Σημαντική ώθηση στις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας από την Ελλάδα προς την Ιταλία αναμένεται να δώσει η ιστορική συμφωνία που υπογράφηκε σήμερα στη Ρώμη μεταξύ των Διαχειριστών των δύο χωρών. Η συμφωνία, η οποία έρχεται στο πλαίσιο των συνομιλιών του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με την Ιταλίδα ομόλογό του Τζόρτζια Μελόνι και της συνεδρίασης του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Ιταλίας, προβλέπει τον τριπλασιασμό της μεταφορικής ικανότητας ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των δύο χωρών.
Συγκεκριμένα, ο ΑΔΜΗΕ και η TERNA υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας (MOU) για την υλοποίηση του δεύτερου υποβρυχίου καλωδίου διασύνδεσης, γνωστού ως «GR.ITA II». Το έργο, με προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 1,8 δισ. ευρώ, θα χρηματοδοτηθεί και θα ανήκει κατά 50% σε κάθε έναν από τους δύο Διαχειριστές και αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το δεύτερο εξάμηνο του 2031. Η νέα διασύνδεση αποτελεί ένα από τα πλέον κρίσιμα έργα για το ελληνικό πρόγραμμα διεθνών ενεργειακών διασυνδέσεων.
Η ανάγκη για την ενίσχυση της υφιστάμενης διασύνδεσης, η οποία τέθηκε σε λειτουργία το 2001 και έχει φτάσει στα όριά της, κατέστη επιτακτική λόγω της συχνής εμφάνισης εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από την Ελλάδα προς την Ιταλία κατά τις μεσημβρινές ώρες. Οι τιμές στην ιταλική ενεργειακή αγορά (GME) είναι σταθερά υψηλότερες από τις ελληνικές, καθιστώντας τις εξαγωγές ιδιαίτερα συμφέρουσες. Η συζήτηση για τον τριπλασιασμό της μεταφορικής ικανότητας από τα 500 MW στα 1500 MW είχε ξεκινήσει ήδη από το 2020.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ, Μάνος Μανουσάκης, είχε τονίσει πρόσφατα στο OT Forum ότι «το capacity της μιας και μοναδικής γραμμής προς τη γείτονα που τέθηκε σε λειτουργία το 2001, έχει κορεστεί εδώ και χρόνια, άρα η επένδυση και ο τριπλασιασμός της χωρητικότητας θα βοηθήσει τα μέγιστα να εξαχθεί από την Ελλάδα περισσότερη ενέργεια προς την Ιταλία».
Στη σημερινή συγκυρία, με την Ελλάδα να αντιμετωπίζει αυξανόμενη υπερπαραγωγή από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), η νέα διασύνδεση αποτελεί ζωτικής σημασίας διέξοδο για την πλεονάζουσα ενέργεια. Η εγκατεστημένη ισχύς των ΑΠΕ στην Ελλάδα άγγιζε τα 15,8 GW τον Απρίλιο του 2025 και αναμένεται να πλησιάσει τα 18 GW την τρέχουσα περίοδο, σε μια χώρα όπου η ζήτηση μετά βίας φτάνει τα 7 GW. Δεδομένου ότι η Ιταλία είναι μια παραδοσιακά ακριβότερη αγορά, το «GR.ITA II» αποτελεί τη μοναδική λύση για την απορρόφηση αυτών των τεράστιων ποσοτήτων ενέργειας.
Η ιταλική αγορά, με τη δεύτερη μεγαλύτερη βιομηχανία στην Ευρώπη, παρουσιάζει σημαντικές ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια που υπερβαίνουν κατά πολύ την εγχώρια παραγωγή, καθιστώντας την έναν από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς ρεύματος στην ήπειρο. Παρά την ανάπτυξη της αγοράς φωτοβολταϊκών, η ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια συνεχίζει να αυξάνεται, γεγονός που γνωρίζουν καλά οι ελληνικοί ενεργειακοί όμιλοι που δραστηριοποιούνται στην Ιταλία.
Σε ό,τι αφορά την ωρίμανση του έργου «GR.ITA II», είχαν προηγηθεί εκτενείς τεχνικές διαπραγματεύσεις για τις τεχνολογίες που θα χρησιμοποιηθούν και τον καταμερισμό των αρμοδιοτήτων. Το επόμενο βήμα περιλαμβάνει λεπτομερείς μελέτες βυθού για τον καθορισμό της ακριβούς όδευσης του καλωδίου και των σημείων σύνδεσης στις ακτές των δύο χωρών. Το κόστος για το ελληνικό τμήμα του έργου εκτιμάται στα 900 εκατ. ευρώ.
Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, το έργο αναμένεται να ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια τόσο της Ελλάδας όσο και της Ιταλίας, να συμβάλει στην περαιτέρω ενοποίηση της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και να οδηγήσει σε σύγκλιση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των δύο χωρών. Η γεωγραφική εγγύτητα με την Ιταλία, μια ακριβότερη αγορά, συχνά επηρεάζει ανοδικά τις ελληνικές τιμές, μια τάση που αναμένεται να ενταθεί στο μέλλον.
Τέλος, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο ΑΔΜΗΕ και η TERNA έχουν υποβάλει κοινό αίτημα για την ένταξη του έργου «GR.ITA II» στον 2ο Ενωσιακό Κατάλογο Έργων Αμοιβαίου και Κοινού Ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (PCI/PMI), στο πλαίσιο της παρουσίασης υποψήφιων έργων που πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο στις Βρυξέλλες. Η σημερινή υπογραφή σηματοδοτεί ένα καθοριστικό βήμα προς την υλοποίηση ενός έργου που θα αναδιαμορφώσει το ενεργειακό τοπίο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
