Παρά τις διακηρύξεις για ενίσχυση της εξωστρέφειας και στροφή σε ένα πιο ανταγωνιστικό παραγωγικό μοντέλο, τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν πως η ελληνική οικονομία παραμένει ευάλωτη στο εξωτερικό της μέτωπο. Οι εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν για το εμπορικό έλλειμμα είναι ενδεικτικές: όχι μόνο δεν υπάρχει βελτίωση, αλλά η εικόνα υποχωρεί ελαφρώς σε σχέση με τις φθινοπωρινές εκτιμήσεις, εν μέρει λόγω της επιδείνωσης στο διεθνές εμπορικό περιβάλλον και της αναζωπύρωσης των δασμολογικών εντάσεων.
Συγκεκριμένα, το εμπορικό έλλειμμα της Ελλάδας αναμένεται να φτάσει το -15% του ΑΕΠ το 2025, έναντι προηγούμενης πρόβλεψης για -14,8%. Παρότι η διαφορά μπορεί να φαίνεται μικρή, η τάση είναι καθοδική και ανησυχητική, καθώς οι προβλέψεις, ούτως ή άλλως, ξεπερνούν κατά πολύ τους μέσους όρους της τελευταίας δεκαετίας. Την περίοδο 2011-2015 το εμπορικό ισοζύγιο κινούνταν γύρω στο -11,2% του ΑΕΠ, ενώ την πενταετία 2016-2020 στο -11,6%.
Η αποσταθεροποίηση του εξωτερικού τομέα δεν οφείλεται αποκλειστικά στη συγκρατημένη πορεία των εξαγωγών. Η ραγδαία αύξηση των εισαγωγών -κυρίως σε κεφαλαιουχικά αγαθά που συνδέονται με τις επενδύσεις και τα έργα που χρηματοδοτούνται από τα ευρωπαϊκά κονδύλια- επιβαρύνει επίσης το ισοζύγιο. Με άλλα λόγια, οι επιπτώσεις από την ενίσχυση της επενδυτικής δραστηριότητας δεν είναι μονοσήμαντες.
Το κρίσιμο μέγεθος είναι το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών
Η γενική εικόνα αποτυπώνεται με ακόμα πιο ανησυχητικούς όρους στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο συνυπολογίζει όχι μόνο τις εμπορικές ροές, αλλά και το ισοζύγιο υπηρεσιών, εισοδημάτων και μεταβιβάσεων. Σε αυτόν τον πιο σύνθετο δείκτη η Κομισιόν καταγράφει σημαντική επιδείνωση.
Το 2024, σύμφωνα με τις τελευταίες αναθεωρημένες εκτιμήσεις, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε στα 19,7 δισ. ευρώ, σχεδόν 3 δισ. περισσότερα από την προηγούμενη πρόβλεψη. Για τα επόμενα δύο χρόνια η τάση παραμένει ανιούσα: το έλλειμμα εκτιμάται ότι θα φτάσει τα 20,6 δισ. ευρώ το 2025 και τα 20,9 δισ. ευρώ το 2026.
Ανεξάρτητα από το πώς ερμηνεύει κάποιος τους επιμέρους παράγοντες, είτε πρόκειται για αύξηση εισαγωγών λόγω επενδυτικών αναγκών είτε για καθυστέρηση στην ώθηση των εξαγωγών, το συμπέρασμα είναι σαφές: το εξωτερικό ισοζύγιο της χώρας παραμένει δομικά αδύναμο.
Και όσο αυτή η αδυναμία διαιωνίζεται τόσο πιο πιθανό είναι να ενεργοποιηθούν ανησυχίες στις αγορές και στους οίκους αξιολόγησης. Αλλωστε, το φάντασμα των «δίδυμων ελλειμμάτων» -δημοσιονομικού και εξωτερικού- παραμένει ζωντανό στη μνήμη όσων παρακολουθούν την ελληνική οικονομία, υπενθυμίζοντας πως η σταθερότητα δεν χτίζεται μόνο με αναπτυξιακούς ρυθμούς, αλλά και με εξισορρόπηση των εξωτερικών ανισορροπιών.
Ως εκ τούτου, η Κομισιόν μάς υπενθυμίζει πως οι πραγματικές προκλήσεις είναι μπροστά μας. Καθώς τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης συνεχίζουν να ρέουν και τα έργα να υλοποιούνται, το μεγάλο στοίχημα είναι κατά πόσον η ελληνική οικονομία θα καταφέρει να μετατρέψει αυτή τη δυναμική σε μακροπρόθεσμη βελτίωση του παραγωγικού της μοντέλου, ενισχύοντας τους παραγωγικούς κλάδους και την εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων με πραγματικούς και όχι πλασματικούς όρους.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 23/5/2025)
