Ακόμα μία τροποποίηση του αναπτυξιακού νόμου είναι πλέον στη Βουλή, η δεύτερη από την παρούσα κυβέρνηση, για το βασικό όχημα παροχής κινήτρων για επενδύσεις που λειτουργεί εδώ και 10ετίες, μέσα από επίσης δεκάδες αναθεωρήσεις και χρηματοδοτείται αποκλειστικά από κρατικό χρήμα και όχι από την Ε.Ε.
Ο νέος νόμος επιχειρεί να επιταχύνει διαδικασίες, αφού ακόμη και σήμερα από την ώρα υπαγωγής έως την έγκριση μιας επένδυσης μεσολαβούν 1-2 χρόνια (προ ημερών ανακοινώθηκαν τελικοί πίνακες κατάταξης για προκηρύξεις του 2023), αλλά και προσαρμόζει τα καθεστώτα στις νέες συνθήκες.
Οι βασικές αλλαγές που δρομολογούνται είναι το «άνοιγμα» στις μεγάλες επενδύσεις, που πλέον θα δικαιούνται όχι μόνο φοροαπαλλαγές και άλλα «έμμεσα» κίνητρα, αλλά και άμεσες επιδοτήσεις, αύξηση του ορίου επιδότησης στα 20 εκατ. ευρώ (ή στα 50 εκατ. ευρώ για συνεργασίες), «ρετούς» στα 13 καθεστώτα με ειδικά κίνητρα για «μεγάλους», αλλά και για τη μεθόριο, για φτωχές περιοχές και για πληγείσες από φυσικές καταστροφές.
Η γνωμοδότηση-σοκ
Ο αναπτυξιακός συνάντησε τα «πυρά» της αντιπολίτευσης κατά τη συζήτησή του στη Βουλή. Την πιο δριμεία κριτική τη δέχθηκε όμως από την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή της Ελλάδος (ΟΚΕ), με τη γνωμοδότηση της οποίας συντάχθηκαν οι εκπρόσωποι του ΣΕΒ και άλλων επιχειρηματικών φορέων της αγοράς και όχι μόνο. «Οι αναπτυξιακοί διαχρονικά πάσχουν από δομικές δυσλειτουργίες, που σχετίζονται κυρίως με τη διοικητική αναποτελεσματικότητα, την έλλειψη ουσιαστικής αξιολόγησης επιπτώσεων και του πολλαπλασιαστικού αποτελέσματος, την άνιση μεταχείριση προς επενδυτές ή τομείς που δεν έχουν τη γνώση ή την εμπειρία να κινητοποιούν πόρους σε ένα σύστημα με υψηλό γραφειοκρατικό βάρος» αναφέρεται στη γνώμη της ΟΚΕ.
Για τις νέες αλλαγές επισημαίνεται πως «ενώ πράγματι αποσκοπούν στην επιτάχυνση και τη διευκόλυνση των επενδύσεων, στην πραγματικότητα επιμηκύνουν στο σύνολο τους το χρονικό περιθώριο ολοκλήρωσης των διαδικασιών, ενώ δεν αντιμετωπίζουν δομικά προβλήματα εφαρμογής, αλλά προσθέτουν νέα».
ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΝΤΑΞΗΣ
Επισημαίνεται πως μπορεί να προκληθούν και νέα εμπόδια για τη μεσαία επιχειρηματικότητα. «Οι αλλαγές στα προβλεπόμενα καθεστώτα ενίσχυσης ενδέχεται να προκαλέσουν περιορισμούς στη δυνατότητα ένταξης σε αυτά των νέων επιχειρήσεων, ενώ πρακτικά διατηρούνται όλοι οι αποτρεπτικοί παράγοντες για την ένταξη ιδιαίτερα των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων» αναφέρουν. Επισημαίνουν πως με τις αλλαγές «διαμορφώνονται απροσπέλαστα εμπόδια για τη συντριπτική πλειονότητα των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, ενδεχομένως και για τις μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις που μπορούν πλέον να ενισχυθούν και με επιχορηγήσεις.
Επίσης, αναφέρεται πως «η διατήρηση του μοντέλου χορήγησης των επιδοτήσεων σε μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις συνεπάγεται πρακτικά διπλάσια κεφαλαιακή επάρκεια των επιχειρήσεων από το ποσοστό της ίδιας συμμετοχής που απαιτεί ο νόμος».
Φρένο στην Τουρκία
Η ΟΚΕ ζητά να υπάρξει ειδική μέριμνα στις παραμεθόριες περιοχές για την ταυτότητα των επενδυτικών σχημάτων. Ειδικά στη Θράκη ζητείται να προστατευτεί το ενδεχόμενο «ανάπτυξης επενδύσεων από κατευθυνόμενες επενδύσεις της αλλοδαπής με αλλότρια συμφέροντα».
Ακόμα γίνεται αναφορά στη γραφειοκρατία που ακολουθεί και αυτό το νομοσχέδιο έως ότου ενεργοποιηθεί, αφού πολλά σημεία «αναμένεται να εξειδικευτούν σε δεύτερη φάση, μέσω των επιμέρους καθεστώτων και των υπουργικών αποφάσεων».
Πρόταση για σταθερό επενδυτικό πλαίσιο ανά 4ετία
Ο επιχειρηματικός κόσμος, όπως εκφράζεται από τη γνώμη της ΟΚΕ, προτείνει την κατάρτιση ενός σταθερού επενδυτικού νόμου ανά 4ετία με μικρές παραμετροποιήσεις και με σταθερούς ετήσιους κύκλους υποβολής επενδυτικών σχεδίων (π.χ., κάθε Σεπτέμβριο, σε χρόνο που δεν συμπίπτει με μείζονες φορολογικές, λογιστικές υποχρεώσεις των επιχειρήσεων).
Επισημαίνεται, επίσης, πως «για να γίνουν πραγματικά αναπτυξιακοί και όχι μόνο λογιστικοί μηχανισμοί επιδοτήσεων, απαιτούνται ριζικές βελτιώσεις, τόσο στη διαφάνεια και την ταχύτητα όσο και στη στρατηγική στόχευση και παρακολούθηση των αποτελεσμάτων». Ως προς το τελευταίο, η αύξηση του χρόνου για τις προθεσμίες διεκπεραίωσης εγείρει ερωτήματα και ανασφάλεια στους επενδυτές σχετικά με την ικανότητα των υπηρεσιών να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στις απαιτήσεις του αναπτυξιακού νόμου.
Ζητείται, επίσης, οι οδηγοί υποβολής και αξιολόγησης να δημοσιεύονται έγκαιρα, να υπάρχει μια διαδικασία προδημοσίευσης των προσκλήσεων με τις βασικές απαιτήσεις και προϋποθέσεις υπαγωγής, να γίνει αποκέντρωση των διαδικασιών και να αναθεωρηθεί το κριτήριο της αύξησης της απασχόλησης (με χαμηλότερη βαθμολόγηση), ώστε να λαμβάνει υπόψη την ποιότητα των θέσεων εργασίας. Αρνητική κρίνεται η διαδικασία της άμεσης αξιολόγησης των προτάσεων υπαγωγής στον νέο νόμο, αλλά και η αύξηση του περιθωρίου πιστοποίησης από τις υπηρεσίες (από 60 μέρες σε τέσσερις μήνες). Επίσης ασκείται κριτική γιατί δεν υπάρχει κάποια πρόνοια ώστε να διασφαλίζεται ότι οι υπηρεσίες που εμπλέκονται στην αδειοδότηση των επιχειρήσεων θα εκδώσουν τις νόμιμες άδειες λειτουργίας σε χρόνο που θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να ανταποκριθούν ανεμπόδιστα στα χρονικά περιθώρια που δίνονται.
Οι αλλαγές, τα καθεστώτα και τα ψιλά γράμματα
Ο αναπτυξιακός είχε και θα συνεχίσει να έχει 13 καθεστώτα ενίσχυσης, αλλά με διαφορετική σύνθεση. Από τον νέο αναπτυξιακό νόμο αφαιρούνται τα καθεστώτα Ψηφιακός και Τεχνολογικός Μετασχηματισμός Επιχειρήσεων και Ερευνα και Εφαρμοσμένη Καινοτομία και προτίθεται στη θέση του το Σύγχρονες Τεχνολογίες, που τα ενοποιεί. Επίσης αφαιρείται το Νέο Επιχειρείν, ενώ προστίθεται το Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας και Χειροτεχνίας, στο οποίο εντάσσονται μόνο επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε οικονομικούς κλάδους συμβατούς με τους κανονισμούς της Ε.Ε. και με την προϋπόθεση ότι αναπτύσσονται από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως άτομα με αναπηρία και μακροχρόνια άνεργοι. Αλλά και το Καθεστώς Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης καταργείται και αντικαθίσταται από το Περιοχών Ειδικής Ενίσχυσης, που αφορά παραμεθόριες περιφερειακές ενότητες (στα βόρεια σύνορα της χώρας), σε περιοχές που το κατά κεφαλή ΑΕΠ είναι έως 70% του μέσου εθνικού ή όπου υπάρχει πληθυσμιακή συρρίκνωση λόγω των δυσμενών οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών. Επίσης, ενισχύονται περιοχές οι οποίες έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές.
Τα 13 καθεστώτα θα μπορούν να προκηρύσσονται μία φορά τον χρόνο (στην πράξη από το 2022, που εγκρίθηκε ο προηγούμενος αναπτυξιακός, αυτό δεν συνέβη). Συνολικά τα νέα καθεστώτα είναι:
– Σύγχρονες τεχνολογίες.
– Πράσινη μετάβαση – Περιβαλλοντική αναβάθμιση επιχειρήσεων.
– Καθεστώς κοινωνικής επιχειρηματικότητας και χειροτεχνίας.
– Καθεστώς περιοχών ειδικής ενίσχυσης.
– Αγροδιατροφή – πρωτογενής παραγωγή και μεταποίηση γεωργικών προϊόντων – αλιεία και υδατοκαλλιέργεια.
– Μεταποίηση – Εφοδιαστική αλυσίδα.
– Επιχειρηματική εξωστρέφεια.
– Ενίσχυση τουριστικών επενδύσεων – Εναλλακτικές μορφές τουρισμού.
– Μεγάλες επενδύσεις.
– Ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας.
– Επιχειρηματικότητα 360°.
Επιχορηγήσεις για ΜμΕ και αυστηρές προθεσμίες
Η ουσιώδης μεταβολή είναι ότι πλέον και οι μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις θα μπορούν να λάβουν το κίνητρο της επιχορήγησης και όχι μόνο φοροαπαλλαγές και άλλα μη χρηματικά κίνητρα. Επίσης, αυξάνεται το όριο του ποσού των ενισχύσεων από 10 εκατ. σε 20 εκατ. ευρώ για μεμονωμένα επενδυτικά σχέδια και από 30 εκατ. ευρώ σε 50 εκατ. ευρώ για συνεργαζόμενες/συνδεδεμένες επιχειρήσεις.
Επίσης, ορίζεται πως σε κάθε καθεστώς που προκηρύσσεται περιλαμβάνονται τουλάχιστον δύο είδη ενισχύσεων ή και περισσότερα και δίνεται η δυνατότητα στον επενδυτή να υποβάλει αίτηση υπαγωγής του ίδιου επενδυτικού σχεδίου σε πέραν του ενός καθεστώτα ενίσχυσης, εφόσον πληρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις, με τη σημείωση ότι με την υπαγωγή του εν λόγω επενδυτικού σχεδίου σε ένα καθεστώς αυτοδίκαια απορρίπτονται όλες οι υπόλοιπες αιτήσεις υπαγωγής για το εν λόγω επενδυτικό σχέδιο. Η αξιολόγηση των επενδυτικών σχεδίων για όλα τα καθεστώτα θα υλοποιείται συγκριτικά.
Ενισχύσεις
Προβλέπονται πέντε είδη ενισχύσεων: φορολογική απαλλαγή, επιχορήγηση, επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing), επιδότηση του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης, χρηματοδότηση επιχειρηματικού κινδύνου για τα καθεστώτα: Σύγχρονες Τεχνολογίες και Καθεστώς Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας και Χειροτεχνίας.
Θεσπίζονται επιπλέον δύο κατηγορίες κινήτρων: της «ταχείας αδειοδότησης» για το καθεστώς Περιοχών Ειδικής Ενίσχυσης και Μεγάλες Επενδύσεις και το κίνητρο της παροχής δανείων με την εγγύηση (ή ενίσχυση του Ελληνικού Δημοσίου) από το Ταμείο «Development Law Financial Instrument Guarantee Fund» (DeLFI GF) ή από άλλο εργαλείο της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (HDB). Ειδικά για τα επενδυτικά σχέδια που έχουν λάβει απόφαση υπαγωγής στο καθεστώς ενίσχυσης Μεγάλων Επενδύσεων θεσπίζεται ενίσχυση από την ΕΤΕπ (δημιουργία Ταμείου Εγγυοδοσίας, με συμμετοχή του Ελληνικού Δημοσίου έως 300 εκατ. ευρώ για την παροχή δανείων ύψους 1 δισ. ευρώ από την ΕΤΕπ).
Η επιτάχυνση συνδέεται με όρια για αποτελέσματα σε 90 ημέρες, κατάθεση οριστικό δικαιολογητικών σε 30 ημέρες από την ανακοίνωση του οριστικού πίνακα κατάταξης, απένταξη σε δύο χρόνια, αν δεν έχει υλοποιηθεί το 10% της επένδυσης, και πέναλτι επιπλέον 10% για την επιστροφή ενίσχυσης, σε περίπτωση ανάκλησης της απόφασης υπαγωγής.
«Προίκα» μισό δισ. τον χρόνο από εθνικό χρήμα
Με 900 εκατ. ευρώ για το 2025 και το 2026 σε επιδοτήσεις και φοροαπαλλαγές ή μισό δισ. ευρώ για φέτος «προικοδοτείται» ο νέος αναπτυξιακός. Ο στόχος είναι να βγουν άμεσα τρία νέα καθεστώτα υπαγωγής που θα έχουν προϋπολογισμό 150 εκατ. ευρώ έκαστο, τα οποία είναι τα εξής: Καθεστώς περιοχών ειδικής ενίσχυσης (όλες οι μεγάλες επενδύσεις άνω των 10 εκατ. ευρώ και οι επενδύσεις στις παραμεθόριες περιοχές αξιολογούνται ως στρατηγικές επενδύσεις), Μεταποίηση – Εφοδιαστική αλυσίδα (75 εκατ. ευρώ ενίσχυση και 75 εκατ. ευρώ φορολογική απαλλαγή) και Μεγάλες επενδύσεις. Το δεύτερο εξάμηνο του έτους θα επιχειρηθεί να προκηρυχθούν ακόμα δύο καθεστώτα, αν και δεν αποκλείεται να πάνε για το 2026. Είναι οι Σύγχρονες Τεχνολογίες και το Καθεστώς Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας και Χειροτεχνίας.
Παράλληλα, προωθείται η διαδικασία εκκαθάρισης των επενδύσεων που λιμνάζουν από την προηγούμενη 10ετία με επιστροφή των ποσών που έχουν δοθεί, αλλά και η επιτάχυνση των εγκρίσεων του αναπτυξιακού νόμου του 2022, που αποτελεί μεγάλο «αγκάθι», καθώς οι καθυστερήσεις είναι σημαντικές.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 23/5/2025)
