Τα κράτη με τα μεγαλύτερα πυρηνικά οπλοστάσια στον κόσμο εντείνουν τις προσπάθειες εκσυγχρονισμού τους, σε μια εξέλιξη που σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας και επικίνδυνης φάσης πυρηνικού ανταγωνισμού, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), που δημοσιοποιήθηκε σήμερα.
Στο επίκεντρο αυτής της αναδυόμενης τάσης βρίσκονται οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία, οι οποίες κατέχουν περίπου το 90% των παγκόσμιων πυρηνικών κεφαλών. Όπως αναφέρει το SIPRI, και οι δύο χώρες έχουν ξεκινήσει εκτενή προγράμματα εκσυγχρονισμού των υπαρχόντων πυρηνικών τους όπλων, αλλά και την ανάπτυξη νέων συστημάτων.
Ανησυχία για την αντιστροφή μιας ιστορικής τάσης
Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, η παγκόσμια πυρηνική ισχύς είχε ακολουθήσει πορεία αποκλιμάκωσης. Οι παλαιότερες κεφαλές καταστρέφονταν με ταχύτερο ρυθμό από αυτόν της παραγωγής νέων. Όμως, αυτή η πορεία φαίνεται πλέον να αναστρέφεται, σύμφωνα με τον διευθυντή του SIPRI, Νταν Σμιθ, ο οποίος προειδοποιεί πως ο αριθμός των «επιχειρησιακών» πυρηνικών κεφαλών — δηλαδή αυτών που είναι έτοιμες προς χρήση — αυξάνεται.
Η Κίνα σε τροχιά πυρηνικής ανόδου
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η ραγδαία ενίσχυση του πυρηνικού οπλοστασίου της Κίνας. Το SIPRI υπολογίζει ότι διαθέτει περίπου 600 πυρηνικές κεφαλές, αριθμός που αυξήθηκε κατά περίπου 100 κάθε χρόνο το 2023 και το 2024. Αν αυτή η τάση συνεχιστεί, η Κίνα θα μπορούσε να φτάσει τις 1.000 πυρηνικές κεφαλές μέσα στην επόμενη δεκαετία, αποκτώντας ακόμη πιο καίριο ρόλο στον παγκόσμιο στρατηγικό χάρτη.
Σταθερότητα και ενίσχυση σε άλλες χώρες
Η Βρετανία διατηρεί σταθερό το πυρηνικό της οπλοστάσιο για το 2024, ωστόσο, δεδομένης της απόφασης του 2021 για αύξηση από τις 225 στις 260 κεφαλές, η αύξηση είναι πιθανή σύντομα. Η Γαλλία διατηρεί επίσης αμετάβλητο αριθμό κεφαλών (περίπου 290), αν και το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της προχωρά κανονικά.
Στην Ασία, η Ινδία ανέβασε το πυρηνικό της απόθεμα σε περίπου 180 κεφαλές, ενώ το Πακιστάν παρέμεινε σταθερό στις 170. Και οι δύο χώρες συνέχισαν την ανάπτυξη νέων μέσων μεταφοράς πυρηνικών όπλων.
Η Βόρεια Κορέα και το Ισραήλ στο προσκήνιο
Το πυρηνικό πρόγραμμα της Βόρειας Κορέας εξακολουθεί να αποτελεί βασικό στοιχείο της στρατηγικής της. Το SIPRI εκτιμά ότι η χώρα διαθέτει περίπου 50 πυρηνικές κεφαλές και επαρκές σχάσιμο υλικό για να φτάσει έως τις 90.
Αντίστοιχα, το Ισραήλ, αν και δεν έχει ποτέ επισήμως παραδεχτεί την κατοχή πυρηνικών, φέρεται να διαθέτει περίπου 90 κεφαλές και να βρίσκεται επίσης σε διαδικασία αναβάθμισης του οπλοστασίου του.
Η επόμενη φάση: Τεχνολογία, διάστημα και τεχνητή νοημοσύνη
Η νέα κούρσα εξοπλισμών δεν αφορά μόνο την ποσότητα των πυρηνικών κεφαλών, αλλά και την τεχνολογική τους εξέλιξη. Ο διευθυντής του SIPRI προειδοποιεί ότι το πεδίο του ανταγωνισμού μεταφέρεται πλέον και στο διάστημα και στον κυβερνοχώρο, ενώ η ενσωμάτωση τεχνητής νοημοσύνης σε συστήματα καθοδήγησης και εντολών θα μπορούσε να προσδώσει νέα και αβέβαια χαρακτηριστικά στον έλεγχο αυτών των οπλικών συστημάτων.
Ο Νταν Σμιθ εξέφρασε έντονες επιφυλάξεις σχετικά με τη μελλοντική αυτοματοποίηση της διαχείρισης πυρηνικών όπλων μέσω AI, υπογραμμίζοντας πως η ανάθεση τέτοιων κρίσιμων αποφάσεων σε μη ανθρώπινους παράγοντες ενδέχεται να οδηγήσει σε σενάρια παγκόσμιας καταστροφής.
