Τα περιθώρια για την απορρόφηση των τελευταίων «δωρεάν» ευρωπαϊκών χρημάτων στενεύουν επικίνδυνα, με την Ελλάδα να βρίσκεται μπροστά στην απώλεια πολύτιμων κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης (Τ.Α.). Η Κομισιόν, σύμφωνα με ρεπορτάζ του politico, αναμένεται να ανακοινώσει, εκτός απροόπτου στις 4 Ιουνίου, ότι το πρόγραμμα δεν πρόκειται να παραταθεί πέραν του 2026!
Η απόφαση αυτή προκαλεί σοκ σε κράτη που έχουν «ποντάρει» στρατηγικά στην ευελιξία του Τ.Α., όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Πολωνία. Στη λίστα αυτή προστίθεται άτυπα και η Ελλάδα, η οποία αν και εμφανίζει καλύτερη απορρόφηση σε σχέση με άλλους, βρίσκεται ακόμη σε διαδικασία τροποποιήσεων και «επικαιροποίησης» σχεδίων, χωρίς να έχει πλήρως καλύψει το σύνολο των υποχρεώσεών της.
Το Ταμείο Ανάκαμψης, ύψους 650 δισ. ευρώ, δημιουργήθηκε το 2021 ως εργαλείο αναστήλωσης της ευρωπαϊκής οικονομίας μετά την πανδημία. Ωστόσο, οι κρίσεις που ακολούθησαν (ενεργειακή, πληθωριστική και γεωπολιτική) έφεραν αλλαγές σχεδίων σε πολλές κυβερνήσεις, οι οποίες τώρα ζητούν περισσότερο χρόνο. Η Επιτροπή όμως φαίνεται αμετακίνητη: Δεν υπάρχουν νομικά περιθώρια παράτασης χωρίς αλλαγή στους αρχικούς κανονισμούς του 2021, φέρονται να τονίζουν κύκλοι των Βρυξελλών.
ΤΙ σημαίνει αυτό, εφόσον δεν δοθεί παράταση; Ολα τα αιτήματα πληρωμών θα πρέπει να υποβληθούν μέχρι τις 31 Αυγούστου 2026, ώστε τα ποσά να έχουν εκταμιευθεί έως το τέλος του ίδιου έτους. Με δεδομένες τις χρονοβόρες διαδικασίες έγκρισης, οι μήνες που απομένουν είναι ελάχιστοι…
Η Ελλάδα έχει λάβει σημαντικά ποσά, αλλά δεν έχει κατοχυρώσει το σύνολο των πόρων. Οι καθυστερήσεις σε υλοποιήσεις, αναθεωρήσεις σχεδίων, τοπικές αντιδράσεις και διοικητικά εμπόδια απειλούν να αφήσουν σημαντικά κονδύλια στο τραπέζι. Οι επιχορηγήσεις, δηλαδή τα μη επιστρεπτέα ποσά, τα οποία διακυβεύονται είναι κρίσιμες για δημόσιες επενδύσεις σε ψηφιοποίηση, υποδομές και πράσινη ενέργεια.
Και ενώ χώρες όπως η Πολωνία ήδη προχωρούν σε ευρηματικές μεταφορές κονδυλίων –όπως η ανακατεύθυνση 6 δισ. ευρώ από πράσινα δάνεια σε αμυντικές δαπάνες– η Ελλάδα μοιάζεαι σαν να παρακολουθεί περισσότερο, παρά να παρεμβαίνει. Οι διαδικασίες εδώ μοιάζουν να κινούνται με τη λογική της «τεχνικής βοήθειας» από την Κομισιόν αντί για επιθετικό σχεδιασμό.
Η νομική υπηρεσία της Ε.Ε. έχει καταστήσει σαφές ότι η ημερομηνία λήξης δεν μπορεί να μετακινηθεί χωρίς ομοφωνία των κρατών-μελών — ένα πολιτικά απίθανο σενάριο, λόγω της σθεναρής αντίθεσης χωρών του Βορρά, όπως η Γερμανία και η Ολλανδία.
Στο μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναζητά τρόπους να επιταχύνει τις αξιολογήσεις και να ξεμπλοκάρει τις πληρωμές, προκειμένου να μη χαθεί η δυναμική του Ταμείου και να παρουσιαστεί ως «success story». Τα εθνικά κέντρα λήψης αποφάσεων, όμως, πρέπει να κινηθούν αστραπιαία.
Όπως προειδοποίησε ο Επίτροπος Οικονομίας Βάλντις Ντομπρόβσκις, «τα κράτη-μέλη οφείλουν να αφαιρέσουν άμεσα όποια μέτρα δεν είναι πλέον εφικτά».
