Σφοδρές αντιδράσεις από Ευρωκοινοβούλιο, επιτρόπους, αγρότες, στελέχη της αγοράς και κράτη-μέλη
Τεκτονικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο θα χρηματοδοτείται στο μέλλον η Ελλάδα από κοινοτικά κονδύλια προοιωνίζεται η πρόταση της Κομισιόν για τον νέο επταετή προϋπολογισμό 2028-2034, που έχει ονομαστική αξία 2 τρισ. ευρώ. Η πρόταση Φον ντερ Λάιεν ανακοινώθηκε την Τετάρτη, εν μέσω σφοδρών αντιδράσεων από τους ίδιους τους επιτρόπους, το Ευρωκοινοβούλιο, αλλά και από αγρότες, στελέχη της αγοράς και τα ίδια τα κράτη-μέλη, και πολλά κομμάτια του παζλ ακόμη είναι αφανή. Το σίγουρο είναι ότι θα ακολουθήσουν σφοδρές διαπραγματεύσεις και πολλοί συμβιβασμοί που μπορεί να διαρκέσουν ακόμη και δυόμισι χρόνια, έως την αρχή του 2028, που πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή αυτός ο νέος προϋπολογισμός.
Η πρώτη ακτινογραφία δείχνει πως τα πάντα αλλάζουν στον τρόπο που σήμερα διανέμονται τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και της ΚΑΠ στην Ελλάδα. Τα ταμεία ενοποιούνται από 52 σε 16, αλλά και οι πολιτικές ενοποιούνται. Σε έναν κοινό κουμπαρά εντάσσονται πλέον το ΕΣΠΑ, η ΚΑΠ, οι δράσεις για το Μεταναστευτικό, τη φύλαξη συνόρων και η αλιεία. Τα ποσά που θα κατανέμονται εκ των προτέρων στα κράτη μειώνονται δραστικά: για την Κοινή Αγροτική Πολιτική περιορίζονται από τα 386 δισ. ευρώ στα 300 δισ. ευρώ και για τις πολιτικές συνοχής (που χρηματοδοτούν τα ΕΣΠΑ) από τα 427 δισ. ευρώ στα 218 δισ. ευρώ. Ενα επιπλέον ποσό, ωστόσο, θα τροφοδοτεί τις ίδιες πολιτικές κεντρικά από τις Βρυξέλλες.
Παύει να υπάρχει πλέον, σύμφωνα με το ίδιο σχέδιο, ξεχωριστό πρόγραμμα για αγρότες, για το ΕΣΠΑ, για το Μεταναστευτικό, για τη δίκαιη μετάβαση κ.λπ. Θα υπάρχει ένα ενιαίο πακέτο εθνικών και περιφερειακών σχεδίων εταιρικής σχέσης που θα καλύπτει τα πάντα. Με άλλα λόγια, ενοποιούνται οι μηχανισμοί που σήμερα μοιράζουν όλο αυτό το κοινοτικό χρήμα.
Αλλάζει όμως και ο τρόπος που θα μοιράζεται αυτό το χρήμα, αφού θα πρέπει οι επενδύσεις και οι στρατηγικές να συνδυάζονται με μεταρρυθμίσεις στο πρότυπο του Ταμείου Ανάκαμψης, χωρίς ακόμα να είναι σαφές αν θα υπάρχουν αντίστοιχοι όροι για την εκταμίευση των κονδυλίων. Δηλαδή, αν θα χάνεται μέρος της δόσης αν δεν γίνει μία μεταρρύθμιση.
Επίσης, δεν είναι σαφές αν θα περιοριστούν οι δικαιούχοι, ειδικά στο πεδίο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Σίγουρο είναι πως θα δίδεται έμφαση σε νέους αγρότες και σε γυναίκες, ενώ θα υπάρχει ελάχιστο και μέγιστο όριο στήριξης.
Ποινές για το κράτος δικαίου
Εισάγονται, επίσης, μια σειρά από όρους διαφάνειας και ευελιξίας, αλλά και ειδικός κανονισμός για το κράτος δικαίου, το οποίο θα πρέπει να τηρείται, διαφορετικά θα υπάρχουν ποινές, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και σε απώλεια επιδοτήσεων. Για την ακρίβεια στην πρόταση αναφέρεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να προτείνει στο συμβούλιο, σε περίπτωση που παραβιάζεται το κράτος δικαίου, πάγωμα ή ακόμα και μείωση των κοινοτικών κονδυλίων που αναλογούν σε ένα κράτος. Μάλιστα, ορίζεται πως αν αυτό συμβεί, τότε το κράτος θα πρέπει να συνεχίσει να πληρώνει τους δικαιούχους με δικά του χρήματα από τα κρατικά ταμεία. Τα δε κοινοτικά κονδύλια θα πάνε σε άλλες δράσεις.
Τα κονδύλια
Το ύψος των κονδυλίων του νέου προϋπολογισμού ονομαστικά θα ανέρχεται σε 2 τρισ. ευρώ. Ωστόσο, ως αναλογία του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα είναι οριακά υψηλότερο από τα κονδύλια που ήδη έχουμε: θα φτάνει στο 1,15% από 1,1% την τρέχουσα περίοδο 2021-2027. Το πακέτο αυτό περιλαμβάνει και το ποσό που χρειάζεται να διαθέσει η Ευρώπη για να αποπληρώσει το σχήμα των Ταμείων Ανάκαμψης.
Τα κονδύλια θα διατεθούν σε τέσσερις άξονες, εκ των οποίων ο πρώτος αφορά τις πολιτικές των περιφερειών της αγροτικής ανάπτυξης και της διαφύλαξης των συνόρων (με κονδύλια αξία 865 δισ. ευρώ). Επιπλέον 410 δισ. ευρώ θα διατεθούν για το νέο Ταμείο Ανταγωνιστικότητας και 200 δισ. ευρώ για την Παγκόσμια Ευρώπη.
Το νέο Ταμείο Ανταγωνιστικότητας έχει ειδικό ενδιαφέρον για τις επιχειρήσεις. Θα επενδύσει σε στρατηγικές τεχνολογίες σε τέσσερις τομείς: καθαρή μετάβαση και απαλλαγή από τον άνθρακα, ψηφιακή μετάβαση, υγεία, βιοτεχνολογία, γεωργία και βιοοικονομία και άμυνα. Θα μετέχουν ιδιωτικά κεφάλαια και θα ενσωματώσει το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» με προίκα 175 δισ. ευρώ.
Ευρω-χαράτσι στις επιχειρήσεις από το 2028 και μετά
Για να αυξηθεί ο προϋπολογισμός έρχονται νέοι φόροι. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει χαράτσι σε επιχειρήσεις έως 750.000 ευρώ επί του καθαρού κύκλου εργασιών, αλλά και επιπλέον φόρο στα καπνά (έως το 15%) και τέλος 2 ευρώ το κιλό στις ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές που δεν ανακυκλώνονται.
Για τις επιχειρήσεις αναλυτικά προβλέπεται ετήσια εφάπαξ εισφορά CORE, που θα διαφοροποιείται ανά κύκλο εργασιών της εταιρίας. Θα επιβληθεί από το 2028. Ο φόρος θα πληρώνεται στο κράτος που εδρεύει η εταιρία και θα αποδίδεται στις Βρυξέλλες. Αφορά εταιρίες με τζίρο άνω των 100 εκατ. ευρώ και θα κλιμακώνεται ως εξής:
* Για τζίρο άνω των 100 εκατ. ευρώ και κάτω των 250 εκατ. ευρώ, εισφορά 100.000 ευρώ.
* Μεταξύ 250 εκατ. ευρώ και κάτω των 500 εκατ. ευρώ, εισφορά 250.000 ευρώ.
* Μεταξύ 500 εκατ. ευρώ και κάτω των 750 εκατ. ευρώ, εισφορά 500.000 ευρώ.
* Από 750 εκατ. και άνω, εισφορά 750.000 ευρώ.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 18/7/2025)
