Προωθούνται ρυθμίσεις που διαμορφώνουν τις καθημερινές συναλλαγές, την τήρηση βιβλίων και την καταγραφή αποθεμάτων
Ριζικές αλλαγές στο καθεστώς που ορίζει τις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων σε σχέση με τον ΦΠΑ φέρνει διάταξη σε κατατεθέν νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών. Η διάταξη φιλοδοξεί να κλείσει εκκρεμότητες δεκαετιών σε ό,τι αφορά τις διασυνοριακές συναλλαγές, ενώ παράλληλα επιταχύνει τη μετάβαση στην ψηφιοποίηση της τιμολόγησης και των δηλώσεων ΦΠΑ. Το πλαίσιο αλλάζει, επηρεάζοντας τη λειτουργία τόσο των μικρών όσο και των μεγάλων επιχειρήσεων. Οι ρυθμίσεις που προωθούνται επηρεάζουν τις καθημερινές τους συναλλαγές, την τήρηση βιβλίων, αλλά και τις υποχρεώσεις τους έναντι της φορολογικής διοίκησης.
Μέσω της εν λόγω διάταξης επιχειρείται παρέμβαση σε ό,τι αφορά τα ισχύοντα για τις επιχειρήσεις που αλλάζουν καθεστώς ΦΠΑ, φερ’ ειπείν, όταν μια επιχείρηση εναλλάσσει το κανονικό καθεστώς σε απαλλασσόμενο ή και αντίστροφα. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι επιχειρήσεις θα υποχρεούνται να απογράφουν τα αποθέματά τους (πρώτες ύλες, ημιτελή και τελικά προϊόντα, επενδυτικά αγαθά κ.λπ.) κατά την προηγούμενη ημέρα της αλλαγής καθεστώτος και το αποτέλεσμα της απογραφής θα πρέπει να γνωστοποιείται στην αρμόδια φορολογική υπηρεσία εντός δύο μηνών.
Σκοπός της ρύθμισης είναι η ορθή διαχείριση του ΦΠΑ, είτε αυτός εκπίπτει είτε οφείλεται από την επιχείρηση. Για παράδειγμα, σε περίπτωση μετάβασης από το απαλλασσόμενο στο κανονικό καθεστώς η επιχείρηση δικαιούται να εκπέσει τον αναλογούντα ΦΠΑ που αντιστοιχεί στα αγαθά που ήδη διαθέτει, υπό την προϋπόθεση ότι αυτά θα χρησιμοποιηθούν σε δραστηριότητες που υπάγονται σε ΦΠΑ. Στην αντίθετη περίπτωση, αν δηλαδή η μετάβαση γίνεται από το κανονικό προς το απαλλασσόμενο καθεστώς, ο οφειλόμενος ΦΠΑ που αντιστοιχεί σε αγαθά για τα οποία είχε ήδη γίνει έκπτωση θα πρέπει να αποδοθεί στην ΑΑΔΕ μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα από την αλλαγή.
Μηνιαία υποβολή
Με τη σχετική διάταξη αλλάζουν και οι υποχρεώσεις των επιχειρήσεων σε σχέση με τις υποβολές των δηλώσεων ΦΠΑ. Πλέον εντάσσονται στο πλαίσιο υποχρεωτικής υποβολής μηνιαίας δήλωσης ΦΠΑ και οι μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες τηρούν απλογραφικά βιβλία. Δηλαδή κάθε επιχείρηση που πραγματοποιεί έστω και μία πράξη, που συνεπάγεται δικαίωμα έκπτωσης ή υποχρέωση απόδοσης ΦΠΑ, παύει να έχει την επιλογή της τριμηνιαίας υποβολής και υποχρεούται σε μηνιαία δήλωση. Η ουσία της ρύθμισης είναι να εξισωθούν σταδιακά οι διαδικασίες που ισχύουν για τις μεγάλες και τις μικρές επιχειρήσεις. Απώτατος στόχος, φυσικά, είναι να αυξηθεί η φορολογική τους συμμόρφωση και να ενισχυθεί η εισπραξιμότητα του φόρου.
Απαλλαγές
Η νέα νομοθετική πρωτοβουλία του ΥΠΟΙΚ ενσωματώνει την ευρωπαϊκή οδηγία 2020/285. Αυτό σημαίνει πως πλέον κατοχυρώνεται νομικά το δικαίωμα απαλλαγής από τον ΦΠΑ για πολύ μικρές επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες σε άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., όταν πραγματοποιούν διασυνοριακές συναλλαγές στην Ελλάδα, αποτρέποντας φαινόμενα διπλής φορολόγησης ή αθέμιτου ανταγωνισμού για τις μικρές επιχειρήσεις εντός της Ε.Ε. Επιπλέον προβλέπεται πως οι επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών έως 10.000 ευρώ στην Ελλάδα μπορούν να απαλλάσσονται από ΦΠΑ. Για χρήση του καθεστώτος ενωσιακά, το όριο φτάνει τα 100.000 ευρώ. Σε περίπτωση που ο κύκλος εργασιών υπερβεί τα 10.000 ευρώ (εσωτερικό) ή τα 100.000 ευρώ (ενωσιακά), η απαλλαγή παύει να ισχύει άμεσα.
Αυστηρό πλαίσιο για τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές
Σημαντική τομή σε ό,τι αφορά το καθεστώς ΦΠΑ είναι η εφαρμογή της υποχρεωτικής ηλεκτρονικής τιμολόγησης για όλες τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές, η οποία θα ισχύσει από την 1η Ιουλίου 2030, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό κανονισμό ViDA. Τα εν λόγω νέα τιμολόγια θα πρέπει να είναι πλήρως ψηφιακά, με μορφοποίηση που να συμβαδίζει με τεχνικές προδιαγραφές που ορίζει η Κομισιόν. Ούτως ή άλλως, από τις 14 Απριλίου 2025 τα κράτη-μέλη μπορούν να υιοθετούν και εγχώρια ηλεκτρονική τιμολόγηση χωρίς προηγούμενη έγκριση της Ε.Ε., ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την επέκταση των υποχρεωτικών e-invoices και στις εσωτερικές συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων, κάτι που, άλλωστε, ισχύει και στην περίπτωση της χώρας μας.
Με τη νέα διάταξη, καθιερώνεται και η υποχρέωση διαβίβασης των στοιχείων των τιμολογίων σε real time και συγκεκριμένα εντός 2 έως 5 ημερών από την έκδοσή τους. Οι αλλαγές που προωθεί το νέο νομοσχέδιο ευθυγραμμίζονται με ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό σχέδιο καταπολέμησης της απάτης στον ΦΠΑ. Σύμφωνα με σχετικά στοιχεία της Κομισιόν, κάθε χρόνο τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. χάνουν δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ από απάτες τύπου «carousel» και άλλες τακτικές φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ. Ως εκ τούτου, η χρήση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης και της άμεσης διαβίβασης των στοιχείων αναμένεται να μειώσει ριζικά τον διαθέσιμο χρόνο και το περιθώριο για τη δημιουργία εικονικών συναλλαγών ή τη μη απόδοση ΦΠΑ.
Διαμαρτυρίες και κριτική από επαγγελματικούς φορείς
Παρά την ανάγκη συμμόρφωσης με τις κοινοτικές απαιτήσεις, οι συνεχείς αλλαγές των φορολογικών υποχρεώσεων και οι διαρκείς ρυθμίσεις έχουν ήδη προκαλέσει αντιδράσεις σε εκπροσώπους μικρών επιχειρήσεων, που κάνουν λόγο για απότομη αύξηση του διοικητικού φόρτου και ανάγκη για επενδύσεις σε λογισμικά τιμολόγησης και υποδομές. Από την άλλη πλευρά, το υπουργείο Οικονομικών επισημαίνει ότι σταδιακά η αυτοματοποίηση θα περιορίσει την ανάγκη ανθρώπινης παρέμβασης στις δηλώσεις και θα μειώσει τα λάθη και τις παραλείψεις.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (11 ΙΟΥΛΙΟΥ 2025)
