«Το μέτρο προκάλεσε πολύ μεγαλύτερα προβλήματα επί πέντε χρόνια από αυτά που έλυσε, ήταν ανέφικτο να διατηρηθεί περισσότερο»
Του ΜΙΧΑΛΗ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥ
Η απόφαση για το τέλος του πλαφόν στο μεικτό περιθώριο κέρδους των επιχειρήσεων από την 1η Ιουλίου του 2025, το οποίο είχε θεσπιστεί από την κυβέρνηση πριν από μία περίπου πενταετία, σε μια προσπάθεια με στόχο την αποτροπή της αισχροκέρδειας σε βασικά αγαθά εις βάρος των καταναλωτών κατά την περίοδο της πανδημίας, «γεννά» τώρα φόβους για ένα ξαφνικό μπαράζ ενδεχόμενων ανατιμήσεων.
Τα τρόφιμα και τα είδη πρώτης ανάγκης μπαίνουν στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος για εκατομμύρια καταναλωτές, ωστόσο σε όλα υπάρχει πάντα και ο αντίλογος.
Ο Απόστολος Πεταλάς, γενικός διευθυντής της Ενωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, σε έναν κλάδο που «γράφει» συνολικό ετήσιο τζίρο κοντά στα 15 δισ. ευρώ και εκπροσωπείται από μεγάλες αλυσίδες, σπεύδει να σημάνει «λήξη συναγερμού», αν και τα πάντα θα κριθούν στην πράξη.
Σε συνέντευξή του στην «DEALnews», ο κ. Πεταλάς αναφέρει, ανάμεσα σε πολλά άλλα, ότι η συγκεκριμένη διάταξη προκαλούσε ουσιαστικά στρεβλώσεις στην αγορά και η παύση της θα λειτουργήσει θετικά, τόσο υπέρ του ανταγωνισμού όσο και του καταναλωτή.
Στην ξεκάθαρη ερώτησή μας εάν ο ίδιος βλέπει κίνδυνο να εμφανιστούν φαινόμενα αισχροκέρδειας και να εκτιναχθούν οι τιμές στο ράφι, απαντά: «Οχι, δεν θα υπάρξει κύμα αισχροκέρδειας στα ελληνικά σούπερ μάρκετ. Και το εξηγώ με απλά λόγια: αν είμαι η αλυσίδα “α” πουλάω ένα προϊόν 1 ευρώ και ο ανταγωνιστής μου 0,90 ευρώ, αν αυξήσω την τιμή του στο 1,20 ευρώ αργά η γρήγορα θα δει ο καταναλωτής τη διαφορά και θα τον χάσω.
Πότε μπορεί να συμβεί αυτό; Οταν λειτουργεί ο ανταγωνισμός. Αν αυξάνεις τις τιμές και δεν τις αυξάνει ο ανταγωνιστής, οι καταναλωτές σε εγκαταλείπουν.
Οταν, λοιπόν, λειτουργεί ο ανταγωνισμός δεν έχει να φοβηθεί κανένας τίποτα. Οταν δεν λειτουργεί, όλα είναι δυνατά. Με τη διάταξη αυτή δεν λειτουργούσε επαρκώς ο ανταγωνισμός…».
Δεν θεωρεί, επίσης, ότι ο καταναλωτής μένει απροστάτευτος με την άρση του πλαφόν: «Απροστάτευτος; Καθόλου. Εγώ, σαν καταναλωτής, ένα πράγμα επιθυμώ. Οταν ψωνίζω, δεν θέλω κανέναν… ελεγκτή μαζί μου. Θέλω μόνο να λειτουργεί ο ανταγωνισμός. Να πηγαίνω, π.χ., σε μια αλυσίδα για να πάρω τα τυροκομικά μου και τα δημητριακά μου, σε μια άλλη να ψωνίσω απορρυπαντικά κ.λπ. και γενικά να έχω επιλογές».
«ΔΙΑΤΑΞΗ ΚΛΕΙΣΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ»
Ο Απόστολος Πεταλάς κάνει μια αναδρομή στο… ιστορικό της επίμαχης διάταξης για να γίνει πιο κατανοητή η αναφορά μας στο μέτρο που έπαψε πλέον να ισχύει:
«Το 2021, όταν ήρθε η πανδημία, προκλήθηκε ένας μεγάλος προβληματισμός για πιθανή αισχροκέρδεια. Η εφοδιαστική αλυσίδα είχε διακοπεί, πολλά εργοστάσια έκλεισαν, υπήρχε αυτός ο φόβος και σωστά τότε η κυβέρνηση ψήφισε μια διάταξη που έλεγε ότι το μεικτό περιθώριο κέρδους μιας επιχείρησης στην Ελλάδα γενικά, όχι μόνο μιας αλυσίδας σούπερ μάρκετ, δεν μπορούσε να αυξηθεί.
Η διάταξη παρέμεινε ενεργή μέχρι τις 30/6/2025. Ολα αυτά τα χρόνια όμως προκάλεσε πολύ περισσότερα προβλήματα από αυτά που έλυσε.
Πρώτον, γιατί περίπου έναν χρόνο μετά αποκαταστάθηκε ο εφοδιασμός της αγοράς διεθνώς. Δεύτερον, διότι η διάταξη, όπως σας προανέφερα, περιόρισε πάρα πολύ τον ανταγωνισμό. Πώς; Για παράδειγμα, δύο προμηθευτικές εταιρίες παράγουν το ίδιο προϊόν. Η μία έτυχε το 2021 να έχει μεικτό περιθώριο κέρδους 30% και η άλλη 10%. Σύμφωνα με τη διάταξη, εάν το 30% γινόταν… 31%, επρόκειτο περί αισχροκέρδειας. Εάν το μείωνε σε 29%, ήταν σύννομη. Το ίδιο ίσχυε και για την άλλη: αισχροκέρδεια το 11%, νόμιμο το 9%.
Αυτές οι δύο εταιρίες, με τέτοια διαφορά στα ποσοστά τους, ουσιαστικά δεν ήταν δυνατόν να ανταγωνιστούν μεταξύ τους με ίσους όρους εδώ και πέντε χρόνια. Διότι η μία διατηρούσε πλεονέκτημα. Ηταν μια διάταξη κλειστής οικονομίας, που διήρκεσε μια ολόκληρη πενταετία…».
Ενα άλλο θέμα ήταν ότι η διάταξη «μπλόκαρε» παράλληλα και την ευελιξία των αλυσίδων στη διαμόρφωση των τιμών τους σε διαφορετικές κατηγορίες προϊόντων, όπως εξηγεί ο κ. Πεταλάς.
Λόγω του πληθωρισμού, π.χ., ήθελε μια επιχείρηση σούπερ μάρκετ να «χρηματοδοτήσει» έμμεσα ένα μέρος μιας μείωσης 10% στις τιμές των γαλακτοκομικών της, με αντίστοιχη αύξηση 5% στα απορρυπαντικά, αλλά η δεύτερη κίνηση… απαγορευόταν στο όνομα της αισχροκέρδειας.
«ΕΓΙΝΑΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ, ΑΛΛΑ…»
Εύλογο είναι το ερώτημα αν υπήρξαν παρεμβάσεις νωρίτερα για την άρση ή την τροποποίηση της διάταξης (και, αν δεν έγιναν, για ποιον λόγο) από τους ενδιαφερόμενους επιχειρηματίες του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων και γενικά της αγοράς.
Ο γενικός διευθυντής της Ενωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας είναι κατηγορηματικός, στην αποκαλυπτική αυτή συζήτησή μας: «Πολύ σωστή παρατήρηση… Εγιναν πολλές παρεμβάσεις, γραπτές και προφορικές, αλλά ίσως για πολιτικούς λόγους δεν μπορούσαμε να πείσουμε. Αν ήταν, όμως, τόσο αποτελεσματική αυτή η διάταξη, θα την είχαν εφαρμόσει και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αλλά αυτό δεν έγινε πουθενά.
Αυτή η διάταξη πλέον… παραωρίμασε. Προκάλεσε πολύ περισσότερα προβλήματα από αυτά που έλυσε εις βάρος των καταναλωτών, διότι περιόρισε τον ανταγωνισμό. Από ένα σημείο και μετά έγινε κατανοητό ότι δεν μπορεί να συνεχίσει να διατηρείται…».
«Κάτω από 20 ευρώ το μέσο καλάθι, +32% ο πληθωρισμός»
Στον επίλογο, η «DEALnews» ρωτά τον κ. Πεταλά αν η Ενωση Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας θα λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση πιθανών κρουσμάτων αισχροκέρδειας ή αν θα προβεί σε συστάσεις προς τα μέλη της και απαντά: «Η ένωση δεν έχει εμπορικό ρόλο, ο ρόλος της είναι θεσμικός. Να εκπροσωπεί τον κλάδο στα κυβερνητικά κέντρα, στα ΜΜΕ, παντού. Οι επιχειρήσεις-μέλη μας έχουν πλήρη επίγνωση του τι συμβαίνει. Γιατί κάθε μέρα 3-4 εκατ. καταναλωτές μπαίνουν στα σούπερ μάρκετ και γνωρίζουν τη δυσκολία τους πάρα πολύ καλά. Από πρώτο χέρι.
Το μέσο καλάθι στην Ελλάδα, αν πάρουμε όλες τις αποδείξεις των καταναλωτών και τις διαιρέσουμε διά του αριθμού τους, αξίζει κάτω από 20 ευρώ.
Ο κόσμος δεν έχει επιπλέον χρήματα να διαθέσει. Πιέζεται οικονομικά. Επομένως, δεν είναι ανόητοι να σηκώσουν τις τιμές επειδή έφυγε η διάταξη. Δεν θα μπορέσουν να πουλήσουν, δεν αντέχει ο καταναλωτής..».
Η επίσκεψη στα… ταμεία και η ώρα του λογαριασμού αποτελούν μόνιμο «πονοκέφαλο» για τους καταναλωτές: «Η ακρίβεια είναι ένα άλλο θέμα που δεν έχει να κάνει με το μεικτό περιθώριο κέρδους, αλλά με τον πληθωρισμό και μάλιστα διεθνώς.
Στα τρόφιμα και πολλά άλλα είδη από το 2019 μέχρι το 2025, για πολλούς λόγους, κυρίως γεωπολιτικούς, λόγω της εκτόξευσης των τιμών της ενέργειας, αλλά και της πανδημίας νωρίτερα, έχει αυξηθεί αθροιστικά περίπου 32% κατά μέσο όρο σε όλη την Ευρώπη.
Σε άλλες κατηγορίες προϊόντων αυξήθηκε περισσότερο. Ειδικά τα τρόφιμα είναι πολύ εκτεθειμένα στο κόστος της ενέργειας σε όλο τον κόσμο. Οταν οι αγρότες πληρώνουν ακριβότερα ενέργεια, λιπάσματα κ.λπ., οι τιμές ανεβαίνουν, αλλιώς θα έχεις έλλειψη επάρκειας προϊόντων…».
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 4/7/2025)
