Σε δημόσια διαβούλευση βρίσκεται πλέον το Κοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο (ΚΚΣ), το οποίο διαμορφώθηκε υπό την ευθύνη της αντιπροεδρίας της κυβέρνησης και του Κωστή Χατζηδάκη. Το ΚΚΣ περιέχει μέτρα ενίσχυσης και επιδοτήσεις για ευάλωτα νοικοκυριά και συνταξιούχους, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη στήριξη των πολύ μικρών επιχειρήσεων, οι οποίες αναμένεται να δεχτούν πλήγμα από το νέο, πιο ακριβό ενεργειακό περιβάλλον, όπως αυτό διαμορφώνεται από τις αυξημένες απαιτήσεις της πράσινης μετάβασης.
Αυτό διότι από το 2027 το ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών στη δεύτερη του φάση, γνωστή ως ΣΕΔΕ2, επεκτείνεται πλέον και στους τομείς των κτιρίων και των οδικών μεταφορών. Η εξέλιξη αυτή σημαίνει ένα πράγμα: άνοδο στο κόστος καυσίμων και λειτουργίας, με άμεσο αντίκτυπο σε δεκάδες χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις και πρωτίστως σε εκείνες που κινούνται στα επίπεδα των πολύ μικρών, με λιγότερους από 10 εργαζομένους και ετήσιο τζίρο κάτω των 2 εκατ. ευρώ.
Το πλήγμα, ωστόσο, δεν θα είναι το ίδιο για όλους. Οι πιο μικρές επιχειρήσεις που βασίζονται ακόμα σε ορυκτά καύσιμα, είτε για να ζεστάνουν τα γραφεία και τα καταστήματά τους είτε για να μεταφέρουν προϊόντα και εξοπλισμό, δεν διαθέτουν εύκολη πρόσβαση σε καθαρές τεχνολογίες ή σε χρηματοδοτικά εργαλεία για να προσαρμοστούν. Ως εκ τούτου, οι πιέσεις στη λειτουργία τους πολλαπλασιάζονται, εγείροντας ερωτήματα για την ίδια τη βιωσιμότητά τους.
Τι είναι το ΣΕΔΕ
Το αρχικό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ΣΕΔΕ) της Ε.Ε. εφαρμόζεται εδώ και χρόνια στους πιο ρυπογόνους κλάδους της ευρωπαϊκής οικονομίας, όπως η βιομηχανία, η παραγωγή ενέργειας και η αεροπορία, και βασίζεται στη λογική του αναλογικού κόστους βάσει ποσοστών ρύπανσης του περιβάλλοντος. Αυτό σημαίνει πως κάθε επιχείρηση αγοράζει δικαιώματα εκπομπής CO₂ και αν ρυπαίνει περισσότερο, πληρώνει περισσότερο.
Από το 2027 αρχίζει η νέα εκδοχή του μηχανισμού, το ΣΕΔΕ2, η οποία θα αφορά τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άλλα ορυκτά καύσιμα για θέρμανση, αλλά και τις οδικές μεταφορές, δηλαδή όσους χρησιμοποιούν αυτοκίνητα, φορτηγά ή βαν που καταναλώνουν ορυκτά καύσιμα (εμπορικές, μεταφορικές και άλλες επιχειρήσεις).
Η επιβάρυνση δεν θα γίνεται απευθείας στον τελικό χρήστη, αλλά στους προμηθευτές καυσίμων (π.χ., εταιρίες πετρελαίου, φυσικού αερίου), οι οποίοι θα αγοράζουν δικαιώματα εκπομπών. Ωστόσο, το κόστος αυτό θα μετακυλίεται στον καταναλωτή, με αύξηση στις τιμές καυσίμων και ενέργειας.
Ως εκ τούτου, η φιλοδοξία του ΚΚΣ (η «επόμενη ημέρα» του Ταμείου Ανάκαμψης, όπως την έχει χαρακτηρίσει ο Κωστής Χατζηδάκης, αν και με σημαντικά λιγότερους πόρους, στα 8 δισ. ευρώ) είναι να «απαντήσει» στις νέες ανάγκες των επιχειρήσεων σε τρεις διακριτούς άξονες.
Ενεργειακό «λίφτινγκ» στα επαγγελματικά κτίρια
Η πρώτη μεγάλη παρέμβαση αφορά τις επιχειρήσεις που στεγάζονται σε ενεργοβόρα κτίρια, οι οποίες μάλιστα εντοπίζονται σε μεγάλους αριθμούς. Το πρόγραμμα προσφέρει επιδοτήσεις για μια σειρά ενεργειακών παρεμβάσεων, από θερμομόνωση και αλλαγή κουφωμάτων μέχρι αντικατάσταση λεβήτων με αντλίες θερμότητας και εγκατάσταση φωτοβολταϊκών.
Το μέτρο, όπως εξηγούν και κυβερνητικά στελέχη, δεν είναι άλλο ένα «Εξοικονομώ για επιχειρήσεις», αλλά μια πιο στοχευμένη δράση που απευθύνεται σε πολύ μικρές επιχειρήσεις, δηλαδή σε εκείνες που δύσκολα θα μπορούσαν να σηκώσουν το κόστος τέτοιων αλλαγών μόνες τους. Στόχος είναι να μειωθούν το ενεργειακό αποτύπωμα και ο λογαριασμός ρεύματος και θέρμανσης, και μαζί να ενισχυθεί η βιωσιμότητα αυτών των επιχειρήσεων στη μετάβαση προς την κλιματικά ουδέτερη οικονομία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που περιέχονται στο ΚΚΣ, περίπου 20.000 τέτοιες επιχειρήσεις μπορούν να χαρακτηριστούν ενεργειακά ευάλωτες λόγω των ενεργοβόρων εγκαταστάσεών τους. Μάλιστα, η παρέμβαση κρίνεται ως μείζονος σημασίας, καθώς χωρίς πολύμορφες πρακτικές στήριξης οι νέες συνθήκες αναμένεται να απειλήσουν τη δυνατότητα επιβίωσης των εν λόγω επιχειρήσεων.
Κίνητρα και επιδοτήσεις για πράσινες μεταφορές
Το δεύτερο σκέλος των μέτρων αφορά τον παλαιό και ενεργοβόρο στόλο επαγγελματικών οχημάτων. Ειδικά στους τομείς των logistics, των διανομών και της τοπικής μεταφοράς, η εφαρμογή του ΣΕΔΕ2 μεταφράζεται σε αύξηση κόστους που δύσκολα απορροφάται από μια επιχείρηση με οριακά περιθώρια κέρδους.
Το ΚΚΣ προβλέπει επιδοτήσεις για αγορά ή μίσθωση ηλεκτρικών οχημάτων, ανάπτυξη υποδομών φόρτισης σε «κεντρικά» για τις μεταφορές και ένα σχέδιο για την ανάπτυξη πράσινων city logistics σε αστικά κέντρα.
Η παρέμβαση αυτή στοχεύει στη στήριξη περίπου 60.000 πολύ μικρών επιχειρήσεων και διαθέτει προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 300 εκατ. ευρώ.
Έρχονται αλλαγές και στα επιμελητήρια
Η τρίτη παρέμβαση αφορά μόνο εμμέσως τις επιχειρήσεις, αλλά είναι εξίσου κρίσιμη. Το σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία one stop shops μέσα στα επιμελητήρια, δηλαδή γραφεία εξυπηρέτησης και υποστήριξης για μικρές επιχειρήσεις που θέλουν να δώσουν τη «μάχη» της ενεργειακής μετάβασης, χωρίς, ωστόσο, να διαθέτουν την τεχνογνωσία.
Θα παρέχονται πληροφορίες για χρηματοδοτικά εργαλεία, τεχνική βοήθεια για την υποβολή αιτήσεων, ακόμα και εκπαιδευτικά σεμινάρια και πιστοποιήσεις. Η παρέμβαση στοχεύει στο να μειώσει την απόσταση που χωρίζει τον μικρό επαγγελματία από τα κανάλια χρηματοδότησης και από τη δυνατότητα επενδύσεων.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (11 ΙΟΥΛΙΟΥ 2025)
