Η ελληνική αγορά εργασίας εισέρχεται σε μία περίοδο κρίσιμης αναμέτρησης με τις παθογένειες του παρελθόντος και τις απαιτήσεις του μέλλοντος. Το White Paper 2025, για τη συμπερίληψη και την προσβασιμότητα του CompeteGR, περιγράφει με καθαρότητα τις βασικές προκλήσεις οι οποίες θα κρίνουν το μέλλον: τη δημογραφική κατάρρευση, το έλλειμμα δεξιοτήτων, την ασθενή σύνδεση εκπαίδευσης – αγοράς, την ανεπαρκή προσαρμογή στην τεχνολογία και την αδυναμία προσέλκυσης ταλέντου.
Το White Paper για τη συμπερίληψη και την προσβασιμότητα στην αγορά εργασίας του Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας (CompeteGR) διαμορφώθηκε με βάση τα συμπεράσματα της κλειστής συζήτησης ηγετών, η οποία πραγματοποιήθηκε πέρυσι, στα τέλη Νοεμβρίου. Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρόσφατα, αναδεικνύοντας μια σειρά μείζονων ζητημάτων για την ελληνική αγορά εργασίας.
Σύμφωνα με τα βασικά συμπεράσματα του White Paper, η δημογραφική κρίση στην Ελλάδα βαθαίνει, με τον ενεργό πληθυσμό να μειώνεται σταθερά, ενώ η «διαρροή εγκεφάλων» (brain drain) προς το εξωτερικό δεν έχει ανασχεθεί. Ταυτόχρονα, το έλλειμμα κατάλληλων δεξιοτήτων επιδεινώνει τη θέση της χώρας στον διεθνή ανταγωνισμό. Η ελληνική οικονομία ζητά ψηφιακή επάρκεια, πράσινες δεξιότητες και προσαρμοστικότητα, αλλά η απαραίτητη εκπαίδευση για τη διαμόρφωση του κατάλληλου εργατικού δυναμικού απουσιάζει…
Στο ίδιο πλαίσιο, το τρίτο «αγκάθι» για την ελληνική αγορά εργασίας είναι η ασθενής σύνδεση της εκπαίδευσης με την παραγωγή. Παρά τις ορατές αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία, τα ελληνικά πανεπιστήμια κινούνται με αργούς ρυθμούς, αφήνοντας μεγάλο μέρος των αποφοίτων ανέτοιμο για τη σύγχρονη αγορά.
Στο πεδίο της τεχνολογικής προσαρμογής, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προκλήσεις στον ψηφιακό μετασχηματισμό τους. Παράλληλα, η χώρα δεν έχει αναπτύξει ακόμη ισχυρές στρατηγικές προσέλκυσης διεθνών ταλέντων ή επιστροφής των Ελλήνων του εξωτερικού. Αν η τάση συνεχιστεί, όπως προκύπτει από τα βασικά συμπεράσματα του White Paper, το κενό θα διευρυνθεί.
Για τους λόγους αυτούς, οι συμμετέχουσες και οι συμμετέχοντες στην κλειστή συζήτηση ηγετών της 28ης Νοεμβρίου 2024 του CompeteGR πρότειναν τις εξής δράσεις: Επένδυση στις νέες δεξιότητες, αναβάθμιση της τεχνικής εκπαίδευσης, ενίσχυση της συνεργασίας ιδιωτικού και δημόσιου τομέα και προώθηση της Ελλάδας ως ελκυστικού προορισμού καριέρας.
Στη συζήτηση συμμετείχαν: Αχιλλέας Αγγελόπουλος, CEO, ΚΥΚΝΟΣ Ελληνική Εταιρία Κονσερβών Α.Ε., Γεωργία Βαλατσού, υπηρεσιακή γραμματέας Τουριστικής Πολιτικής και Ανάπτυξης, υπουργείο Τουρισμού, Νικόλας Γαλανόπουλος, Founder – Managing Director The Total Business, Γιώργος Δεδούσης, πρύτανης, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Χαράλαμπος Δημητρακόπουλος, CEO Softweb, Βασίλης Εξαρχος, αντιπρόεδρος, Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης, Τάσος Ιωσηφίδης, εταίρος, επικεφαλής του Τμήματος Χρηματοοικονομικών Συμβούλων, Εταιρικής Στρατηγικής και Συναλλαγών, ΕΥ Ελλάδος & ΝΑ Ευρώπης Ernst & Young, Βασίλης Καραγιάννης, Special Advisor to the Board of Directors Business and Management Advisor, Γιάννης Κατσαρός, γενικός γραμματέας Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και Ειδικής Αγωγής, υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Δημήτρης Κόλλιας, σύμβουλος, υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, δρ Βενετία Κουσία, εκτελεστική διευθύντρια Compete Greece, Αλέξανδρος Κωστόπουλος, Founder and CEO Foresight, Αλέξανδρα Λώλη, Publisher Alpha Lambda Media, Χάρης Μαργαρίτης, COO Πειραιώς, Maria-Clara Martin, Representative UNHCR Greece, Ηρακλής Μοσκώφ, γενικός γραμματέας Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, Αθανάσιος Μπαλέρμπας, γενικός γραμματέας Εσωτερικών και Οργάνωσης υπουργείο Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Μυλωνάς, VP ADECCO, CEO of Greece & Bulgaria, Γιώτα Παπαρίδου, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Επικοινωνιών Ελλάδας, Γιάννης Ρόβης, Chairman & CEO Vellum S.A., Ουρανία Σακελλαράκη, Policy Advisor γενικού γραμματέα, Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας, υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, Σωτήρης Σταματίου, Group Human Resources Director, Ιδρυμα Ωνάση, Παναγιώτης Τσακλόγλου, υφυπουργός, υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Θεοχάρης Τσιρόπουλος, Board Member & Business Development Manager Softweb, Ματίλντα Χατζηπαναγιώτου, Executive Director of College Legal Affairs and Policy and Member of the President’s Cabinet The American College of Greece και Γιάννα Χορμόβα, υποδιοικήτρια ΔΥΠΑ.
«Το στοίχημα δεν είναι πλέον εάν θα υπάρξει μεταρρύθμιση», όπως ανέφεραν παράγοντες της αγοράς, σχολιάζοντας τα συμπεράσματα του White Paper, «αλλά πόσο γρήγορα και πόσο βαθιά θα γίνει». Η ελληνική αγορά εργασίας -τόνιζαν- δεν έχει το περιθώριο να χάσει άλλο έδαφος.
Το μεγάλο, «αόρατο εμπόδιο»
Αντιμέτωπη με μία σιωπηρή αλλά ανησυχητική δημογραφική κρίση βρίσκεται η Ελλάδα, με τις απαιτούμενες για την αντιμετώπισή της πολιτικές να δηλώνουν «απούσες». Ο ενεργός πληθυσμός μειώνεται σταθερά, προκαλώντας κενά τόσο σε βασικές θέσεις εργασίας όσο και σε θέσεις υψηλής εξειδίκευσης.
Μέσα από το προσφάτως δημοσιευμένο White Paper του CompeteGR επισημαίνεται επί της ουσίας ότι χωρίς μια στρατηγική ενίσχυσης της γονιμότητας, επιστροφής νέων από το εξωτερικό και προσέλκυσης νέων ταλέντων, η ελληνική οικονομία θα συνεχίσει να ασφυκτιά. Αλλωστε, η επίδραση της δημογραφικής συρρίκνωσης είναι ήδη εμφανής: στασιμότητα στην παραγωγικότητα, δυσκολίες στελέχωσης επιχειρήσεων και αυξανόμενη εξάρτηση από χαμηλής ειδίκευσης εργατικό δυναμικό.
Η ανταγωνιστικότητα της χώρας υπονομεύεται, όχι επειδή λείπουν οι ευκαιρίες, αλλά επειδή λείπει το ανθρώπινο δυναμικό για να τις αξιοποιήσει. Η αναγκαία απάντηση είναι σύνθετη: πολιτικές στήριξης νέων οικογενειών, φορολογικά κίνητρα για επιστροφή ταλέντων και άνοιγμα της ελληνικής αγοράς σε διεθνείς επαγγελματίες. Χωρίς αυτές τις παρεμβάσεις, το δημογραφικό πρόβλημα δεν θα είναι απλώς κοινωνικό ή πολιτικό, θα γίνει οικονομικό αδιέξοδο.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (2 ΜΑΙΟΥ 2025)