Η ενεργειακή μετάβαση αποτελεί εθνική και ευρωπαϊκή προτεραιότητα και η Ελλάδα, με το πλούσιο δυναμικό της σε ήλιο και άνεμο, έχει τα φυσικά πλεονεκτήματα για να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στην πράσινη ανάπτυξη.
ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΣΚΛΑΒΑΙΝΑ
Ομως η έλλειψη υποδομών αποθήκευσης ενέργειας απειλεί να ανακόψει την πορεία αυτή, ενώ εγείρει σοβαρούς κινδύνους για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. Η αποθήκευση ενέργειας είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί η αξιοπιστία του ηλεκτρικού συστήματος, ειδικά σε ένα περιβάλλον όπου οι ανανεώσιμες πηγές κυριαρχούν. Οι ΑΠΕ, λόγω της στοχαστικής τους φύσης, δεν μπορούν από μόνες τους να εξασφαλίσουν σταθερή παραγωγή ρεύματος. Σε περιόδους χαμηλής παραγωγής, όπως, για παράδειγμα, σε περίοδο άπνοιας ή συννεφιάς, χωρίς επαρκή αποθήκευση, η χώρα είναι αναγκασμένη να βασιστεί σε εισαγωγές ή ρυπογόνες μονάδες φυσικού αερίου, αυξάνοντας το κόστος και την εξάρτηση από εξωτερικούς παράγοντες. Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα διαθέτει περιορισμένες υποδομές αποθήκευσης, κυρίως υδροηλεκτρικές αντλησιοταμιεύσεις και λίγες πιλοτικές εγκαταστάσεις με μπαταρίες. Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μια κινητικότητα από τους μεγάλους παίκτες της αγοράς για επενδύσεις στην αποθήκευση ενέργειας, όμως η υλοποίησή τους θέλει πολύ χρόνο και χρήμα. Επίσης, σε συνδυασμό με την τεχνολογική υστέρηση και την καθυστέρηση θέσπισης πλαισίου δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα. Αν δεν υπάρξει άμεση κινητοποίηση, η χώρα κινδυνεύει να αντιμετωπίσει μια σειρά από σοβαρά προβλήματα. Πρώτο και πιο άμεσο είναι ο κίνδυνος του μπλακάουτ. Μπορεί να συμβεί σε περιόδους αιχμής ή απότομων μεταβολών στη ζήτηση και την παραγωγή, το ηλεκτρικό δίκτυο μπορεί να μην ανταποκριθεί, προκαλώντας διακοπές ρεύματος. Επίσης λόγω της απουσίας αποθηκευμένων αποθεμάτων ενέργειας καθιστά τη χώρα ευάλωτη σε διακυμάνσεις των διεθνών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Σε γεωπολιτικά ασταθείς περιόδους, αυτή η εξάρτηση είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη. Την ίδια στιγμή χωρίς επαρκή αποθήκευση το σύστημα δεν μπορεί να διαχειριστεί υψηλά ποσοστά ΑΠΕ, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η αξιοποίησή τους. Ετσι έργα που σχετίζονται με τις ανανεώσιμες πηγές απορρίπτονται ή δεν εντάσσονται στο δίκτυο. Αυτό το κλίμα αποθαρρύνει τους επενδυτές, που με της σειρά τους διστάζουν να τοποθετήσουν κεφάλαια σε μια αγορά που δεν προσφέρει θεσμική σταθερότητα, μακροπρόθεσμες προοπτικές ή επαρκή οικονομικά κίνητρα.
Οι ρυθμιστικές καθυστερήσεις «φρενάρουν» τις επενδύσεις
Παρά τις εξαγγελίες της Πολιτείας, η πρόοδος παραμένει αργή. Το ρυθμιστικό πλαίσιο για τις μονάδες αποθήκευσης είναι ακόμη υπό διαμόρφωση, οι διαγωνισμοί στήριξης δεν έχουν ολοκληρωθεί, ενώ το επενδυτικό ενδιαφέρον υπάρχει μεν, αλλά παραμένει «παγωμένο» λόγω της αβεβαιότητας. Για να αναστραφεί η κατάσταση, η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί αποφασιστικά σε τρία βασικά επίπεδα: Πρώτον, τη θεσμική σταθερότητα, όπου εκεί χρειάζεται ολοκληρωμένο νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο, που θα ορίζει σαφώς τον ρόλο των μονάδων αποθήκευσης, τη συμμετοχή τους στην αγορά και τη δυνατότητα απόδοσης εσόδων μέσω υπηρεσιών ευελιξίας και εξισορρόπησης. Δεύτερον, είναι τα οικονομικά κίνητρα. Σχετικά με αυτά, η αξιοποίηση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης για την επιδότηση μεγάλων έργων αποθήκευσης είναι καθοριστική. Πρέπει να υπάρξουν στοχευμένα προγράμματα στήριξης για μπαταρίες, αντλησιοταμιεύσεις και καινοτόμες τεχνολογίες. Τρίτο και πολύ σημαντικό εξίσου βήμα είναι η επιτάχυνση στις διαδικασίες αδειοδότησης. Οπως έχει δείξει η εμπειρία μέχρι στιγμής η καθυστέρηση στις εγκρίσεις αποτελεί βασικό εμπόδιο. Η απλούστευση των διαδικασιών και η δημιουργία ενιαίου ψηφιακού μητρώου έργων αποθήκευσης θα μειώσουν τη γραφειοκρατία και θα επιταχύνουν τις επενδύσεις. Η έρευνα και η καινοτομία μπορούν, επίσης, να παίξουν καταλυτικό ρόλο. Με την υποστήριξη πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων, η Ελλάδα μπορεί να αναπτύξει νέες μορφές αποθήκευσης, όπως θερμική αποθήκευση, μπαταρίες ροής ή υδρογόνο. Το μέλλον του ενεργειακού συστήματος της χώρας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα στην ορθή αποθήκευση και τη διαχείριση της ενέργειας. Αν δεν γίνουν άμεσα επενδύσεις, ενδέχεται το τίμημα στο μέλλον να είναι ακριβό. Η ενεργειακή ασφάλεια δεν είναι δεδομένη, αλλά είναι επιλογή. Και έχει έρθει πλέον η ώρα για την Ελλάδα να την κάνει, ώστε να μη βρεθεί προ εκπλήξεων στο μέλλον.
Εργα ενίσχυσης και μαζικές τεχνολογικές κινήσεις από την Ε.Ε.
Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, η αποθήκευση ενέργειας έχει αναδειχθεί σε κρίσιμο πυλώνα της Πράσινης Συμφωνίας και της στρατηγικής ενεργειακής ανεξαρτησίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οι Βρυξέλλες προωθούν σειρά πρωτοβουλιών για την ανάπτυξη βιώσιμων υποδομών αποθήκευσης, με στόχο τη διευκόλυνση της ενεργειακής μετάβασης και την αποφυγή ενεργειακών κρίσεων. Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει αναγνωρίσει την αποθήκευση ως διακριτή τεχνολογία στο πλαίσιο της αγοράς ηλεκτρισμού, με χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το InvestEU και το Ταμείο Καινοτομίας να χρηματοδοτούν πιλοτικά και μεγάλης κλίμακας έργα. Προτεραιότητα δίνεται στη χρήση συστημάτων μπαταριών, στην αντλησιοταμίευση και τις τεχνολογίες υδρογόνου. Χώρες όπως η Γερμανία και η Ισπανία έχουν θέσει φιλόδοξους στόχους για gigawatt δυναμικό αποθήκευσης έως το 2030, ενώ η Κομισιόν έχει αρχίσει διασυνοριακά έργα για ενίσχυση της ενεργειακής ενοποίησης και σταθερότητας. Η αποθήκευση ενέργειας εξελίσσεται σε ευρωπαϊκό στρατηγικό εργαλείο για μια πράσινη και ασφαλή ενεργειακή μετάβαση και η Ελλάδα καλείται να ακολουθήσει αυτόν τον ρυθμό.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 23/5/2025)
