Σε νέα… τροχιά προσπαθούν να βάλουν το σχέδιο «Ελλάδα 2.0», με αναπροσαρμογές προϋπολογισμών, με βάση τη ζήτηση και τεχνικούς περιορισμούς
ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ
Η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης με την αναθεώρηση του «Ελλάδα 2.0» να προχωρήσει σε απένταξη έργων εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης δεν έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία. Πρόκειται για έργα που είτε δεν συγκέντρωσαν ζήτηση είτε κρίθηκαν ανεφάρμοστα. Στην αναθεωρημένη εκδοχή του σχεδίου «Ελλάδα 2.0», η οποία υποβλήθηκε στην Κομισιόν την προηγούμενη εβδομάδα, τα έργα αυτά αντικαθίστανται από άλλα, πιο ώριμα και κυρίως πιο ρεαλιστικά.
Το υπουργείο Οικονομικών, μάλιστα, διευκρίνισε πως με την αναθεώρηση δεν υπάρχει καμία χρηματοδοτική μείωση του σχεδίου «Ελλάδα 2.0» και πως ενισχύονται οι προϋπολογισμοί δράσεων για τις οποίες υπάρχει μεγάλη ζήτηση, ενώ περιλαμβάνεται αναπροσαρμογή προϋπολογισμών δράσεων ή μεταφορά τους σε άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία «για αντικειμενικούς τεχνικούς/διαχειριστικούς λόγους».
Ωστόσο, δεν λείπουν και τα μεγαλύτερα ερωτήματα τα οποία αφορούν την εξέλιξη της υλοποίησης του εθνικού σχεδίου ανάκαμψης, καθώς και αν μιλάμε πραγματικά μόνο για απαραίτητες προσαρμογές ή και για άτυπη «ομολογία» αστοχιών στον αρχικό σχεδιασμό αλλά και στην εκτέλεση των απαιτούμενων διαδικασιών.
Τα προβλήματα πίσω από τις απεντάξεις
Πέρα από τις διαβεβαιώσεις περί «ανακατεύθυνσης κονδυλίων», οι μαζικές απεντάξεις καταδεικνύουν διαρθρωτικά προβλήματα είτε στη Δημόσια διοίκηση και τις υπηρεσίες που ανέλαβαν να «τρέξουν» τα έργα είτε εξαρχής στον σχεδιασμό του προγράμματος. Ανάμεσα στα έργα που φεύγουν από τη λίστα χρηματοδότησης με κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης περιλαμβάνονται τα «Πράσινα Ταξί», το «Φορτίζω Παντού», η «Αναβάθμιση των Canadair» και το «Φράγμα στον Αλμωπαίο Ποταμό». Μάλιστα, η ανακοίνωση του ΥΠΟΙΚ για άλλη μία φορά δεν αναφέρει αναλυτική λίστα των απεντάξεων, ενώ αφήνει «ανοιχτό» αν αφορούν μόνο τις ανωτέρω τέσσερις περιπτώσεις. Ως δράσεις αντικατάστασης απαριθμούνται η αναβάθμιση της υποδομής ασφαλείας δέκα σιδηροδρομικών τούνελ του ΟΣΕ, η δημιουργία έξυπνων διαβάσεων σε σχολεία, η ανάπτυξη αυτόνομων έξυπνων δικτύων φωτισμού στους οδικούς άξονες, υπό την εποπτεία των 13 περιφερειών της χώρας, καθώς και η προμήθεια επιπλέον 175 ηλεκτροκίνητων λεωφορείων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Πολλά ορόσημα, λίγος χρόνος για υλοποίηση
Σε θεωρητικό επίπεδο, η απένταξη έργων δεν είναι καταστροφική. Ωστόσο, στην περίπτωση της Ελλάδας το εύρος των απεντάξεων, σε συνδυασμό με τα εγνωσμένα προβλήματα γραφειοκρατίας και παθογενειών στη Δημόσια Διοίκηση, καθώς και η απουσία διαφανούς ενημέρωσης έχουν κατά καιρούς προκαλέσει αντιδράσεις και κριτική. Σύμφωνα με στοιχεία που παρέθεσε πρόσφατα ο επικεφαλής της Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού του Τ.Α., Ορέστης Καβαλάκης, μέχρι σήμερα οι εκταμιεύσεις έχουν φτάσει τα 23,1 δισ. ευρώ (ποσοστό απορρόφησης 59% του συνολικού πακέτου).
Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 6η θέση μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. ως προς την απορρόφηση κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης, αν και αυτή η θετική εικόνα δεν είναι απαλλαγμένη από προβληματισμούς. Παρά την υψηλή απορρόφηση, η πραγματική διοχέτευση των πόρων στην οικονομία είναι περιορισμένη. Επιπλέον, η έμφαση στην ταχύτητα απορρόφησης κονδυλίων, χωρίς παράλληλη αξιολόγηση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας των έργων, ενδέχεται να οδηγήσει σε χρηματοδότηση έργων με χαμηλή προστιθέμενη αξία ή και σε λανθασμένες επιλογές δράσεων.
Το επόμενο, έκτο αίτημα πληρωμής, συνολικού ύψους 3,9 δισ. ευρώ, προγραμματίζεται να κατατεθεί τον Ιούνιο, με στόχο την έγκρισή του από το Ecofin τον Ιούλιο, μαζί με τη νέα εκδοχή του εθνικού σχεδίου. Για την εκταμίευση της δόσης απαιτείται η επίτευξη 43 επιμέρους δεσμεύσεων. Παρά τις αναπροσαρμογές, πρόκειται για τη δυσκολότερη φάση υλοποίησης μέχρι σήμερα, τουλάχιστον έως το έβδομο αίτημα, ύψους 3,5 δισ. ευρώ, το οποίο έχει προγραμματιστεί για τον Νοέμβριο.
Συνολικά έως σήμερα έχουν υλοποιηθεί 139 από τα συνολικά 394 ορόσημα του «Ελλάδα 2.0». Αυτό μεταφράζεται σε περίπου 35% ολοκλήρωση, αφήνοντας λιγότερο από ενάμιση χρόνο για την κάλυψη του υπολοίπου 65% του προγράμματος.
Ποιες δράσεις μένουν εκτός και γιατί
Βάσει των όσων ανακοίνωσε το ΥΠΟΙΚ, τα έργα που απεντάσσονται είναι:
Το πρόγραμμα «Πράσινα Ταξί», το οποίο στόχευε στην αντικατάσταση περίπου 2.000 παλαιών και ρυπογόνων ταξί με νέα αμιγώς ηλεκτρικά οχήματα. Ο προϋπολογισμός ανερχόταν σε 40 εκατ. ευρώ, αλλά το έργο ματαιώνεται λόγω περιορισμένου ενδιαφέροντος, καθώς δεν ανακοινώθηκε πρόθεση μεταφοράς του σε άλλη μορφή χρηματοδότησης.
Το έργο «Αναβάθμιση – εκσυγχρονισμός 7 αεροσκαφών Canadair CL415» στοχεύει στην αναβάθμιση μέρους του εν λόγω στόλου της Πολεμικής Αεροπορίας, ώστε να ενισχυθούν οι επιχειρησιακές τους δυνατότητες, συμβάλλοντας στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και την ενίσχυση της πολιτικής προστασίας της χώρας. Ο συνολικός προϋπολογισμός είναι 43 εκατ. ευρώ, με τα 29 εκατ. να αφορούν ευρωπαϊκά κονδύλια. Το έργο μεταφέρεται στο ΕΣΠΑ.
Το έργο «Φορτίζω Παντού», που στόχευε στη δημιουργία ενός βασικού δικτύου δημοσίως προσβάσιμων σημείων επαναφόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε όλη την ελληνική επικράτεια, μέσω της εγκατάστασης περισσότερων από 8.000 σημείων επαναφόρτισης, συνολικής ισχύος 300.000 kW και με προϋπολογισμό 79,79 εκατ. ευρώ, έπειτα από αλλεπάλληλες παρατάσεις λόγω χαμηλής ζήτησης απεντάσσεται από το Ταμείο Ανάκαμψης, χωρίς το ΥΠΟΙΚ να διευκρινίζει αν θα μεταφερθεί σε άλλο χρηματοδοτικό εργαλείο ή αν θα ακυρωθεί.
Το έργο «Κατασκευή φράγματος στον Αλμωπαίο ποταμό», στην Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας, στο πλαίσιο του προγράμματος «Υδωρ 2.0», του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με προϋπολογισμό περίπου 98,5 εκατ. ευρώ δεν προσέλκυσε προσφορές κατά τον αρχικό διαγωνισμό για την υλοποίηση του έργου, με αποτέλεσμα το έργο να μην προχωρήσει στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και να μεταφερθεί στο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, με πόρους του οποίου θα υλοποιηθούν και τα Περιφερειακά Κέντρα Πολιτικής Προστασίας.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 23/5/2025)
