Ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα θέλει, αλλά… δεν μπορεί. Αιτίες, η έλλειψη τεχνογνωσίας, οι γραφειοκρατικές απαιτήσεις και το ανεπαρκές ποσοστό επιδότησης, που οδηγούν πολλές επιχειρήσεις να εγκαταλείπουν τις φιλοδοξίες τους
ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ
Παρά την εκρηκτική ζήτηση για επιδοτούμενα προγράμματα ψηφιακού εκσυγχρονισμού των μικρομεσαίων επιχειρήσεων όλα τα προηγούμενα χρόνια, η απορρόφηση των κονδυλίων και η υλοποίηση των επενδύσεων χαρακτηρίζονται από βραδείς ρυθμούς. Τα εμπόδια είναι γνωστά και… ελληνικά: έλλειψη τεχνογνωσίας, διοικητικές καθυστερήσεις και τεχνικές απαιτήσεις που αποθαρρύνουν τις μικρές επιχειρήσεις.
Με το μεγαλύτερο μέρος των διαθέσιμων ενισχύσεων να έχει ήδη «κλειδώσει», η πραγματική υλοποίηση των επενδύσεων παραμένει ζητούμενο, φέρνοντας στο προσκήνιο τον κίνδυνο για «ψηφιακές φούσκες» χωρίς αντίκρισμα.
Και αυτό γιατί το πρόβλημα δεν είναι η ζήτηση από πλευράς επιχειρήσεων, αλλά η εφαρμογή και η υλοποίηση των στόχων του προγράμματος.
Το πρόγραμμα «Ψηφιακός Μετασχηματισμός ΜμΕ», ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία ενίσχυσης της τεχνολογικής αναβάθμισης μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, κέντρισε από την πρώτη στιγμή το ενδιαφέρον της αγοράς. Οι αιτήσεις συμμετοχής ξεπέρασαν τις προσδοκίες και σε πολλές περιπτώσεις τα κονδύλια εξαντλήθηκαν πολύ πριν από τη λήξη των προθεσμιών.
Ωστόσο, η μετάβαση από την επιχορήγηση στην πραγματική υλοποίηση των έργων παραμένει προβληματική.
Οπως επισημαίνουν πηγές του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης στην «Dealnews», σε πολλές περιπτώσεις τα έργα καθυστερούν λόγω των απαιτούμενων διαδικασιών αλλά και της απροθυμίας των επιχειρήσεων να εμπλακούν σε τεχνικά σύνθετες διαδικασίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι αλλεπάλληλες καθυστερήσεις και τροποποιήσεις των προσκλήσεων και παρατάσεις προθεσμιών.
«ΚΟΛΛΑΕΙ» Η ΠΡΟΟΔΟΣ
Ιδίως για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, η απουσία εξειδικευμένων στελεχών ή συνεργατών που να μπορούν να υλοποιήσουν τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό (π.χ., εγκατάσταση ERP, ψηφιακή ασφάλεια, e-commerce) αποτελεί βασικό ανασταλτικό παράγοντα, ο οποίος, μάλιστα, έχει ενταθεί λόγω του brain drain της προηγούμενης δεκαπενταετίας. Ας σημειωθεί πως βάσει στοιχείων της Κομισιόν στην Ελλάδα οι πολύ μικρές επιχειρήσεις ανέρχονται σε 680.000, ήτοι το 97% επί του συνόλου των ΜμΕ.
Πολλές επιχειρήσεις, ιδίως σε μικρότερες πόλεις, μπήκαν στη διαδικασία υποβολής αίτησης μέσω συμβούλων ή λογιστών, αλλά όταν έφτασε η ώρα της πραγματικής υλοποίησης, βρέθηκαν αντιμέτωπες με κόστη ή τεχνικές απαιτήσεις που δεν είχαν προβλέψει. Ενδεικτικό είναι ότι ένα σημαντικό ποσοστό εγκεκριμένων έργων δεν έχει ακόμη αρχίσει, απότοκο του γεγονότος ότι στον σχεδιασμό του προγράμματος απουσιάζει η πρόβλεψη για επαρκές mentoring, όπως αναφέρουν επιχειρηματικοί παράγοντες στην «Dealnews».
Η περίπτωση αυτή φωτίζει ένα διαχρονικό πρόβλημα στην ελληνική οικονομία: η χρηματοδότηση δεν αρκεί όταν λείπουν η τεχνογνωσία, η τεχνολογική παιδεία και το οργανωτικό υπόβαθρο. Οπως αναφέρουν οι ίδιοι παράγοντες, το ποσοστό επιδότησης (που κυμαίνεται μεταξύ 40%-60%) σε αρκετές περιπτώσεις δεν καλύπτει τις συνολικές ανάγκες για πλήρη αναβάθμιση. Το κόστος υποστήριξης (συντήρηση, εκπαίδευση, εξοπλισμός) συχνά υπερβαίνει τα αρχικά budgets, προκαλώντας διστακτικότητα στις επιχειρήσεις για «ανοίγματα».
Η αγορά έχει εκφράσει ανησυχίες σχετικά με το χαμηλό ποσοστό επιδότησης για λογισμικό, το οποίο θεωρείται κρίσιμο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ενώ και οι διαδικασίες υποβολής και αξιολόγησης των αιτήσεων κρίνονται από πολλούς επιχειρηματίες ως πολύπλοκες και χρονοβόρες, αποθαρρύνοντας τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα.
Αγώνας δρόμου με το… ρολόι του Ταμείου Ανάκαμψης
Καθώς το χρονοδιάγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης είναι αυστηρό (οι πληρωμές πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως τα μέσα του 2026), κάθε μήνας καθυστέρησης περιορίζει τον διαθέσιμο χρόνο για πραγματική απορρόφηση. Αν οι επιχειρήσεις που έχουν εγκριθεί δεν προχωρήσουν σε υλοποίηση, τα κονδύλια ενδέχεται να χαθούν.
Ωστόσο, οι τροποποιήσεις και οι αλλαγές στα προγράμματα δεν είναι σπάνιο φαινόμενο, αντικατοπτρίζοντας καθυστερήσεις και ατέλειες στον αρχικό σχεδιασμό.
Ενδεικτικά:
• Βασικός ψηφιακός μετασχηματισμός ΜμΕ
Στις 19 Μαρτίου 2025 δημοσιεύτηκε η 7η τροποποίηση της πρόσκλησης, η οποία, μεταξύ άλλων, όρισε τη διάρκεια υλοποίησης των χρηματοδοτούμενων επενδύσεων σε 21 μήνες από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης έγκρισης αποτελεσμάτων αξιολόγησης, ενώ περιέλαβε αλλαγές που αφορούν τις γενικές επισημάνσεις των επιλέξιμων δαπανών και τη διαδικασία επαλήθευσης – πιστοποίησης.
• Ψηφιακός μετασχηματισμός αιχμής ΜμΕ
Στις 7 Φεβρουαρίου 2025 δημοσιεύτηκε η 8η απόφαση έγκρισης αποτελεσμάτων αξιολόγησης, η οποία περιλάμβανε τροποποιήσεις κατόπιν εξέτασης ενστάσεων.
• Ψηφιακά εργαλεία ΜμΕ Β’
Στις 7 Φεβρουαρίου 2025 εκδόθηκε η 2η τροποποίηση της πρόσκλησης υποβολής αιτήσεων χρηματοδότησης, η οποία, μεταξύ άλλων, τροποποίησε τα χρονικά ορόσημα του προγράμματος και προέβλεψε τη δυνατότητα ανακατανομής του πλεονάζοντος προϋπολογισμού σε άλλες κατηγορίες αιτήσεων.
Πώς τα καταφέρνουν άλλες χώρες
Συγκριτικά, άλλες ευρωπαϊκές χώρες δείχνουν ότι το πρόβλημα δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό, αν και η Ελλάδα φαίνεται να αντιμετωπίζει περισσότερες δυσκολίες.
Στη Γαλλία, η στρατηγική για την ψηφιακή μετάβαση των ΜμΕ εστιάζει στην ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Το 2024 περισσότερες από 600 επιχειρήσεις υποστηρίχθηκαν από ειδικούς στην A.I., ενώ χιλιάδες συμμετείχαν σε δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα. Για το 2025 προγραμματίζεται η έναρξη του Digital and AI Transition Accelerator, ενισχύοντας περαιτέρω την υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών.
Στη Γερμανία, η ψηφιακή κυριαρχία αποτελεί βασική προτεραιότητα, με έμφαση στο ανοιχτό λογισμικό και στη δημιουργία του Germany Stack, ενός ολοκληρωμένου ψηφιακού συστήματος για τη δημόσια διοίκηση. Ωστόσο και εκεί καταγράφονται καθυστερήσεις, κυρίως λόγω του πολύπλοκου συντονισμού μεταξύ ομοσπονδιακών και τοπικών Αρχών και της ανάγκης για επαρκή χρηματοδότηση.
Συνολικά, η Ευρωπαϊκή Ενωση, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης διαθέτει περίπου 150 δισ. ευρώ για την ψηφιακή μετάβαση, αλλά γενικά η υλοποίηση αντιμετωπίζει προκλήσεις. Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο επισήμανε πρόσφατα ότι πολλά κράτη-μέλη δεν έχουν εστιάσει επαρκώς στις ψηφιακές τους ανάγκες και ότι οι δείκτες απόδοσης δεν ευθυγραμμίζονται με τους στόχους της ψηφιακής πολιτικής της Ε.Ε.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 30/5/2025)
