Επιστήμονες, επιχειρηματίες, μεγαλοστελέχη και στοχαστές, κάποιοι και με ελληνικές ρίζες, διαμορφώνουν την επόμενη ημέρα για όλο τον πλανήτη
Του Νάσου Χατζητσάκου
Ο Προμηθέας, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, τόλμησε να προσφέρει τη φωτιά στους ανθρώπους, αλλάζοντας δομικά τη ροή των εξελίξεων. Σήμερα, οι «Προμηθείς» της νέας ψηφιακής εποχής δεν είναι βγαλμένοι μέσα από μυθοπλασίες. Είναι άνθρωποι με υψηλή ευφυΐα, εξαιρετικές ικανότητες και ασύλληπτη διορατικότητα. Είναι αυτοί οι οποίοι διαμορφώνουν την «εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης» (Τ.Ν.). Αν και άγνωστοι στο ευρύ κοινό εντός των ελληνικών συνόρων, στο διεθνές στερέωμα απολαμβάνουν τεράστιας αναγνωρισιμότητας και δεν μένουν μόνο στην ανάπτυξη της Τ.Ν., μέσω των συστημάτων που αναπτύσσουν, αλλά διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ηθική διάσταση πάνω στην οποία θα λειτουργεί τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον.
Μεταξύ άλλων, στους «γκουρού» της Artificial Intelligence συμπεριλαμβάνονται οι Χασάμπης, Αλτμαν, Σουλεϊμάν, Χίντον, Λι, Πιτσάι, Σμιντ, Χόρβιτζ και Σινέκ. Ονόματα τα οποία εντός της χώρας μας αφήνουν μάλλον αδιάφορους τους περισσότερους. Ομως αυτοί οι άνθρωποι είναι κάποιοι από τους σύγχρονους Τιτάνες, που με τη δράση τους ήδη έχουν βάλει τα θεμέλια της υπό εξέλιξης «ψηφιακής επανάστασης» και, όπως… δεσμεύονται, σύντομα θα αλλάξουν τα πάντα.
Ο νομπελίστας σερ Ντέμης Χασάμπης
Στις πρώτες θέσεις των πιο εμβληματικών μορφών της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι ο Βρετανός και με κυπριακές ρίζες Sir Demis Hassabis (Ντέμης Χασάμπης). Ο Ντ. Χασάμπης γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1976, με πατέρα ελληνοκυπριακής καταγωγής και μητέρα κινεζικής καταγωγής, με προέλευση από τη Σιγκαπούρη.
Ο υψηλότατος δείκτης ευφυΐας του φάνηκε από πολύ νωρίς. Από παιδί ήταν εξαιρετικός σκακιστής και απέκτησε τον βαθμό του μετρ στην ηλικία των 13 ετών (!), ενώ παράλληλα υπήρξε ο αρχηγός πολλών αποστολών της εθνικής παίδων Αγγλίας στο σκάκι.
Ο Sir Demis Hassabis σπούδασε Πληροφορική, στο πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ (με «άριστα» Double First) και απέκτησε διδακτορικό στη γνωστική νευροεπιστήμη στο UCL. Προτού στραφεί στην Τεχνητή Νοημοσύνη ίδρυσε την εταιρία βιντεοπαιχνιδιών Elixir Studios και έκανε μεταδιδακτορική έρευνα στο MIT και στο Χάρβαρντ.
Το 2010 συνίδρυσε την DeepMind (μια εταιρία Α.Ι. εμπνευσμένη από τη νευροεπιστήμη), την οποία το 2014 εξαγόρασε η Google. Στην DeepMind καθοδήγησε την ανάπτυξη πρωτοποριακών αλγορίθμων Τεχνητής Νοημοσύνης. Επίσης, διαμόρφωσε ψηφιακά εργαλεία πρόβλεψης των τρισδιάστατων δομών σχεδόν όλων των γνωστών πρωτεϊνών.
Το 2024 ο Ντέμης Χασάμπης τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Χημείας για την πρόβλεψη των δομών στις πρωτεΐνες. Συγκεκριμένα, μοιράστηκε το βραβείο με τον συνάδελφό του John Jumper, καθώς ο αλγόριθμός τους έλυσε ένα πρόβλημα το οποίο απασχολούσε τη βιολογία τα τελευταία… 50 χρόνια (το άλλο μισό βραβείο απενεμήθη στον καθηγητή David Baker για τον σχεδιασμό πρωτεϊνών.) Το μοντέλο της Τ.Ν. που δημιούργησαν κατόρθωσε να «σπάσει τον κώδικα» των πολύπλοκων πρωτεϊνικών δομών, φέρνοντας νέες δυνατότητες στη φαρμακευτική και τη βιοτεχνολογία.
Ο Χασάμπης εστιάζει ως επί το πλείστον στις αισιόδοξες προοπτικές για το μέλλον της Τεχνητής Νοημοσύνης. Μεταξύ άλλων, θεωρεί ότι τα συστήματα Τ.Ν. της επόμενης γενιάς θα οδηγήσουν σε «ριζική αφθονία», επιλύοντας τα μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότητας (ασθένειες, ενέργεια, κλίμα κ.ά.) και αυξάνοντας την ποιότητα ζωής των ανθρώπων.
Παράλληλα, όμως, επισημαίνει τους κινδύνους: η τεχνολογία της A.I. είναι «δύναμη διπλής χρήσης», που σε λάθος χέρια μπορεί να φέρει ζημιά, επομένως χρειάζονται διεθνείς συμφωνίες και έλεγχοι.
Ο «αρχιτέκτονας» Σαμ Αλτμαν
Ο Σαμ Αλτμαν από το 2019 κατέχει τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου (CEO) της OpenAI. Αρχισε το 2005 την καριέρα του. Το 2015 συνίδρυσε την OpenAI, ως μη κερδοσκοπικό φορέα, με στόχο την ανάπτυξη της Τ.Ν. «για το καλό της ανθρωπότητας».
Ως CEO της OpenAI, ο Αλτμαν έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του ChatGPT και του GPT-4. Ο ίδιος τάσσεται υπέρ της σταδιακής ανάπτυξης των συστημάτων Τ.Ν., ώστε η κοινωνία να έχει χρόνο να προσαρμοστεί και να τεθούν κανόνες ασφαλείας.
Σε διάλεξη που έκανε στο Χάρβαρντ, το 2024, ο Αλτμαν προειδοποίησε ότι το εργασιακό περιβάλλον θα αλλάζει όσο περισσότερο θα διαδίδεται η Τεχνητή Νοημοσύνη. Και μόλις πριν από λίγο καιρό, μιλώντας σε ακρόαση στη Γερουσία των ΗΠΑ, τόνισε πως πρέπει να δοθούν έγκαιρα «εργαλεία στα χέρια των ανθρώπων, ώστε η τεχνολογία και η κοινωνία να συνεξελιχθούν». Εκτιμά ότι η Τ.Ν. «θα μεταμορφώσει κάθε πτυχή της κοινωνίας», ενώ σε πρόσφατη ομιλία παρουσίασε το όραμά του, βάσει του οποίου οι ψηφιακοί βοηθοί θα γίνουν επέκταση των ανθρώπων.
Ο οραματιστής Μουσταφά Σουλεϊμάν
Ο Βρετανός Μουσταφά Σουλεϊμάν απέκτησε διεθνή φήμη ως ένας από τους συνιδρυτές της DeepMind (το 2010), η οποία εξαγοράστηκε από την Google το 2014. Το 2022 συνίδρυσε το Inflection AI, μια εταιρία η οποία στοχεύει στη δημιουργία «συναισθηματικά ευφυών» διαλόγων μεταξύ ανθρώπου και μηχανής.
Από τον Μάρτιο του 2024 έχει αναλάβει CEO του νέου τμήματος Τεχνητής Νοημοσύνης της Microsoft. Συγχρόνως έχει λάβει μέρος σε κοινωνικές πρωτοβουλίες και προωθεί τη θεωρία της «Τ.Ν. ηθικής».
Ως συνιδρυτής της DeepMind συνέβαλε σε κομβικά έργα Τ.Ν., ανοίγοντας νέους δρόμους εφαρμογών της Τεχνητής Νοημοσύνης. Σε πρόσφατες τοποθετήσεις του έχει επισημάνει ότι η Τ.Ν. θα μετασχηματίσει ριζικά εργασία και κοινωνία. Ο Μουσταφά Σουλεϊμάν προβλέπει «συμβιωτικές» σχέσεις εργαζομένων με ψηφιακούς βοηθούς και καλεί τους νέους να εξοικειωθούν με τα μοντέλα Τ.Ν. Εκτιμά ότι σύντομα τα περισσότερα γνωστικά καθήκοντα θα εκτελούνται από αυτά τα συστήματα, απελευθερώνοντας χρόνο για δημιουργικό έργο.
Οι ψηφιακές αξίες του Σάιμον Σινέκ
Ο Σάιμον Σινέκ δεν είναι ούτε μεγαλοστέλεχος ούτε έχει σπουδάσει Πληροφορική. Είναι, όμως, ένας διεθνώς αναγνωρισμένος συγγραφέας και σύμβουλος επιχειρήσεων, ο οποίος ήδη ασκεί σημαντική επιρροή στη διαμόρφωση της κουλτούρας που φέρνει μαζί της η Τεχνητή Νοημοσύνη. Εγινε ευρύτερα γνωστός με βιβλία όπως το «Start with Why» και το «Leaders Eat Last», όπου αναλύει την αξία της εμπιστοσύνης, του σκοπού και των σχέσεων μέσα σε ομάδες.
Το κεντρικό μήνυμά του είναι ότι η Τ.Ν. πρέπει να υποστηρίζει τις ανθρώπινες αξίες και όχι να τις υποκαθιστά. Οπως υποστηρίζει, «η Τ.Ν. μπορεί να λέει μόνο αυτό που ήδη σκέφτομαι», υπογραμμίζοντας ότι «χάνεται η προσωπική δημιουργικότητα όταν παρακάμπτεται η διαδικασία μάθησης».
Στο πλαίσιο αυτό, ο Σινέκ καλεί τους ηγέτες να βρουν την απαιτούμενη ισορροπία: «Το ερώτημα δεν είναι αν θα χρησιμοποιήσουμε εργαλεία Τ.Ν., αλλά πώς και πού να τα εφαρμόσουμε με φειδώ».
Ο Ερικ Σμιντ και ο «υπαρξιακός κίνδυνος»
Ο Ερικ Σμιντ διετέλεσε διευθύνων σύμβουλος της Google τη χρονική περίοδο 2001-2011 και πρόεδρος της μητρικής εταιρίας Alphabet, έως το 2018. Υπό την ηγεσία του η Google εξελίχθηκε σε παγκόσμιο τεχνολογικό κολοσσό. Μετά υπηρέτησε ως τεχνικός σύμβουλος της Alphabet, έως και το 2020.
Ως συμπρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Τεχνητής Νοημοσύνης (NSCAI) των ΗΠΑ, ο Σμιντ συνέβαλε στη διαμόρφωση εθνικών στρατηγικών για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Σε ομιλίες του ο Σμιντ αναδεικνύει τόσο τις ευκαιρίες όσο και τους κινδύνους της Τ.Ν. Θεωρεί ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη αυξάνει την παραγωγικότητα, αλλά έχει προειδοποιήσει, επίσης, ότι τα γλωσσικά μοντέλα εξελίσσονται τόσο γρήγορα, που οι κανονιστικές δομές δεν θα προλαβαίνουν. Μάλιστα, πριν από δύο χρόνια είχε χαρακτηρίσει την ανεξέλεγκτη A.I. έναν «υπαρξιακό κίνδυνο» και είχε ζητήσει να υπάρξουν προβλέψεις που να αντιμετωπίζουν την Τ.Ν. ως ένα «ευρύτερο ζήτημα της κοινωνίας» πλέον.
Ο CSO Ερικ Χόρβιτζ
Ο Ερικ Χόρβιτζ έχει συνεισφέρει στην ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης, εισάγοντας έννοιες όπως η «οριακή βελτιστότητα». Το έργο του εφαρμόζεται σε συστήματα διάγνωσης και σε τεχνολογίες αιχμής στη βιοϊατρική και έχει τιμηθεί με διεθνή βραβεία.
Ως Chief Scientific Officer της Microsoft, ο Χόρβιτζ ηγείται πρωτοβουλιών στην Τ.Ν., στην ιατρική και τις βιοεπιστήμες. Επιβλέπει την Επιτροπή Aether για την ηθική των αλγορίθμων, δηλώνοντας αισιόδοξος για τις δυνατότητες της Τεχνητής Νοημοσύνης, αλλά και υπογραμμίζοντας την ανάγκη προσεκτικής διαχείρισής της.
Σε συνεντεύξεις και κείμενά του ο Χόρβιτζ θέτει ερωτήματα για το μέλλον της εργασίας και της γνώσης. «Πώς θα αντιδράσουν οι άνθρωποι όταν δεν θα είναι πια η απόλυτη πηγή γνώσης και δημιουργίας;» και «τι συνέπειες θα έχει αυτό στην αγορά εργασίας;» είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που έχει θέσει.
Η πρωτοπόρος Φέι-Φέι Λι
Η Φέι-Φέι Λι (Fei-Fei Li) είναι κορυφαία Αμερικανίδα επιστήμονας της Τεχνητής Νοημοσύνης. Υπηρετεί ως αναπληρώτρια καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Stanford, όπου συνδιευθύνει το Ινστιτούτο Ανθρωποκεντρικής Τ.Ν. Στο παρελθόν διηύθυνε το εργαστήριο A.I. του Stanford (2013-2018) και εργάστηκε στην Google ως αντιπρόεδρος και επικεφαλής επιστήμων AI/ML του Google Cloud.
Η Λι θεωρείται μία εκ των πρωτοπόρων της Τ.Ν. Εφηύρε ένα σύστημα το οποίο τροφοδότησε την επανάσταση των νευρωνικών δικτύων. Συνίδρυσε, επίσης, το εθνικό μη κερδοσκοπικό πρόγραμμα AI4ALL για την προώθηση της ποικιλομορφίας και ένταξής της στην εκπαίδευση A.I. Εχει δημοσιεύσει εκατοντάδες άρθρα και έχει λάβει πλήθος διακρίσεων για το έργο της.
Σε πρόσφατες τοποθετήσεις η Φέι-Φέι Λι έχει επισημάνει ότι η Τ.Ν. πρέπει να υπηρετεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δικαιοσύνη. Υποστηρίζει, επίσης, ότι η αύξηση παραγωγικότητας δεν σημαίνει αυτόματα «συλλογική ευημερία», ενώ έχει επισημάνει ότι οι μαθητές που θα μάθουν να χρησιμοποιούν την Τ.Ν. υπεύθυνα θα αποκτήσουν σημαντικό πλεονέκτημα στο μέλλον.
Ο «νονός» Τζέφρι Χίντον
Ο Τζέφρι Χίντον είναι γνωστός ως ο «νονός της Τεχνητής Νοημοσύνης». Είναι Βρετανοκαναδός επιστήμονας υπολογιστών και ψυχολόγος, γεννημένος το 1947 στο Λονδίνο. Αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ με πτυχίο στην πειραματική ψυχολογία και απέκτησε διδακτορικό στην Τεχνητή Νοημοσύνη από το πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου το 1978. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του εργάστηκε σε διάφορα πανεπιστήμια, συμπεριλαμβανομένων του Carnegie Mellon και του πανεπιστημίου του Τορόντο, όπου έγινε καθηγητής. Το 2013 εντάχθηκε στην Google, συμβάλλοντας σημαντικά στην ανάπτυξη του Google Brain.
Ο Χίντον είναι πρωτοπόρος στην έρευνα των τεχνητών νευρωνικών δικτύων. Το 2018 τιμήθηκε με το Βραβείο Turing και το 2024 μοιράστηκε το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής με τον Τζον Χόπφιλντ για τις θεμελιώδεις συνεισφορές τους στη μηχανική μάθηση.
Στις ομιλίες και στις συνεντεύξεις του ο Χίντον εκφράζει έντονες ανησυχίες για τους κινδύνους της Τεχνητής Νοημοσύνης. Το 2023, μάλιστα, παραιτήθηκε από την Google για να μιλήσει, όπως ο ίδιος έχει πει, ελεύθερα για τους κινδύνους της Τ.Ν. Εχει εκτιμήσει ότι υπάρχει πιθανότητα από 10% έως 20% η Τ.Ν. να οδηγήσει στην… εξαφάνιση της ανθρωπότητας τις επόμενες δεκαετίες, ζητώντας να υπάρξουν έγκαιρα οι απαραίτητες δικλίδες ασφαλείας.
Ο «αναπτυξιακός» Σούνταρ Πιτσάι
Ο Σούνταρ Πιτσάι, διευθύνων σύμβουλος της Google και της μητρικής της εταιρίας Alphabet, έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη μετάβαση της εταιρίας σε μια «AI-first» στρατηγική. Γεννημένος στο Μαδουράι της Ινδίας το 1972, ο Πιτσάι σπούδασε μεταλλουργική μηχανική στο IIT Kharagpur, συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Στάνφορντ και απέκτησε MBA από το Wharton School.
Το 2004 εντάχθηκε στην Google. Υπό την ηγεσία του η Google έχει επενδύσει σημαντικά στην Τεχνητή Νοημοσύνη, αναπτύσσοντας προϊόντα όπως το Gemini και ενσωματώνοντας τις δυνατότητές της σε υπηρεσίες όπως το Gmail. Εχοντας ανησυχίες σχετικά με την επίδρασή της στην απασχόληση, ο Πιτσάι έχει υποστηρίξει ότι η Τ.Ν. λειτουργεί ως «επιταχυντής», ενισχύοντας την παραγωγικότητα των μηχανικών και δημιουργώντας νέες ευκαιρίες εργασίας.
Παράλληλα, ο Πιτσάι αναγνωρίζει τις προκλήσεις που συνοδεύουν την ταχεία ανάπτυξη της Τ.Ν. Πρόσφατα δήλωσε ότι ενώ η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώσει τη βιομηχανία, εξακολουθεί να έχει περιορισμούς και απαιτείται προσεκτική διαχείριση για την αποφυγή σφαλμάτων και προκαταλήψεων. Οραματιζόμενος το μέλλον, ο Πιτσάι πιστεύει ότι η A.I. θα φέρει επανάσταση σε τομείς όπως η αναζήτηση, η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 12/6/2025)
