Το 93% του «σκοτεινού στόλου» είναι ηλικίας 15 ετών και άνω και το 64% είναι ηλικίας 20 ετών και άνω, με 17% εξ αυτών να περνούν περισσότερο χρόνο αγκυροβολημένα
Λόγω της μεγάλης αστάθειας, εξαιτίας της πολεμικής σύρραξης στην Ουκρανία, τις χερσαίες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα, τις επιθέσεις των Χούθι εναντίον πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, τις πρόσφατες στρατιωτικές εμπλοκές μεταξύ της Ινδίας και του Πακιστάν, οι θαλάσσιες μεταφορές αναδιαμορφώνονται συνεχώς. Η επιβολή δασμών από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, επιδείνωσαν για μερικές εβδομάδες την παγκόσμια ναυτιλία, ενώ η Ευρώπη συνεχίζει να επιβάλλει κυρώσεις εναντίον των πλοίων που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Η νεότερη εξέλιξη στο θέμα των κυρώσεων είναι ότι οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης συμφώνησαν να επιβάλουν ένα νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που στοχεύουν σχεδόν 200 πλοία του λεγόμενου «σκιώδους στόλου», που χρησιμοποιείται για την παράκαμψη των περιορισμών στις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι νέες κυρώσεις, που αναμένεται να υιοθετηθούν σύντομα, έρχονται σε μια περίοδο που η Μόσχα και το Κίεβο καλούνται να καθίσουν στο τραπέζι για σημαντικές συνομιλίες και διαπραγματεύσεις. Το πακέτο κυρώσεων αναμένεται να συμπεριλάβει στη μαύρη λίστα 189 πλοία, ανεβάζοντας το σύνολο σε περίπου 340. «Χαιρετίζω τη συμφωνία για το 17ο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας» δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο X, προσθέτοντας: «Αυτός ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει. Θα συνεχίσουμε να ασκούμε ισχυρή πίεση στο Κρεμλίνο». Ωστόσο, η γερασμένη κατάσταση του παγκόσμιου στόλου δεξαμενόπλοιων οδηγεί σε σοβαρές ανεπάρκειες.
Τα στοιχεία της ναυλομεστικής εταιρίας Gibson δείχνουν ότι το 51% του συνολικού στόλου δεξαμενόπλοιων, χωρητικότητας 25.000 dwt και άνω, είναι ηλικίας 15 ετών και άνω και το 22% άνω των 20 ετών. Οσον αφορά τον «σκοτεινό στόλο», το 93% είναι ηλικίας 15 ετών και άνω και το 64% είναι ηλικίας 20 ετών και άνω. Τα πλοία ηλικίας άνω των 20 ετών περνούν κατά μέσο όρο 17% περισσότερο χρόνο αγκυροβολημένα, σε σύγκριση με εκείνα κάτω των 20 ετών, σύμφωνα με την ανάλυση Gibson των δεδομένων AIS. Η μεγαλύτερη διαφορά παρατηρήθηκε στα VLCC, με αύξηση 32% στις ημέρες που πέρασαν αγκυροβολημένα ή αγκυροβολημένα. «Προβλέψιμα, η χρήση των δεξαμενόπλοιων μειώνεται με την ηλικία» επεσήμανε η εταιρία Gibson σε νέα έκθεση που δημοσιεύτηκε πρόσφατα. Η χρήση των πλοίων αλλάζει περαιτέρω εάν το εν λόγω πλοίο συμπεριλαμβάνεται σε κυρώσεις. Για παράδειγμα, τα VLCC άνω των 20 ετών που έχουν λάβει κυρώσεις είναι αγκυροβολημένα ή δεμένα περίπου το 67% του χρόνου και το 38% του χρόνου φορτωμένα με φορτίο, σε σύγκριση με 59% και 39% για τα μη αδειοδοτημένα πλοία άνω των 20 ετών, αντίστοιχα, γεγονός που υποδηλώνει χαμηλότερα επίπεδα εμπορίου.
Ο στόλος VLCC άνω των 18 ετών επιδεινώνεται ραγδαία, με την εμπορική ικανότητα να μειώνεται κατά περίπου 10% ετησίως, καθώς τα πλοία αντιμετωπίζουν αυστηρότερους περιορισμούς και ένας μειωμένος αριθμός ναυλωτών μπορεί να τους ναυλώσει.
Η αβεβαιότητα οδηγεί σε πτώση νέων παραγγελιών
Ενώ ο συνολικός στόλος VLCC έχει αυξηθεί πάνω από 100 πλοία τα τελευταία πέντε χρόνια, η πραγματική λειτουργική ανάπτυξη, όσον αφορά την αξιοποιήσιμη χωρητικότητα, είναι πιο κοντά, σε μόλις 60 πλοία, σύμφωνα με στοιχεία της Tankers International. Στο μέλλον αναμένεται να εισέλθουν στην αγορά 70 νέα VLCC μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, γεγονός που μεταφράζεται σε αύξηση της χωρητικότητας κατά 8%. Ωστόσο, λόγω της μειωμένης αξιοποίησης των παλαιότερων πλοίων, η πραγματική αύξηση της προσφοράς προβλέπεται από την Tankers International μόνο στο 1%. Αλλη μια εξέλιξη διαπιστώνεται από την Clarksons Research. Επειτα από τρία χρόνια παραγγελιών με μεγάλη ζήτηση, η διάθεση των πλοιοκτητών για νεότευκτα πλοία είναι εξασθενημένη, μειωμένη κατά 57% σε ετήσια βάση, γεγονός που έχει επίσης οδηγήσει σε μείωση των τιμών των νεότευκτων κατασκευών. Η Clarksons αναφέρει ότι οι τιμές των νεότευκτων σκαφών έχουν μειωθεί κατά 1,2% από τις αρχές του 2025, αν και εξακολουθούν να είναι ιστορικά σταθερές.
Οι τιμές έχουν μειωθεί κυρίως στον τομέα των δεξαμενόπλοιων κατά 5% σε σχέση με τις αρχές του 2025. Οι τιμές των νεότευκτων πλοίων έχουν επίσης μειωθεί σε άλλους τομείς, με τις τιμές των πλοίων χύδην φορτίου και των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων να μειώνονται κατά 2,2% και 1,4% αντίστοιχα.
Η Danish Ship Finance έχει επίσης προβλέψει ότι οι τιμές των νεότευκτων πλοίων θα μειωθούν βραχυπρόθεσμα, με τον αριθμό των ναυπηγείων που εξασφαλίζουν νέες παραγγελίες να μπορεί να μειωθεί, καθώς η ζήτηση για νέα πλοία μειώνεται παράλληλα με αυτό που βλέπει ως μείωση των ναύλων.
«Αναμένουμε ότι οι τρέχουσες παγκόσμιες αβεβαιότητες θα επικρατήσουν, με μια ανανεωμένη πίεση στις αγορές εμπορευματικών μεταφορών να καθυστερεί τις επενδυτικές αποφάσεις. Το νέο κύμα επέκτασης της ναυπηγικής βιομηχανίας θα έχει καθοδικό αντίκτυπο στις τιμές των νεότευκτων πλοίων, οι οποίες θα πρέπει να αποδυναμωθούν κατά τη διάρκεια του 2025 κατά περισσότερο από 10%, ανάλογα με τον τύπο και το μέγεθος των πλοίων, παρά την αντίσταση που θα παραμείνει δεδομένων των σημαντικών παραγγελιών» προέβλεψε η μεσιτική εταιρία BRS στην ετήσια έκθεσή της που δημοσιεύτηκε προς τα τέλη Μαρτίου.
Η προσωρινή εκεχειρία οδηγεί σε θετική αντίδραση της αγοράς
Αξιοσημείωτη εξέλιξη για το παγκόσμιο εμπόριο είναι το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα συμφώνησαν να χαλαρώσουν προσωρινά μια σειρά από δασμούς και κυρώσεις, σηματοδοτώντας μια σημαντική αποκλιμάκωση των συνεχιζόμενων εμπορικών εντάσεων, επισημαίνουν οι αναλυτές του ναυλομεσιτικού οίκου Xclusiv. Σύμφωνα με τη συμφωνία, οι ΗΠΑ μείωσαν τους δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές από 145% σε 30% για ένα χρονικό διάστημα 90 ημερών, ενώ η Κίνα μείωσε τους δασμούς της στα αμερικανικά προϊόντα από 125% σε 10%. «Αυτή η κίνηση», τονίζουν οι αναλυτές της Xclusiv, «έχει ήδη μετρήσιμο αντίκτυπο στον ναυτιλιακό κλάδο, με αναμενόμενη αύξηση του όγκου των εμπορευματικών μεταφορών, καθώς οι επιχειρήσεις επιταχύνουν τις αποστολές για να επωφεληθούν από την αναστολή των δασμών» και προσθέτουν: «Οι εταιρίες αγωνίζονται να εισάγουν αγαθά πριν από οποιαδήποτε πιθανή επανεφαρμογή υψηλότερων δασμών. Οι ναυτιλιακές εταιρίες, συμπεριλαμβανομένης της ZIM Integrated Shipping Services Ltd (ZIM), έχουν αναφέρει αυξημένη ζήτηση, με την απόδοση των μετοχών τους να αντανακλά την ανανεωμένη εμπιστοσύνη της αγοράς.
Ωστόσο, παρά τη βραχυπρόθεσμη ώθηση, ο προσωρινός χαρακτήρας αυτών των μειώσεων των δασμών έχει εισαγάγει έναν βαθμό αβεβαιότητας στον τομέα. Οι παράγοντες του κλάδου παραμένουν συγκρατημένα αισιόδοξοι, αναγνωρίζοντας ότι τα βασικά ζητήματα που αποτελούν τη βάση των εμπορικών εντάσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας παραμένουν άλυτα».
Πιθανή πυρηνική συμφωνία ΗΠΑ – Ιράν ενδέχεται να διαφοροποιήσει το θαλάσσιο εμπόριο
Επιπλέον, οι αναλυτές έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με πιθανή συμφόρηση στην αλυσίδα εφοδιασμού, λόγω της ξαφνικής αύξησης της κίνησης φορτίου, κάνοντας παραλληλισμούς με τις διαταραχές που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19. Ενώ οι μειώσεις των δασμών προσφέρουν άμεση ανακούφιση και τονώνουν τη ναυτιλιακή δραστηριότητα, οι μακροπρόθεσμες προοπτικές εξαρτώνται από τη διάρκεια αυτής της εκεχειρίας και το ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον. Αλλη μία σημαντική εξέλιξη διαπιστώνουν οι αναλυτές της Xclusiv: Σύμφωνα με τις πολιτικές της εποχής Τραμπ, οι ΗΠΑ και το Ιράν φέρεται ότι βρίσκονται κοντά στην επίτευξη μιας πιθανής πυρηνικής συμφωνίας, με στόχο τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Ο πρόεδρος Τραμπ πρόσφατα υπέδειξε ότι τα δύο έθνη έχουν «κατά κάποιο τρόπο» συμφωνήσει σε βασικούς όρους. Μια τέτοια σημαντική εξέλιξη στις σχέσεις ΗΠΑ – Ιράν θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες συνέπειες για τη ναυτιλιακή βιομηχανία. Η χαλάρωση ή η άρση των κυρώσεων κατά του Ιράν θα μπορούσε ενδεχομένως να προκαλέσει σημαντική αύξηση των εξαγωγών ιρανικού πετρελαίου, αυξάνοντας τη ζήτηση για δεξαμενόπλοια και τον όγκο των εμπορευμάτων σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Βασικοί ναυτιλιακοί κόμβοι στον Αραβικό Κόλπο και το στρατηγικά ζωτικής σημασίας Στενό του Ορμούζ θα μπορούσαν να βιώσουν μια αύξηση της δραστηριότητας, καθώς το ιρανικό αργό πετρέλαιο και τα πετρελαϊκά προϊόντα αποκτούν μεγαλύτερη πρόσβαση στις διεθνείς αγορές.
Επί του παρόντος, η μέση ηλικία των πλοίων του στόλου της Εθνικής Εταιρίας Δεξαμενόπλοιων του Ιράν ανέρχεται στα 17 έτη, ενώ οι Ναυτιλιακές Γραμμές της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν λειτουργούν πλοία μέσης ηλικίας περίπου 18 ετών.
Μια επιτυχημένη συμφωνία μπορεί να επιταχύνει τη δραστηριότητα διάλυσης παλαιότερων πλοίων του σκοτεινού στόλου, ανοίγοντας τον δρόμο για τον απαραίτητο εκσυγχρονισμό του γερασμένου ναυτικού στόλου του Ιράν.
Εκτός από τον στόλο του Ιράν, αυτό θα μείωνε επίσης τη ζήτηση για τα γερασμένα πλοία του σκοτεινού στόλου που μεταφέρουν κρυφά ιρανικό αργό πετρέλαιο. Χωρίς τα εγκεκριμένα φορτία, πολλά από αυτά τα παλαιότερα πλοία πιθανότατα θα κατευθυνθούν για διάλυση, συρρικνώνοντας τον ενεργό στόλο δεξαμενόπλοιων και βελτιώνοντας τις συνολικές συνθήκες της αγοράς, μειώνοντας την πλεονάζουσα προσφορά και αυξάνοντας την ποιότητα του στόλου.
Οι αναλυτές της Xclusiv επισημαίνουν ως θετική τη μείωση των τελών διέλευσης που αποφάσισε η Αρχή Διαχείρισης της Διώρυγας του Σουέζ: «Εν τω μεταξύ, σε ακόμα μία προσπάθεια σταθεροποίησης του θαλάσσιου εμπορίου και αποκατάστασης της εμπιστοσύνης σε βασικές οδούς, η Αρχή της Διώρυγας του Σουέζ της Αιγύπτου εισήγαγε έκπτωση 15% στα τέλη διέλευσης για πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων καθαρής χωρητικότητας 130.000 μετρικών τόνων ή περισσότερο. Με ισχύ από τις 15 Μαΐου 2025, το κίνητρο των 90 ημερών ισχύει τόσο για τα φορτωμένα όσο και για τα άδεια πλοία που διέρχονται από οποιαδήποτε κατεύθυνση και θα χορηγείται αυτόματα, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη αίτηση».
Η κίνηση αυτή στοχεύει στην προσέλκυση μεγάλων ναυτιλιακών εταιριών πίσω στη Διώρυγα του Σουέζ, η οποία έχει σημειώσει απότομη μείωση της κυκλοφορίας λόγω των επιθέσεων των ανταρτών Χούθι στην περιοχή.
Ως αποτέλεσμα πολλές μεταφορικές εταιρίες έχουν εκτρέψει τις διαδρομές τους γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, συμβάλλοντας σε μια απότομη πτώση των εσόδων της διώρυγας, από 2,4 δισ. δολ.το τέταρτο τρίμηνο του 2023 σε μόλις 880,9 εκατ. δολ. το ίδιο τρίμηνο του 2024.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 23/5/2025)
