Τέλος χρόνου για ορόσημα και στόχους στις 31/8/26. Αιτήσεις έως το τέλος Σεπτεμβρίου, πληρωμές έως το τέλος του έτους
Την άλλη εβδομάδα αναμένεται να εγκριθεί από την Κομισιόν μία νέα αναθεώρηση του ελληνικού Ταμείου Ανάκαμψης. Ωστόσο, σύμφωνα με τις νέες εντολές που οι ίδιες οι Βρυξέλλες έδωσαν στα κράτη-μέλη, δεν θα είναι η τελευταία. Πλέον πάμε σε συνεχείς αναθεωρήσεις έως το τέλος του 2025, που θα έχουν μεγάλη ευρύτητα για να μη χαθούν κονδύλια, αφού το «τέλος χρόνου» είναι πολύ κοντά…
Το ποσό για την Ελλάδα είναι μεγάλο: επί συνόλου 39,5 δισ. ευρώ, η Ελλάδα έχει ήδη λάβει 21,3 δισ. ευρώ (9,9 δισ. ευρώ για επιχορηγήσεις επί συνόλου 18,2 δισ. ευρώ και 11,4 δισ. ευρώ για δάνεια επί συνόλου 17,7 δισ. ευρώ), δηλαδή το 59% του συνολικού κονδυλίου των 36 δισ. ευρώ. Απομένουν δηλαδή 14,6 δισ. ευρώ δόσεων από τις Βρυξέλλες, συνδεδεμένες με ορόσημα και στόχους.
Στις απορροφήσεις είναι πολύ πιο δύσκολα τα πράγματα. Ειδικά στις επιδοτήσεις, μόνο τα 5,1 δισ. ευρώ από τα λεφτά που έχουν έρθει έχουν δοθεί στους τελικούς δικαιούχους. Αλλα 4,4 δισ. ευρώ έχουν μεταφερθεί από το κράτος σε άλλους φορείς εντός και εκτός της γενικής κυβέρνησης. Δηλαδή, απομένουν να «πέσουν» στην αγορά επιδοτήσεις 13,1 δισ. ευρώ!
Το ελληνικό Ταμείο Ανάκαμψης περιλαμβάνει 103 επενδύσεις και 75 μεταρρυθμίσεις. Εχει εκταμιευτεί το 59% των κονδυλίων, αλλά αυτές οι «δόσεις» συνδεόταν μόνο με το 35% των οροσήμων και των στόχων. Ολες οι υπόλοιπες κινήσεις που εκτείνονται από τη θέσπιση νόμων έως την ολοκλήρωση έργων πρέπει να γίνουν έως τις 31 Αυγούστου 2026. Εως το τέλος Σεπτεμβρίου θα γίνουν όλα τα αιτήματα και όλες οι δόσεις πρέπει να έρθουν έως την 31η Δεκεμβρίου. Μετά τα λεφτά χάνονται ή μάλλον «χορηγούνται» σε κεντρικά οχήματα χρηματοδότησης των Βρυξελλών!
Ποια έργα και κονδύλια θα αλλάξουν χέρια
Με τη νέα «καθοδήγηση» των Βρυξελλών ζητείται στα κράτη-μέλη ριζικός εξορθολογισμός των σχεδίων. Θα πρέπει να επανεξετάσουν διεξοδικά τα σχέδια το συντομότερο δυνατό, ώστε να διασφαλίσουν ότι όλα τα ορόσημα και οι στόχοι μπορούν να εφαρμοστούν έως την προθεσμία της 31ης Αυγούστου 2026. Μόνο τα μέτρα που είναι βέβαιο ότι θα εφαρμοστούν πλήρως έως την προθεσμία αυτή θα πρέπει να παραμείνουν στα σχέδια. Τα μέτρα για τα οποία αυτό δεν μπορεί να διασφαλιστεί θα πρέπει να αφαιρεθούν. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην εξασφάλιση της κατανομής των επιχορηγήσεων. Για να δοθεί επαρκής χρόνος για την εφαρμογή όλων των ορόσημων και των στόχων και την αξιολόγηση όλων των αιτημάτων πληρωμών, η επιτροπή προτρέπει τα κράτη-μέλη να προβούν σε τέτοιες αναθεωρήσεις σχεδίων το συντομότερο δυνατό και σε κάθε περίπτωση έως το τέλος του 2025.
Ζητείται αναθεώρηση της διατύπωσης των μέτρων, των ορόσημων και των στόχων, ώστε να διασφαλιστεί ότι εστιάζουν μόνο στα ουσιώδη στοιχεία. Θα επανεξετάσουν μικρές μεταρρυθμίσεις, ενδιάμεσα ορόσημα κ.λπ. που θα αφαιρεθούν. Αν υπάρχουν κινήσεις που έχουν γίνει πιο νωρίς, θα έρθουν μπροστά για να βοηθήσουν αιτήματα το 2025.
Στις πιθανές επιλογές τροποποίησης, ειδικά στο σκέλος των επιδοτήσεων, συστήνονται τα εξής:
1. Κλιμάκωση των υφιστάμενων μέτρων των οποίων η εφαρμογή προχωρά καλά (π.χ., επενδύσεις με υπεραπόδοση).
2. Μείωση των υπερκαλύπτων προγραμμάτων επιδοτήσεων (αν υπάρχει περιθώριο λόγω υπερκάλυψης) ή μείωση του ποσού του δανείου (στο ποσό που δεν θα χρησιμοποιηθεί).
3. Αν έργα που χρηματοδοτούνται από επιχορηγήσεις πρέπει να καταργηθούν, το «κενό» μπορεί να καλυφθεί από δράσεις στο σκέλος των δανείων.
4. Διαχωρισμός έργων και συνέχιση μέρους τους με εθνικά ή άλλα κονδύλια της Ε.Ε. Ισχύει για έργα που δεν είναι πλέον εφικτό να γίνουν πλήρως έως τον Αύγουστο του 2026 και μπορούν να διαχωριστούν σε στάδια.
5. Προτείνεται η δημιουργία ενός ανεξάρτητα διαχειριζόμενου μέσου για την παροχή κινήτρων για ιδιωτικές επενδύσεις. Θα μεταφερθεί το ποσό, αλλά και συμβάσεις με τους τελικούς δικαιούχους για τη χρήση του συνόλου των μεταφερόμενων κεφαλαίων.
6. Μεταφορά προς InvestEU έως και του 4% της συνολικής χρηματοδότησης. Ενα επιπλέον 6% μπορεί να πάει στην πλατφόρμα STEP. Τελικό ορόσημο θα είναι η έγκριση όλων των επενδυτικών πράξεων.
7. Μεταφορά πόρων σε εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες (ή στις θυγατρικές τους) υπό προϋποθέσεις για την υποστήριξη έργων, σύμφωνα με τις στρατηγικές προτεραιότητες της Ε.Ε.
8. Συνεισφορές στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας (EDIP) για έργα προς όφελος του ενδιαφερόμενου κράτους-μέλους.
9. Συνεισφορές σε προγράμματα της Ε.Ε. για δορυφορικές επικοινωνίες, για δράσεις προς όφελος του εν λόγω κράτους-μέλους.
Κάλεσμα Βρυξελλών για εγρήγορση
Γιατί καθυστερούν τα έργα στην Ελλάδα; Μεταξύ άλλων προκλήσεων, αναφέρει η επιτροπή στο πακέτο οδηγιών και απολογισμού, «η εφαρμογή παρεμποδίζεται από τον ανεπαρκή συντονισμό και τις χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες για την αντιμετώπιση νομικών αξιώσεων κατά των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων και τους αργούς ρυθμούς μεταβίβασης των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας».
«Είναι αναγκαίο να ολοκληρωθεί η αποτελεσματική υλοποίηση του σχεδίου ανάκαμψης» αναφέρει η επιτροπή, κάνοντας αναλυτικά λόγο για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα:
– Οι χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες για την εξέταση νομικών προσφυγών κατά διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων, οι οποίες ενδέχεται να προκαλέσουν καθυστερήσεις στην προγραμματισμένη ημερομηνία ολοκλήρωσης των επενδύσεων μετά τον Αύγουστο του 2026.
– Η αργή μεταβίβαση δικαιωμάτων ιδιοκτησίας.
– Ο ανεπαρκής συντονισμός, ιδίως όσον αφορά τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις σε τομείς πολιτικής που εκτείνονται πέραν των αρμοδιοτήτων ενός μόνο υπουργείου.
«Η συστηματική συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών Αρχών, των κοινωνικών εταίρων, της κοινωνίας των πολιτών και άλλων σχετικών ενδιαφερόμενων μερών παραμένει αναγκαία προκειμένου να διασφαλιστεί η ευρεία οικειοποίηση της επιτυχούς υλοποίησης του σχεδίου» επισημαίνεται.
Καταληκτική ημερομηνία ο Αύγουστος του 2026
Το χρονοδιάγραμμα είναι το εξής: θέμα παράτασης πλέον δεν υπάρχει και όλα τα ορόσημα και οι στόχοι για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως τις 31 Αυγούστου 2026. Οποιαδήποτε ενέργεια λαμβάνεται μετά για την εκπλήρωση των ορόσημων και των στόχων δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη κατά την αξιολόγηση των αιτημάτων πληρωμής. Επίσης, δεν υπάρχει περιθώριο για την έγκριση τροποποιήσεων μετά τις 31 Αυγούστου 2026.
Ολες οι αιτήσεις πληρωμής, συμπεριλαμβανομένων των δηλώσεων διαχείρισης, των περιλήψεων των ελέγχων που διενεργήθηκαν και όλων των απαραίτητων αποδεικτικών στοιχείων για την αξιολόγησή τους, πρέπει να υποβληθούν έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2026. Η επιτροπή θα αξιολογήσει στη συνέχεια την ικανοποιητική εκπλήρωση των οροσήμων και των στόχων που περιλαμβάνονται στις τελευταίες αιτήσεις πληρωμής. Ολες οι πληρωμές πρέπει να πραγματοποιηθούν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2025)
