Σημαντικές οικονομικές επιβαρύνσεις για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις της Ε.Ε. αναμένεται να προκαλέσει ο νέος ευρωπαϊκός κανονισμός για την απανθρακοποίηση, ο οποίος θα τεθεί σε ισχύ από το 2027. Ο κανονισμός αυτός εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας και προβλέπει την επέκταση του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Ρύπων (ETS) σε νέους τομείς της οικονομίας.
Συγκεκριμένα, θα επιβληθεί φόρος άνθρακα στα ορυκτά καύσιμα που χρησιμοποιούνται στις οδικές μεταφορές, τη θέρμανση κτηρίων και τις μικρές βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Αυτό σημαίνει αυξήσεις στις τιμές της βενζίνης, του πετρελαίου κίνησης, του μαζούτ και του φυσικού αερίου.
Με βάση τις τρέχουσες τιμές των δικαιωμάτων εκπομπών, εκτιμάται ότι η επιβάρυνση για τη βενζίνη θα φτάσει τα 10,2 λεπτά ανά λίτρο, για το πετρέλαιο κίνησης τα 11,3 λεπτά, ενώ για το μαζούτ θέρμανσης η αύξηση υπολογίζεται στα 14 λεπτά το λίτρο. Οι ανατιμήσεις αυτές αναμένεται να έχουν άμεσο αντίκτυπο στο ενεργειακό κόστος των νοικοκυριών και στο λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει τη δημιουργία ενός Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου για τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών και μικρών επιχειρήσεων, ωστόσο δεν είναι ακόμη σαφές πώς και πότε θα ενεργοποιηθεί το μέτρο αυτό σε εθνικό επίπεδο.
Για την καθημερινή επιβάρυνση των πολιτών, κρίσιμος παράγοντας θα είναι και η πορεία των τιμών των ρύπων στις διεθνείς αγορές, οι οποίες ενδέχεται να αυξηθούν έως το 2027, αυξάνοντας περαιτέρω το κόστος.
Με την υπόθεση ότι η κατανάλωση θα διατηρηθεί στα ίδια επίπεδα, νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις (οι μεγάλες πληρώνουν ήδη δικαιώματα ρύπων) θα καταβάλλουν επιπλέον 800 εκατ. ευρώ για καύσιμα.
Ο νέος κανονισμός έχει ενισχύσει τις φωνές στο εσωτερικό της Ευρώπης για την ανάγκη μίας ρεαλιστικής ενεργειακής μετάβασης που δεν θα επιβαρύνει την ανταγωνιστικότητα.
Μιλώντας για την Ελλάδα, ο διευθύνων σύμβουλος της Ελίν και πρόεδρος του ΣΕΕΠΕ, Γιάννης Αληγιζάκης, «θα πρέπει να προβληματιστούμε πόσο αυτές οι επιβαρύνσεις θα επηρεάσουν τις ελληνικές εξαγωγές και εάν και με ποιον τρόπο ο Έλληνας καταναλωτής που θα επηρεαστεί συνολικά από 1η Ιανουαρίου 2027, με βάση τις σημερινές του αγορές, κατά 800 εκατ. ευρώ ετησίως, θα μπορεί να αντεπεξέλθει. Η πράσινη στροφή της Ευρώπης πρέπει να γίνει με σύνεση, λογική και κυρίως με γνώμονα τη βιωσιμότητα των εταιρειών που θα κληθούν να την υλοποιήσουν», όπως γράφει η «Καθημερινή».
Για τον μετριασμό των επιπτώσεων στα ευάλωτα ενεργειακά και μεταφορικά νοικοκυριά, η έρευνα του Green Tank προτείνει έναν συνδυασμό άμεσων και μακροπρόθεσμων μέτρων συνολικού ύψους 11,9 έως 15,5 δισ. ευρώ με την αξιοποίηση του Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα και άλλων διαθέσιμων πόρων.
Συγκεκριμένα, προτείνει άμεσες πληρωμές στο σύνολο των 1,15 – 1,17 νοικοκυριών καθώς και στο σύνολο των μεταφορικά ευάλωτων που διαβιούν εκτός Αττικής και Θεσσαλονίκης (448.000 – 475.000 νοικοκυριά).
Το κόστος εφαρμογής του μέτρου κυμαίνεται μεταξύ 742 εκατ. ευρώ και 1,42 δισ. ευρώ και αντιστοιχεί στο 15,5% – 29,7% των πόρων του Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα.
Για τη ριζική αντιμετώπιση της ενεργειακής ευαλωτότητας, προτείνονται διαρθρωτικά μέτρα, όπως η ενίσχυση της κοινωνικής κατοικίας, οι γενναίες ή ήπιες ανακαινίσεις, η αντικατάσταση συστημάτων θέρμανσης πετρελαίου από αντλίες θερμότητας και η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων για την κάλυψη ιδίων αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας, είτε από μεμονωμένα νοικοκυριά, είτε συλλογικά μέσω ενεργειακών κοινοτήτων.
