Ο κύβος ερρίφθη από την κυβέρνηση για τα περιθώρια που έχει για νέα μέτρα στήριξης μέσα από τη θέση που κράτησε στα δύο πακέτα που έστειλε την προηγούμενη εβδομάδα στις Βρυξέλλες. Τα μέτρα στήριξης θα έρχονται μεν, αλλά με το σταγονόμετρο, όπως γίνεται κατανοητό από το αίτημα για ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής και από τον πρώτο απολογισμό του νέου τύπου μεσοπρόθεσμου προϋπολογισμού (του δημοσιονομικού – διαρθρωτικού σχεδίου), που πρέπει να εφαρμόζει κατά γράμμα η Ελλάδα.
Τα στοιχεία δείχνουν γιατί τις προηγούμενες ημέρες η κυβέρνηση επιχείρησε επικοινωνιακά να «συμμαζέψει» τις προσδοκίες που καλλιεργούταν (και από στελέχη της), αλλά και τις ελπίδες της αγοράς για ευρύτερες παροχές και για παρεμβάσεις που θα διόρθωναν αδικίες στα βάρη που επωμίζονται η μεσαία τάξη και ο επιχειρηματικός κόσμος.
Είναι πλέον σαφές πως θα παραμείνει κενό γράμμα το κάλεσμα του ιδιωτικού τομέα για ένα ξεκάθαρο τοπίο για τι θα ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια ή έστω για έναν οδικό χάρτη σχετικά με τα περιθώρια για περαιτέρω μέτρα στήριξης. Περιθώρια υπάρχουν, αλλά είναι περιορισμένα μεταξύ του 1-1,4 δισ. ευρώ για το 2026 και με ανάλογη πορεία τα επόμενα χρόνια, αν δεν αλλάξουν παράμετροι όπως το ΑΕΠ ή η φοροδοτική ικανότητα. Και με «κρυμμένο μυστικό» το αν θα υπάρχει περαιτέρω «διευκόλυνση» φέτος συνδεδεμένη με την αύξηση αμυντικών δαπανών (και ένα ειδικό αίτημα ενεργοποίησής της από τις δαπάνες του 2025).
Το σημαντικότερο μήνυμα από τα εν λόγω κείμενα είναι πως κάθε χρόνο απαιτούνται ειδική διαπραγμάτευση και ειδική αίτηση προς τις Βρυξέλλες για μέτρα με το σταγονόμετρο. Θα είναι πάντα συνδεδεμένα με τα αποτελέσματα του προηγούμενου έτους, χωρίς να υπάρχει ξεκάθαρος ορίζοντας τετραετίας.
Ενδεχομένως γι’ αυτό και η κυβέρνηση εντέχνως επέλεξε -εν αντιθέσει με άλλα κράτη-μέλη- να μη στείλει απολογισμό 2024-2025 μαζί με τον νέο χάρτη πορείας έως το 2028 (που λήγει ο χρονικός ορίζοντας του μεσοπρόθεσμου). Εστειλε μόνο το σκέλος του απολογισμού, ενώ για το τι θα γίνει μετά το 2025, ορατότης… μηδέν.
Η ΡΗΤΡΑ ΔΙΑΦΥΓΗΣ
Το πιο μεγάλο μέτωπο ασάφειας είναι αυτό της ρήτρας διαφυγής. Τα καλά νέα για την Αθήνα είναι ότι φέρεται, με βάση μια πρώτη απόφαση η οποία έχει ληφθεί μόνο σε τεχνοκρατικό επίπεδο επιτελικών παραγόντων των υπουργείων Οικονομικών, ότι ξεπερνιέται ο σκόπελος του 2021, δηλαδή ο όρος που έλεγε ότι θα εξαιρούνται αμυντικές δαπάνες εκτός εφόσον αυτές σε αξία είναι υψηλότερες από το ύψος της δαπάνης του 2021 ως αναλογία του ΑΕΠ. Επειδή, τότε, η Αθήνα, λόγω της πανδημίας είχε χαμηλό ΑΕΠ παράλληλα με υψηλό κόστος εξοπλιστικό παραλαβών, είχε πολύ υψηλές δαπάνες. Ανάλογη υψηλές ήταν και στην Ιταλία και την Πολωνία. Ως λύση προτείνεται η εκκίνηση της μέτρησης για τη δική μας περίπτωση από το 2024. Τούτο όμως απαιτεί πρόσθετες διαπραγματεύσεις, αλλά και πολιτική επικύρωση, που υπολογίζεται πως θα έρθει τον Ιούνιο – Ιούλιο.
Ετσι η κυβέρνηση προς το παρόν επισήμως σχεδιάζει να αιτηθεί την εξαίρεση δαπανών περίπου μισού δισ. το 2026, το οποίο μαζί με τα περιθώρια που δίνουν οι δημοσιονομικοί κανόνες της Ε.Ε. μπορεί να οδηγήσει σε ένα πακέτο της τάξης του 1,4 δισ. ευρώ για το 2026. Η συμφωνία θα δείξει αν η εφαρμογή της ρήτρας από φέτος (είχαμε άνοδο δαπανών για άμυνα κατά περίπου 900 εκατ. ευρώ) θα μπορέσει να οδηγήσει σε ένα επιπλέον «δώρο» που θα διαχειριστεί η κυβέρνηση στη ΔΕΘ ή νωρίτερα.
Με το σταγονόμετρο τα μέτρα στήριξης
Στη λίστα με τα διορθωτικά μέτρα σε ελεύθερους επαγγελματίες και σε άλλες ομάδες, οι οποίες εκφράζουν όλο και περισσότερο την αγανάκτησή τους για την υπερφορολόγηση, κεντρικό στοιχείο είναι τα «μερεμέτια» στο τεκμαρτό σύστημα φορολόγησης του 2024, αλλά και παρεμβάσεις στα τεκμήρια διαβίωσης, η οριστική κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος και αλλαγές στην κλίμακα φορολογία εισοδήματος, με επίκεντρο τα εισοδήματα έως 20.000 ευρώ. Επίσης, γίνονται εισηγήσεις για μείωση του ΕΝΦΙΑ, αλλά και για νέα παρέμβαση στις ασφαλιστικές εισφορές.
Καμπανάκι για το Σχέδιο Ανάκαμψης, με στενά χρονικά περιθώρια
Υπάρχει ακόμα μία έκθεση/αίτημα που εκκρεμεί από πλευράς ΥΠΕΘΟ: η αποστολή στις Βρυξέλλες του αιτήματος για μια πολύ μεγάλη και ειδικής σημασίας αναθεώρηση του Σχεδίου Ανάκαμψης. Η σημασία γίνεται φανερή από τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην έκθεση προόδου του μεσοπρόθεσμου: πρέπει σε έναν χρόνο να απορροφηθεί το 50% των κονδυλίων για επιδοτήσεις!
Για το εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης αναφέρεται πως οι διαθέσιμοι πόροι ανέρχονται σε 35,9 δισ. ευρώ, εκ των οποίων οι επιχορηγήσεις εκτιμώνται σε 18,2 δισ. ευρώ και τα δάνεια έως 17,7 δισ. ευρώ. Μέχρι τον Απρίλιο του 2025 μόνο 9,4 δισ. ευρώ επιχορηγήσεων μεταφέρθηκαν σε φορείς εντός και εκτός της γενικής κυβέρνησης και τελικούς αποδέκτες για εγκεκριμένα έργα. Δηλαδή, απομένει ένα ανάλογης αξίας ποσό που πρέπει να διατεθεί σε έναν χρόνο.
Αλλά και στα δάνεια έχουν υπογραφεί μέχρι στιγμής (Απρίλιος 2025) 435 δανειακές συμβάσεις, με συνολικό προϋπολογισμό 16,15 δισ. ευρώ. Από αυτές τις δανειακές συμβάσεις, τα 7,06 δισ. ευρώ είναι από τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης. Τα υπόλοιπα 5,34 δισ. ευρώ είναι τραπεζικά δάνεια και 3,75 δισ. ευρώ είναι ίδιοι πόροι των επενδυτών.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (2 ΜΑΙΟΥ 2025)