«Στην Ελλάδα λείπει ένα σχέδιο πάνω στο οποίο μπορούμε να πατήσουμε και να πορευτούμε για το παρόν και το μέλλον» τονίζει ο Senior Lecturer Οικονομικής Επιστήμης στο πανεπιστήμιο Διοίκησης Επιχειρήσεων της Σιγκαπούρης και δημιουργός και παρουσιαστής της εκπομπής «Greekonomics» στο YouTube, Κοσμάς Μαρινάκης, μέσα από τη συνέντευξή του στην «DEALnews».
Συνέντευξη στον Νάσο Χατζητσάκο
Ο κ. Μαρινάκης, ένα πρόσωπο το οποίο, αν και τους περισσότερους μήνες του χρόνου ζει εκτός των συνόρων, είναι ευρέως γνωστό στο ελληνικό κοινό, αναφέρεται σε όλα τα κρίσιμα ζητήματα της οικονομίας, παραθέτει τις απόψεις του για τις «γκρίζες» ζώνες και τα προβλήματα που την ταλανίζουν, θέτοντας ως κορυφαίο το θέμα της Δικαιοσύνης και της διαφθοράς. Εξιστορεί όσα έχουν συμβεί στο πλαίσιο της «κόντρας» που άνοιξε πριν από λίγο καιρό μαζί του η κυβέρνηση, ενδεχομένως επειδή οι θέσεις του βγαίνουν εκτός του κεντρικού αφηγήματος περί ενός υπό εξέλιξη «success story» και τονίζει ότι ο ίδιος δεν διατυπώνει πολιτικές απόψεις, αλλά τα δεδομένα που παρουσιάζονται από τα επίσημα στατιστικά.
«Η Ελλάδα βρέθηκε όχι σε μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις αλλά στη μεγαλύτερη κρίση σε καιρό ειρήνης και χωρίς να υπάρχουν αλλά φυσικά αίτια, όπως φυσικές καταστροφές ή οτιδήποτε άλλο, επειδή για πάρα πολλά χρόνια ακολουθούσε μια μη υπεύθυνη δημοσιονομική πολιτική, αυξάνοντας τα ελλείμματα. Αυτό είχε μετατραπεί σε ένα υπέρογκο δημόσιο χρέος, το οποίο κρυβόταν κάτω από το χαλί με κάθε ευκαιρία, με δομημένα ομόλογα, με διάφορους τρόπους δημιουργικής λογιστικής, μέχρι που κάποια στιγμή -και λόγω της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης- έφτασε ο κόμπος το χτένι» τονίζει ο κ. Μαρινάκης, επισημαίνοντας ότι «έτυχε εκείνη την εποχή να είμαστε εμείς ο πιο αδύναμος κρίκος». «Από εκεί και πέρα», συνεχίζει, «μπήκαμε σε μια κατάσταση Μνημονίων».
«Δυστυχώς, ακόμα και οι μεταρρυθμίσεις που χρειάζονταν αλλά και κάποιες που δεν χρειάζονταν έγιναν στην Ελλάδα με τρόπο σπασμωδικό, πολύ γρήγορο. Ετσι, δεν λύθηκαν πολλά διαρθρωτικά προβλήματα» τονίζει ο οικονομολόγος και προσθέτει: «Δεν έκαναν την ελληνική οικονομία να είναι πιο σύγχρονη, πιο ευέλικτη και δεν την έκαναν να είναι πιο παραγωγική σίγουρα. Οπότε, όταν τελείωσαν τα Μνημόνια, το μόνο που είχαμε πετύχει ήταν να δώσουμε τουλάχιστον ένα δείγμα καλής θέλησης, ότι από εδώ και πέρα θα είμαστε καλά παιδιά από δημοσιονομικής λογικής, ώστε να μπορούν οι αγορές να έχουνε μια στοιχειώδη εμπιστοσύνη και να μας δανείζουν».
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
Πλέον, «τα δεδομένα που δείχνει η εικόνα αυτή τη στιγμή», προσθέτει ο γνωστός κατά κόσμο «Greekonomics», «είναι ότι οι επενδύσεις έχουν αυξηθεί για δύο λόγους: Πρώτον, από τις επενδύσεις που γίνονται στην οικοδομή και, δεύτερον, από τη δημόσια επένδυση, η οποία από τα στοιχεία βλέπουμε ότι δεν είναι χρήματα που έχουν πάει σε σχολεία, νοσοκομεία ή προγράμματα ερευνητικά, αλλά έχουν πάει κυρίως σε εξοπλισμούς, και ίσως καλώς έχουν πάει. Υπάρχει άφθονο χρήμα στην υφήλιο, άφθονο κεφάλαιο, που ψάχνει για επενδύσεις. Το πρόβλημά μας είναι ότι δεν έχουμε καταφέρει να τις προσελκύσουμε αυτές τις επενδύσεις».
Για ποιους λόγους; «Ο τρόπος με τον οποίο έχουμε δοκιμάσει να προσελκύσουμε επενδύσεις», τονίζει ο κ. Μαρινάκης, «είναι να ρίξουμε τις τιμές της εργασίας σε εξευτελιστικά επίπεδα, συγκριτικά ακόμα και από τις φτωχότερες χώρες σε Ευρωπαϊκής Ενωσης». Ομως, σύμφωνα με τον οικονομολόγο, «όλο το υπόλοιπο επιχειρηματικό περιβάλλον δεν μπορεί να σταθεί στο ύψος του. Ακόμα και να έχεις φθηνά εργατικά χέρια, ακόμα και να καθιερώσουμε 13 και 16 ώρες, δεν αρκούν για να προσελκύσει επενδύσεις, γιατί δεν είναι αυτό που ψάχνουν οι επενδυτές».
Τι πραγματικά αναζητούν οι επενδυτές; «Θέλουν θεσμούς, θέλουν ένα επενδυτικό περιβάλλον στο οποίο θα έχουν εμπιστοσύνη. Θέλουν να ξέρουν ότι και με τη σημερινή κυβέρνηση και με την αυριανή και με τη μεθαυριανή και όποιος και αν είναι ο πρωθυπουργός ότι θα μπορούν να πηγαίνουν τα πράγματα καλά», επισημαίνει. «Δεν έχουμε δει, λοιπόν, αύξηση επενδύσεων σε αυτούς τους τομείς» συνεχίζει, τονίζοντας: «Μιλάμε για επενδυτές οι οποίοι θα ρίξουν χρήματα για να ανοίξουν γραμμές παραγωγής, εργοστάσια, θα ανοίξουν data centers και όλα αυτά που κάνουν σε άλλες χώρες που είναι γύρω μας και εμείς τις έχουμε από παλιότερα στο μυαλό μας σαν φτωχές, αλλά, δυστυχώς, σήμερα είναι πολύ πιο πλούσιες από εμάς και έχουν καλύτερο μέλλον».
Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΓΕΙΤΟΝΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ
Ο κ. Μαρινάκης αναφέρεται και στην πορεία που ακολουθεί η Τουρκία. «Τη βλέπουμε να αναπτύσσει ισχυρή αυτοκινητοβιομηχανία, να φτιάχνει drones και να προσπαθεί να φτιάξει τα δικά της αεροπλάνα, μέχρι που κάποια στιγμή θα προσπαθήσουν να φτιάξουν δορυφόρους και οτιδήποτε άλλο» αναφέρει, τονίζοντας ότι «δεν βλέπω κανέναν λόγο αυτά που κάνουν αυτοί να μην μπορούμε να τα κάνουμε εμείς, που έχουμε καλύτερο εργατικό δυναμικό».
ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ
Ίσως, σύμφωνα με τον κ. Μαρινάκη, η Ελλάδα θα έπρεπε να προσπαθούσε να κάνει αυτό που κάνουν οι γειτονικές της χώρες, επενδύοντας στην Τεχνική Νοημοσύνη, στα drones κ.ά. Οι τεχνολογίες αυτές δεν χρειάζονται μεγάλα εργοστάσια, αναφέρει, «υπάρχουν εταιρίες που είναι μικρές αλλά παράγουν αξία δισεκατομμυρίων».
«Νομίζω ότι δεν έχω δει κάποια προσπάθεια για να μπορέσει η Ελλάδα να αναπτύξει την καινοτομία, την Τεχνητή Νοημοσύνη. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο σχέδιο το οποίο να είναι εφαρμόσιμο, να είναι ελκυστικό για υποψήφιους επενδυτές» αναφέρει. «Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό», συνεχίζει, αφού «υπάρχουν άλλες χώρες γύρω μας οι οποίες έχουν κάνει μικρά βήματα και μπορούμε να πάμε απλά να τις αντιγράψουμε. Δεν θα τις ενοχλήσει καθόλου».
«Εγώ άλλο από επικοινωνιακά slogan δεν έχω δει, δεν έχω δει κάποιο σχέδιο, δεν το έχει δει η αγορά. Δεν υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις επενδύσεις. Δεν μπορούμε να βλέπουμε μόνο το πόσοι έρχονται αλλά και το πόσοι φεύγουν» αναφέρει ως προς την έλλειψη ενός κεντρικού σχεδιασμού και συνεχίζει: «Πρέπει να βλέπουμε και το πώς φεύγουν. Γιατί εμείς τομείς που η Ελλάδα είχε κορυφαία ποιότητα σε προηγούμενες δεκαετίες και θα μπορούσαμε να την έχουμε διατηρήσει όπως την έχουν διατηρήσει πολλές χώρες».
«Σε 15 χρόνια θα μας έχουν ξεπεράσει κατά πολύ οι χώρες που ήταν κάτω από εμάς»
«Στην Ελλάδα δεν πρέπει να τα μηδενίζουμε όλα. Εχουν γίνει προσπάθειες για να μπορέσουν να βελτιωθούν κάποιοι δείκτες και αυτές είναι αρκετά σημαντικές. Κάποιες από αυτές είναι επιτυχημένες. Ας πούμε, έχουμε καταφέρει να μειωθούν το χρέος και η ανεργία, αλλά δεν έχουν μεταφραστεί στους απλούς πολίτες σε μία αύξηση εισοδήματος, η οποία να είναι ουσιαστική και να τους βγάλει από την κρίση» τονίζει ο κ. Κοσμάς Μαρινάκης, θέτοντας, ωστόσο, κάποια σημαντικά… αλλά.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της εκπομπής «Greekonomics», «αν δούμε πόσο έχασαν σε εισοδήματα οι Ελληνες και ο μέσος Ελληνας, δηλαδή να πάρουμε από το 1ο μέχρι το 8ο δεκατημόριο, το 80% των εισοδημάτων, στην ουσία τους 8 στους 10 Ελληνες έχασαν ένα υπερβολικά υψηλό ποσοστό εισοδήματος από την κρίση και έχουν πάρει ελάχιστο πίσω, παρά το γεγονός ότι η χώρα είχε πόρους» (είτε από τα κονδύλια για την ανάπτυξη είτε από την πιο μεγάλη φορολόγηση). Το ερώτημα, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι: Με τι θέλουμε να συγκρίνουμε την Ελλάδα;
«Αν θέλουμε να τη συγκρίνουμε με το χθες, τότε έχουμε κάνει κάποια βήματα» αναφέρει. «Ομως, αν κοιτάξουμε τι γίνεται γύρω μας», προσθέσει, «όλοι οι υπόλοιποι τρέχουν και εμείς απλώς κάνουμε κάποια βήματα. (…) Εγώ προσωπικά σαν πολίτης δεν θα ήμουν ευχαριστημένος με την πρόοδο που έχει στη χώρα μου, όταν είναι στην τελευταία θέση της Ευρωπαϊκής Ενωσης».
«Το γεγονός ότι θα συνεχίσουμε να είμαστε η χώρα που θα είναι τελευταία στην Ε.Ε. είναι κάτι μη αναστρέψιμο υπό τις παρούσες συνθήκες» τονίζει. «Με αυτά που έχουν γίνει στις άλλες χώρες, οι οποίες ήταν σε παρόμοια κατηγορία με μας», συνεχίζει ο κ. Μαρινάκης, «δεν θα μπορούμε ούτε καν να συγκριθούμε με αυτά τα κράτη σε 15 χρόνια από σήμερα. Τα παιδιά μας θα ακούνε για χώρες όπως η Τσεχία, η Κροατία, η Σλοβακία και η Σλοβενία και θα τις θεωρούν πολύ πιο κοντά στον πυρήνα της Ε.Ε. απ’ ό,τι θα είναι η Ελλάδα».
Υπογραμμίζει ότι ο ίδιος ούτε πολιτικός είναι ούτε ανακατεύεται με τα πολιτικά. Θεωρεί, όμως, ότι με μία σωστή πολιτική μπορεί η Ελλάδα να ακολουθήσει μία πορεία στην οποία, ίσως έπειτα από 30 χρόνια, να έχει συγκλίνει με τον πυρήνα της Ε.Ε.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον οικονομολόγο, θα πρέπει να αλλάξει κάτι άμεσα «και όποτε αλλάξει, θα το καταλάβουμε γιατί θα γίνουμε μια πιο δίκαιη χώρα. Θα υπάρξουν οι πρώτες αλλαγές στον θεσμό της Δικαιοσύνης, θα υπάρξει κάποιος ή κάποια ο οποίος θα πετάξει όλη αυτή τη Δικαιοσύνη που έχουμε αυτή τη στιγμή από το παράθυρο και θα αρχίσει να χτίζει από την αρχή, όπως κάνουν τα μοντέρνα κράτη. (…) Χρειαζόμαστε έναν θεσμό ο οποίος να ελέγχει την εξουσία πραγματικά, να έχει το δικαίωμα να χτυπήσει ακόμα και την πόρτα και του πρωθυπουργού και του Προέδρου της Δημοκρατίας».
Όσον αφορά στο θέμα των καρτέλ, ο κ. Μαρινάκης αναφέρει ότι δεν είναι θέμα των δικαστηρίων. «Είναι θέμα της επιτροπής ανταγωνισμού» τονίζει, επισημαίνοντας: «Σήμερα είναι υποστελεχωμένη, δεν έχει δύναμη για να φέρει υποθέσεις εις πέρας, εννοώ υποθέσεις καρτέλ. Υπάρχει ένα ”σήμα” στην αγορά ότι ”μπορούμε να καθόμαστε και να ελέγχουμε τις τιμές όπως θέλουμε”. Το να μιλάμε, λοιπόν, για Δικαιοσύνη, περιλαμβάνει τη διαφθορά, τον δίκαιο ανταγωνισμό, τις ίσες ευκαιρίες».
Οσον αφορά το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, ο κ. Μαρινάκης εκφράζει μια σημαντική αγωνία: «Αυτό που απασχολεί εμένα ως οικονομολόγο είναι ότι αυτά τα λεφτά που κλάπηκαν κι αυτά λεφτά που θα πληρώσουμε ως πρόστιμο είναι χρήματα που δεν πήγαν στην αγροτική παραγωγή και δεν επήλθε η προσδοκώμενη υπεραξία που θα είχε παράγει η χώρα μας».
Ανοικτή πρόσκληση στον Αδ. Γεωργιάδη
Ο κ. Μαρινάκης αναφέρεται και στην επίθεση που δέχθηκε από κυβερνητικούς κύκλους έπειτα από πρόσφατες εκπομπές του και απευθύνει πρόσκληση προς τον κ. Αδ. Γεωργιάδη για διάλογο και αντιπαράθεση με επιχειρήματα.
«Νομίζω ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στην Ελλάδα είναι ότι τα μέσα δεν είναι τόσο ελεύθερα στην ενημέρωση όσο θα έπρεπε να είναι, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ελεγχόμενα αφηγήματα» αναφέρει. «Στο ”Greekonomics” το βιώσαμε ως εξής: Εχουμε γίνει ”αόρατοι”. Το κανάλι μας είναι το μοναδικό μεγάλο στο YouTube που δεν έχει κληθεί ποτέ σε μεγάλο κανάλι».
«Ισως, επίσης, είμαι ο μοναδικός άνθρωπος για τον οποίο έχει αναφερθεί το μισό υπουργικό συμβούλιο χωρίς να χρησιμοποιηθεί το όνομά μου» τονίζει ο κ. Μαρινάκης, αναφέροντας ότι πριν από λίγες ημέρες ο υπουργός Υγείας Αδωνις Γεωργιάδης έγραψε σε ένα τουίτ ότι έχει μαλλιά σε αντίθεση με τον… κ. Βαρουφάκη. «Χαίρομαι όταν η κριτική που μου ασκείται είναι για το μαλλί μου» σημειώνει και προσθέτει: «Εγώ, όμως, μιλάω με επιχειρήματα. Δεν μιλάω για τρίχες, δεν μπαίνω σε συζήτηση η οποία έχει να κάνει με δολοφονία χαρακτήρα».
«Μετά τις πρόσφατες προσπάθειες που κάποιοι προσπάθησαν με δικαστικά μέσα να μας κλείσουν και κάποιοι άλλοι με εκφοβισμό», επισημαίνει ο κ. Μαρινάκης, «ήρθαν στο κανάλι 150.000 νέοι άνθρωποι και είδαν ότι μιλάμε για οικονομία χωρίς κομματικά γυαλιά. (…) Δεν έχω να κρύψω κάτι. Και ο χορηγός μου είναι δημόσιος. Δεν διαχειριζόμαστε δημόσιο χρήμα».
«Εγώ προσκαλώ», καταλήγει ο κ. Μαρινάκης, «τον κ. Γεωργιάδη να μιλήσουμε με επιχειρήματα, με οικονομικά στοιχεία. Τον προσκαλώ. Αλλά για το μαλλί μου δεν μιλάω πια».
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (18 ΙΟΥΛΙΟΥ 2025)
