Η αποχώρηση των ΗΠΑ και οι αντιδράσεις χωρών σκιάζουν την ιστορική -κατά τα λοιπά- απόφαση που εγκρίθηκε έπειτα από μήνες έντονων διαπραγματεύσεων στον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO)
«Σε κάθε περίπτωση η ελληνική ναυτιλία θα παραμείνει προσηλωμένη στον δρόμο της απανθρακοποίησης του κλάδου μας, πρωτοστατώντας για την υιοθέτηση κατάλληλων, εφικτών αλλά κυρίως ρεαλιστικών διεθνών λύσεων». Η πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, Μελίνα Τραυλού, δηλώνει ικανοποιημένη από τις εξελίξεις, τις διεργασίες και την τελική συμφωνία στον ΙΜΟ για το χρονοδιάγραμμα υλοποίηση της απανθρακοποίησης. Επισημαίνεται ότι έπειτα από μήνες έντονων διαπραγματεύσεων ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO) ενέκρινε τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία.
Το γεγονός ότι η εν λόγω συμφωνία στηρίζεται σε απλή πλειοψηφία 63 κρατών-μελών, σε συνάρτηση και με την κατάθεση σχετικών επιφυλάξεων από αρκετές χώρες, προκαλεί ιδιαίτερο προβληματισμό για τη ρεαλιστικότητα των επιδιωκόμενων στόχων.
Στην προσπάθεια συγκερασμού αντικρουόμενων συμφερόντων και διαφορετικών προτεραιοτήτων ομάδων κρατών-μελών του οργανισμού, η διεθνής συμφωνία περιέχει θετικά σημεία, αλλά και σημεία τα οποία ενισχύουν τον προβληματισμό.
Η πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, Μελίνα Τραυλού, σχολιάζοντας την απόφαση του ΙΜΟ, είπε: «Καλωσορίζουμε τα θετικά σημεία της συμφωνίας του ΙΜΟ, στα οποία περιλαμβάνονται η αναγνώριση της αρχής “ο ρυπαίνων πληρώνει” και η μετακύλιση του κόστους συμμόρφωσης στον φορέα εμπορικής εκμετάλλευσης του πλοίου (commercial operator). Ωστόσο, η μη αναγνώριση του ζωτικού ρόλου και η άδικη μεταχείριση των μεταβατικών καυσίμων, όπως το LNG, υπονομεύουν τις επενδύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί καθώς και τις προσπάθειες του κλάδου για απεξάρτηση από τον άνθρακα».
ΔΕΣΜΕΥΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Με την ολοκλήρωση της τελευταίας συνόδου της Επιτροπής Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (MEPC 83), ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO) υποστηρίζει ότι πέτυχε ακόμα ένα βήμα προς τη θέσπιση ενός νομικά δεσμευτικού πλαισίου για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) από τα πλοία παγκοσμίως, με στόχο μηδενικές εκπομπές έως – ή περίπου – το 2050. Το IMO Net-zero Framework είναι το πρώτο στον κόσμο που συνδυάζει υποχρεωτικά όρια εκπομπών και τιμολόγηση GHG σε έναν ολόκληρο κλάδο της βιομηχανίας.
Τα μέτρα που εγκρίθηκαν από την Επιτροπή Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος κατά την 83η σύνοδό της (MEPC 83) περιλαμβάνουν ένα νέο πρότυπο καυσίμων για τα πλοία και έναν παγκόσμιο μηχανισμό τιμολόγησης για τις εκπομπές.
Αυτά τα μέτρα, τα οποία πρόκειται να εγκριθούν επίσημα τον Οκτώβριο του 2025 προτού τεθούν σε ισχύ το 2027, θα καταστούν υποχρεωτικά για τα μεγάλα ποντοπόρα πλοία άνω των 5.000 ολικής χωρητικότητας, τα οποία εκπέμπουν το 85% των συνολικών εκπομπών CO2 από τη διεθνή ναυτιλία.
Η συνεδρίαση του MEPC ήταν ασυνήθιστα αμφιλεγόμενη για μια διαδικασία του ΙΜΟ, με την αμερικανική αντιπροσωπία να αποχωρεί προτού ολοκληρώσει και κυκλοφορήσει μια διπλωματική σημείωση που φέρεται ότι έλεγε, μεταξύ άλλων, πως «οι ΗΠΑ απορρίπτουν κάθε προσπάθεια επιβολής οικονομικών προσπαθειών κατά των πλοίων τους με βάση τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ή την επιλογή καυσίμου». Η συνεδρίαση του MEPC δεν κατέληξε για το Ταμείο Μηδενικών Εκπομπών, που χρηματοδοτείται από τον φόρο άνθρακα που προτάθηκε εδώ και καιρό από το Διεθνές Ναυτιλιακό Επιμελητήριο.
«Αν και ελπίζαμε σε ακόμα ένα πιο φιλόδοξο αποτέλεσμα, αυτή είναι μια ιστορική συμφωνία, η οποία είναι ένα πρώτο βήμα προς την κλιματικά ουδέτερη ναυτιλία το 2050» δήλωσε ο υπουργός Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας της Δανίας Morten Bødskov και πρόσθεσε: «Πρέπει να έχουμε αυτή τη συμφωνία σε ασφαλές λιμάνι μέχρι τον Οκτώβριο. Γι’ αυτό συνεχίζουμε το έργο και επιμένουμε να αναλάβουμε την ευθύνη και να συνεχίσουμε τον διάλογο. Σήμερα κάναμε ένα μεγάλο και σημαντικό βήμα πιο κοντά στην κλιματικά ουδέτερη ναυτιλία το 2050. Η συμφωνία είναι το αποτέλεσμα δύσκολων διαπραγματεύσεων και ορισμένες χώρες επέλεξαν να μην την υποστηρίξουν, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας και της Σαουδικής Αραβίας».
Η συμφωνία περιλαμβάνει ένα πρότυπο καυσίμου, καθώς και ένα οικονομικό στοιχείο. Το πρότυπο περιλαμβάνει απαιτήσεις μείωσης για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου των πλοίων, οι οποίες θα γίνουν σταδιακά αυστηρότερες. Αυτό έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι η ναυτιλία θα μπει σε μια πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.
Το οικονομικό στοιχείο θα δημιουργήσει έσοδα για τη στήριξη της χρήσης πράσινων καυσίμων στη ναυτιλία και τη στήριξη της μετάβασης στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η συμφωνία έχει στόχο να υλοποιήσει τη στρατηγική για το κλίμα που συμφωνήθηκε από τα κράτη-μέλη του ΙΜΟ το 2023.
Απόφαση-σταθμός στο MEPC 83 και «πράσινο φως» για νέες κλιματικές δεσμεύσεις
Σύμφωνα με το Lloyd’s Register μερικά από τα σημαντικά αποτελέσματα από το MEPC 83 είναι:
• Εγκριση ενδιάμεσων μέτρων μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου ως τροποποιήσεων στο Παράρτημα VI της MARPOL, που αναμένεται να εγκριθεί στην έκτακτη σύνοδο της MEPC τον Οκτώβριο του 2025 για να τεθεί σε ισχύ την 1η Μαρτίου 2027.
• Ολοκλήρωση της Φάσης 1 των βραχυπρόθεσμων μέτρων μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου με τη συμφωνία συντελεστών μείωσης για CII έως το 2030.
• Εγκριση κανονισμών για την αύξηση της διαφάνειας των δεδομένων που σχετίζονται με την αναφορά πετρελαίου μαζούτ.
• Εγκριση τροποποιήσεων στον Τεχνικό Κώδικα NOx 2008 σχετικά με την ουσιαστική τροποποίηση πετρελαιοκινητήρα πλοίων και κινητήρων που χρησιμοποιούν πολλαπλά λειτουργικά προφίλ
• Εγκριση του σχεδίου Κώδικα 2025 για τις προειδοποιήσεις και τους δείκτες και του σχετικού σχεδίου ψηφίσματος της συνέλευσης (για μεταγενέστερη έγκριση από τη Συνέλευση 34).
• Εγκριση του MEPC.405(83), τροποποιήσεις στις κατευθυντήριες γραμμές του 2023 για την ανάπτυξη της απογραφής επικίνδυνων υλικών.
• Συμφωνία για τη δημιουργία μιας φάσης δημιουργίας εμπειρίας για τη σύμβαση του Χονγκ Κονγκ για την ασφαλή και περιβαλλοντικά ορθή ανακύκλωση πλοίων.
• Συμφωνία για την ανάπτυξη ενός νέου νομικά δεσμευτικού πλαισίου για τον έλεγχο και τη διαχείριση της βιοαπόρριψης των πλοίων, για την ελαχιστοποίηση της μεταφοράς χωροκατακτητικών υδρόβιων ειδών.
• Συμφωνία μεσοπρόθεσμων μέτρων για τη μείωση εκπομπών GHGs.
Η παρέμβαση και οι προειδοποιήσεις οκτώ κορυφαίων Ελλήνων εφοπλιστών
Με πρωτοβουλία της Μαρίας Αγγελικούση, η οποία υποστηρίχθηκε από την εταιρία GasLog, του Πήτερ Γ. Λιβανού, της Latsco, του Πάρη Κασιδόκωστα – Λάτση, της Thenamaris, του Νικόλα Μαρτίνου, της Dynacom, του Γιώργου Προκοπίου και της Ιωάννας Προκοπίου, της TMS, του Γιώργου Οικονόμου και της Alpha Gas, της Αννας Αγγελικούση διατυπώθηκε δημοσίως πλέον η «σοβαρή ανησυχία» τους για την κατεύθυνση των συνομιλιών στον IMO -Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός- που διεξήχθησαν στο Λονδίνο και στοχεύουν στην απανθρακοποίηση της ναυτιλίας μέχρι το 2050.
Οι οκτώ Ελληνες εφοπλιστές προειδοποίησαν ότι οι προτάσεις του ΙΜΟ ενδέχεται να οδηγήσουν στην υποστήριξη καινοτόμων προγραμμάτων για χαμηλού άνθρακα καύσιμα και στον διπλασιασμό του κόστους καυσίμων.
Η παρέμβαση έγινε μόλις λίγες ώρες μετά την αιφνιδιαστική αποχώρηση των ΗΠΑ από τις συνομιλίες και την απειλή για οικονομικά αντίποινα κατά των μελών του IMO που υποστηρίζουν την επιβολή παγκόσμιου φόρου άνθρακα.
Η Μαρία Αγγελικούση, που διευθύνει 162 πλοία, δήλωσε στο TradeWinds: «Πιστεύουμε ότι η πρόσφατη απόφαση των ΗΠΑ να αποχωρήσουν από το MEPC 83 υπογραμμίζει τις προκλήσεις της προώθησης άγνωστων και μη δοκιμασμένων εναλλακτικών λύσεων, ενώ παράλληλα απαιτούνται τεράστια ποσά, της τάξεως των 100 δισ. δολαρίων ή και περισσότερων ετησίως, ως συνέπεια των υπερβολικά επιθετικών και μη ρεαλιστικών προτάσεων του GHG για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Λαμβάνοντας υπόψη τον τρέχοντα σοβαρό εμπορικό πόλεμο, αυτή είναι μια ατυχής στιγμή για να διεξάγονται αυτές οι διαπραγματεύσεις».
Η Μαρία Αγγελικούση διευκρίνισε, επίσης, ότι υποστηρίζει έναν μηχανισμό που θα είναι δίκαιος και ισορροπημένος σε όλους τους τομείς της ναυτιλίας, «επικεντρωμένος στην επίτευξη στόχων με τον ασφαλέστερο και πιο αποτελεσματικό τρόπο, χωρίς να συγκεντρώνονται κεφάλαια πέραν του απαιτούμενου».
Οι Έλληνες εφοπλιστές προειδοποίησαν ότι το σύστημα SU/RU, με τιμές από 50 δολάρια έως 600 δολάρια ανά τόνο ισοδύναμου CO2, θα προκαλέσει τεράστιο κόστος στον κλάδο και επισημαίνουν: «Αυτή η εξέλιξη σημαίνει διπλασιασμό του κόστους καυσίμων για τα συμβατικά πλοία μέχρι το 2030 ή τετραπλασιασμό του μέχρι το 2040, με τα συνολικά κεφάλαια που θα συγκεντρωθούν από τον IMO να φτάνουν τα 100 δισ. δολάρια ή και περισσότερα, σημαντικά πάνω από το απαιτούμενο».
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (18 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2025)
