«Μαύρα σύννεφα» σκιάζουν τον προϋπολογισμό της NASA, απόρροια των αποφάσεων της κυβέρνησης Τραμπ να προχωρήσει σε περικοπές, όπως αποκαλύφθηκε από το προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2026. Σε αυτό προβλέπεται μείωση σχεδόν 20% στη συνολική χρηματοδότηση της διαστημικής υπηρεσίας, που από τα περίπου 25 δισ. δολάρια του φετινού προϋπολογισμού ενδέχεται να δει τη χρηματοδότησή της να μειώνεται κατά 5 δισ. δολάρια! Με τις μεγαλύτερες περικοπές να αφορούν σχεδόν αποκλειστικά τον επιστημονικό τομέα της υπηρεσίας.
Το σχετικό έγγραφο του προσχεδίου του προϋπολογισμού δόθηκε στους υπευθύνους της NASA από το γραφείο Διαχείρισης και Προϋπολογισμού και προβλέπει ότι θα μπει «μαχαίρι» στη χρηματοδότηση της Διεύθυνσης Επιστημονικών Αποστολών κατά 3,9 δισ. δολάρια. Μία μείωση της τάξης του 50%, καθώς ο σημερινός προϋπολογισμός είναι στα 7,5 δισ. δολάρια.
Ενδεικτικά, προβλέπεται ότι θα υπάρξει μείωση:
– 67% στην αστροφυσική (487 εκατ. δολάρια).
– Ανω του 67% στην ηλιοφυσική (455 εκατ.).
– Ανω του 50% στην επιστήμη της Γης (1,033 δισ.).
– 30% στην πλανητική επιστήμη (1,929 δισ.).
Αν και το σχέδιο διατηρεί τη λειτουργία των τηλεσκοπίων «Hubble» και «James Webb», τερματίζει τη χρηματοδότηση του τηλεσκοπίου «Nancy Grace Roman», ενός πλήρως συναρμολογημένου παρατηρητηρίου αιχμής που ήταν έτοιμο για εκτόξευση εντός δύο ετών. Το συγκεκριμένο τηλεσκόπιο έχει σχεδιαστεί να μελετά μακρινούς γαλαξίες και πλανήτες, από ένα «φυλάκιο» που θα βρισκόταν τοποθετημένο περίπου ένα εκατομμύριο μίλια από τη Γη! Πέραν του τηλεσκοπίου, προβλέπεται η διακοπή της αποστολής «Mars Sample Return», καθώς και της αποστολής «Davinci» προς την Αφροδίτη. Το προσχέδιο αφήνει να εννοηθεί ότι οι περικοπές ενδέχεται να οδηγήσουν ακόμα και στο κλείσιμο του Κέντρου Διαστημικών Πτήσεων Goddard, το οποίο απασχολεί περίπου 10.000 εργαζομένους στο Μέριλαντ.
Η πρόταση αυτή αποτελεί το πρώτο βήμα στη διαδικασία διαμόρφωσης του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού και ενδέχεται να τροποποιηθεί, αλλά ήδη προκαλεί αντιδράσεις εντός και εκτός NASA.
Αντιδράσεις και πολιτικές προεκτάσεις στον Λευκό Οίκο και στο Κογκρέσο
Η αποδοκιμασία για τον νέο προϋπολογισμό δεν άργησε να εκδηλωθεί όχι μόνο από πολιτικούς αντιπάλους του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και από άτομα που βρίσκονται κοντά στο περιβάλλον του. Κι ένας εξ αυτών είναι κι ο Ιλον Μασκ, με τον διευθύνων σύμβουλο της SpaceX, που είναι ένας από τους μεγαλύτερους εργολάβους της διαστημικής υπηρεσίας, να μην κρύβει τη δυσαρέσκειά του για τον προϋπολογισμό. Ξεκαθάρισε, ωστόσο, πως δεν θα μπορεί να συμμετέχει στις συζητήσεις για τον προϋπολογισμό, λόγω της θέσης που κατέχει στην SpaceX…
Από την πλευρά του, ωστόσο, ο δημοκρατικός βουλευτής George Whitesides από την Καλιφόρνια δήλωσε: «Αυτή η τεράστια περικοπή στην επιστήμη της NASA δεν θα περάσει. Θα αγωνιστούμε στο Κογκρέσο για να την αποτρέψουμε». Αξιοσημείωτο είναι ότι ο υποψήφιος της κυβέρνησης Τραμπ για τη διοίκηση της NASA, Jared Isaacman, έχει ταχθεί ανοιχτά υπέρ της ενίσχυσης των επιστημονικών προγραμμάτων. Ωστόσο, δεν έχει ακόμη επιβεβαιωθεί από τη Γερουσία και δεν φαίνεται να είχε συμμετοχή στη σύνταξη του passback εγγράφου. Η διαδικασία τώρα περνά στη φάση διαπραγμάτευσης. Η NASA έχει στη διάθεσή της 72 ώρες να υποβάλει ενστάσεις, οι οποίες ίσως επηρεάσουν το τελικό κείμενο του προϋπολογισμού του προέδρου. Από εκεί και πέρα η τύχη του προϋπολογισμού εξαρτάται από τις επιτροπές πιστώσεων της Βουλής και της Γερουσίας.
Αναλυτές εκφράζουν φόβους πως αν καθυστερήσει η διαδικασία -όπως συμβαίνει συχνά-, η κυβέρνηση Τραμπ ενδέχεται να εφαρμόσει μονομερώς το δικό της σχέδιο χρηματοδότησης μέσω της διαδικασίας impoundment, καθιστώντας το de facto τον νέο προϋπολογισμό, ανεξαρτήτως Κογκρέσου.
Η επιστήμη στο περιθώριο και «γεγονός εξαφάνισης»
Οι προτεινόμενες περικοπές στα επιστημονικά προγράμματα της NASA έχουν ήδη χαρακτηριστεί από ειδικούς ένα «γεγονός επιπέδου εξαφάνισης» της υπηρεσίας. Σχεδόν όλα τα μεγάλα επιτεύγματα της NASA τα τελευταία 25 χρόνια -από το εξελιγμένο αυτόνομο ιπτάμενο όχημα Ingenuity (που έγραψε ιστορία καθώς είναι το πρώτο που κατασκεύασε η ανθρωπότητα και πέταξε σε κάποιο κόσμο μακριά) στον Αρη μέχρι την αποστολή New Horizons στον Πλούτωνα- προήλθαν από τη Διεύθυνση Επιστήμης. Η ακύρωση του διαστημικού τηλεσκοπίου «Nancy Grace Roman» προκαλεί ιδιαίτερη απογοήτευση, καθώς είχε ήδη κατασκευαστεί, παρέμενε εντός χρονοδιαγράμματος και ήταν έτοιμο για εκτόξευση.
Η περικοπή χρηματοδότησης σε προγράμματα αιχμής, όπως η επιστροφή δειγμάτων από τον Αρη, ή η αποστολή προς την Αφροδίτη υπονομεύει κρίσιμες αποστολές που έχουν τη δυνατότητα να απαντήσουν σε θεμελιώδη ερωτήματα για τη ζωή και την προέλευση του ηλιακού μας συστήματος. Το πλήγμα δεν είναι μόνο επιστημονικό, αλλά και θεσμικό, καθώς το Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Goddard -ένας από τους σημαντικότερους κόμβους της NASA- φαίνεται να κινδυνεύει με κλείσιμο. Αν οι περικοπές προχωρήσουν χωρίς τροποποιήσεις, χιλιάδες θέσεις εργασίας και δεκαετίες τεχνογνωσίας και καινοτομίας τίθενται υπό απειλή.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 25/4/2025)
