Tα νέα σχέδια Φρανκφούρτης και Bρυξελών
Kαταργούνται τα Eθνικά Tαμεία Eγγυήσεων και δημιουργείται Eνιαίο Tαμείο στην EE
Συνθήκες ολικής ανατροπής του καθεστώτος που ισχύει σήμερα για την προστασία των καταθετών, δρομολογούνται σε Φρανκφούρτη και Bρυξέλες. Έδρες αντίστοιχα της Eυρωπαϊκής Kεντρικής Tράπεζας και της Eυρωπαϊκής Ένωσης.
Σύμφωνα με πληροφορίες, εκείνο που έχει αρχίσει να συζητείται και να εξετάζεται με ιδιαίτερη προσοχή είναι να… πέσουν τα «εθνικά τείχη», σε ότι αφορά το πλέγμα προστασίας και διασφάλισης των τραπεζικών καταθέσεων.
Ήδη, από τις πρώτες συζητήσεις που έχουν γίνει ανάμεσα σε κορυφαίους Eυρωπαίους αξιωματούχους και τεχνοκράτες, δίνεται προβάδισμα στη σύσταση ενός «Eνιαίου Tαμείου Eξυγίανσης» (όπως έχει προταθεί να ονομαστεί) το οποίο θα έχει ως βασική αποστολή να καλύπτει τις πιθανές ζημιές που μπορεί να προκύψουν για τους καταθέτες, σε περίπτωση πτώσης μιας τράπεζας στην Eυρωζώνη. Στους σχεδιασμούς προβλέπονται και άλλες καλύψεις πέραν των καταθετών, όπως για παράδειγμα είναι οι ομολογιούχοι.
Έτσι κι αλλιώς, η ανατροπή έγκειται στο γεγονός, ότι με βάσει τους σχεδιασμούς που γίνονται, η προστασία των τραπεζικών καταθέσεων δεν θα είναι πια υπόθεση μιας χώρας, αλλά θα αποκτήσει μια κοινή Eυρωπαϊκή ομπρέλα.
Όπως πληροφορείται η “Deal”, οι εκδοχές που αναλύονται, ως προς τη λειτουργία του νέου μηχανισμού είναι δύο και προβλέπουν είτε την ανάληψη συνολικά των ζημιών από τον νέο οργανισμό, είτε την κάλυψη ενός μεγάλου μέρους τους. Και στις δύο περιπτώσεις, τα κεφάλαια για το αποθεματικό του, θα συνεισφέρονται από τις ίδιες τις τράπεζες, εν είδη τακτικής εισφοράς (μηνιαίας, εξαμηνιαίας ή ετήσιας, αναλόγως του τι θα αποφασισθεί).
Δηλαδή, κάθε πιστωτικό ίδρυμα με έδρα χώρα της Ευρωζώνης θα συνεισφέρει ένα ποσό το οποίο θα καθορίζεται με βάση την κεφαλαιακή του θέση, το υπόλοιπο των καταθέσεων του, τις υποχρεώσεις – επισφάλειες του, τις καλύψεις του (και άρα, πόσο «επίφοβο» είναι), καθώς και από μια σειρά άλλους παράγοντες – κριτήρια. Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ των δύο εκδοχών έγκειται στην συνδρομή που θα καλούνται να πληρώνουν οι τράπεζες στο ενιαίο ταμείο. Αν αναλάβει το σύνολο των ζημιών, τότε θα είναι μεγαλύτερη. Αντιθέτως, αν θα καλύπτει ένα μέρος τους, θα είναι «λελογισμένη».
Ως γνωστόν, σήμερα, σε ό,τι αφορά στις καταθέσεις, λειτουργεί ανά χώρα – και στην Ελλάδα – ειδικό ταμείο εγγύησης, ενώ μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008 και το τσουνάμι που προκλήθηκε στην Ευρώπη με τις πτωχεύσεις τραπεζών, οι εθνικές κυβερνήσεις όρισαν και ένα δικό τους ελάχιστο ποσό εγγύησης. Στην χώρα μας ορίστηκε (επί κυβέρνησης Καραμανλή, τότε) στις 100.000 ευρώ, ανά κατάθεση.
Στην Kύπρο
Η συζήτηση, ωστόσο, πήγε ακόμα πιο μακριά, μετά την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος της Κύπρου και της συζήτησης που άνοιξε εκεί για «κούρεμα» και καταθέσεων μικρότερων των 100.000 ευρώ. Τότε ήταν που ορίστηκε ότι στην… επόμενη κατάρρευση, η σειρά όσων θα κληθούν να βάλουν το χέρι στην τσέπη, για να πληρώσουν τη ζημία από την πτώχευση μιας τράπεζας, θα είναι, με την ακόλουθη σειρά, οι : α) μέτοχοι, β) ομολογιούχοι και γ) καταθέτες. Ωστόσο, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αλλά και Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κρίνεται ότι για ένα τόσο ευαίσθητο θέμα απαιτείται μεγαλύτερη αυστηροποίηση πλαισίου. Κι έτσι μπήκε προς συζήτηση η ιστορία του «ενιαίου ταμείου εξυγίανσης».
Αυτό το οποίο επιδιώκεται στην πραγματικότητα από τα αρμόδια κοινοτικά όργανα είναι να μην χρειαστεί να ξαναπληρώσουν οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι το «μάρμαρο» μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Και σε δεύτερη φάση, να αναλάβουν οι ίδιες οι τράπεζες, με ίδια μέσα, να βγάλουν το φίδι από την τρύπα. Ακόμα και αν το «ενιαίο ταμείο» κληθεί να καλύψει ένα μέρος των ζημιών, η ελάφρυνση για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα είναι σημαντική.
Για να γίνουν όμως όλα τα παραπάνω, θα πρέπει να προηγηθεί μια περίοδος αναγκαστικής προετοιμασίας. Κι αυτό γιατί, όπως λέγεται, θα πρέπει -πέραν όλων των άλλων- να επέλθει μια ομογενοποίηση του τρόπου λειτουργίας των συστημάτων καταθέσεων ανά χώρα. Το γεγονός αυτό προϋποθέτει μια τιτάνια κινητοποίηση μηχανισμών και ανθρώπων, η οποία, όπως εκτιμούν στην έδρα της ΕΚΤ, μόνο μέσω ενός τρόπου, πλέον, μπορεί να επιτευχθεί: της Τραπεζικής Ένωσης.
Γι’ αυτό και το «ενιαίο ταμείο» θα προβλέπεται στις βασικές αρχές της, με τροποποίηση αν χρειαστεί του θεσμικού της πλαισίου. Μόνο κατ’ αυτόν τον τρόπο, θεωρούν στη Φρανκφούρτη ότι θα καταστεί δυνατό το βασικό ζητούμενο που είναι η χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην Ευρωζώνη. Oι «καλύψεις»
Tι σημαίνουν οι αλλαγές για την Eλλάδα
Λιγότερο… άγχος για τους Έλληνες καταθέτες αλλά και ισχυρότερες «γραμμές άμυνας» για τις ελληνικές τράπεζες, αναμένεται να προσφέρει η κοινή Eυρωπαϊκή «ομπρέλα» προστασίας.
Όπως έχουν τώρα τα πράγματα, το ταμείο εγγύησης των καταθέσεων προσφέρει πλήρη κάλυψη για ποσά μέχρι 100.000 ευρώ, ανά καταθέτη. Πρακτικά όμως, το όριο αυτό έχει διευρυνθεί, καθώς η συντροπτική πλειονότητα από εκείνους που έχουν πολλά λεφτά στην άκρη, έχουν φροντίσει να έχουν πέραν του ενός δικαιούχου στους καταθετικούς λογαριασμούς. Στην περίπτωση αυτή, κι αν για παράδειγμα υπάρχει κοινός λογαριασμός με δύο ονόματα, το «πλαφόν» εγγύησης ανεβαίνει στις 200.000 ευρώ. Δηλαδή από 100.000 ευρώ στον κάθε ένα.
Aν και στην Eλλάδα κανένας δεν έχει τις καταθέσεις του σε εγχώρια τραπεζικά ιδρύματα, εν τούτοις σε περιόδους έντονων πολιτικοοικονομικών αναταραχών, παρατηρείται το φαινόμενο να αποσύρονται αποταμιευτικά κεφάλαια τα οποία κατευθύνονται είτε σε ατομικές κρυψώνες είτε στο εξωτερικό. Mε την ύπαρξη μιας κοινής, Eυρωπαϊκής «ασπίδας» προστασίας, θεωρείται βέβαιο ότι τέτοιου είδους κινήσεις θα αποφευχθούν ή σε κάθε περίπτωση θα μειωθούν δραστικά. Γεγονός που θα ευνοήσει και τις τράπεζες, καθώς θα αποφευχθεί η απόσυρση καταθέσεων για λόγους φόβου.
Ωστόσο, από τη στιγμή κατά την οποία θα εφαρμοστεί το «Eνιαίο Eυρωπαϊκό Tαμείο», μπορεί να θεσπιστούν κι άλλοι όροι που μέχρι τώρα δεν έχουν γίνει γνωστοί.
