Οι Βρυξέλλες ετοιμάζονται να παρουσιάσουν μια νέα πρόταση για την ανακατανομή περισσότερων από 750 δισεκατομμυρίων ευρώ από τα ευρωπαϊκά κονδύλια που αφορούν τη γεωργία και την περιφερειακή ανάπτυξη, σύμφωνα με προσχέδιο που διέρρευσε σε ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης.
Το σχέδιο προβλέπει σημαντική αναπροσαρμογή του τρόπου διάθεσης των κονδυλίων, δίνοντας μεγαλύτερη βαρύτητα στα νεότερα κράτη-μέλη της ΕΕ, καθώς και σε χώρες που βρίσκονται σε άμεση γεωγραφική εγγύτητα με τη Ρωσία. Ο στόχος είναι η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των περιφερειών αυτών απέναντι στις γεωπολιτικές πιέσεις και τις οικονομικές ανισορροπίες εντός της Ένωσης.
Οι αλλαγές αναμένεται να επηρεάσουν τόσο την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) όσο και τα Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, μεταβάλλοντας τη λογική που ακολουθείται για δεκαετίες στην κατανομή των ευρωπαϊκών πόρων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει αύριο το σχέδιό της για τον επόμενο επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ, μια πρόταση για περισσότερα από 1 τρισεκατομμύριο ευρώ από τις κοινές δαπάνες της Ένωσης, η οποία πρέπει να εγκριθεί ομόφωνα από όλα τα 27 κράτη-μέλη.
Η πιο ριζική μεταρρύθμιση περιλαμβάνει την ενοποίηση εκατοντάδων υπαρχόντων προγραμμάτων δαπανών -και συγκεκριμένα των 392 δισεκατομμυρίων ευρώ για την περιφερειακή ανάπτυξη και των 387 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη γεωργία στο πλαίσιο του τρέχοντος επταετούς προϋπολογισμού- σε ένα ενιαίο σχέδιο για κάθε κράτος-μέλος.
Εκτός από την αναπροσαρμογή της κατανομής των κονδυλίων μεταξύ των χωρών, η νέα προσέγγιση δίνει στα κράτη μεγαλύτερη ευχέρεια στη διαχείριση των δαπανών και τους επιτρέπει να μεταφέρουν πόρους από τομείς όπως η περιφερειακή ανάπτυξη στην άμυνα.
«Η ύπαρξη ενός ενιαίου φακέλου ανά κράτος-μέλος θα εξασφάλιζε την αποδοτική και ευέλικτη κατανομή της χρηματοδότησης μεταξύ πολιτικών τομέων, επιτρέποντας στα κράτη-μέλη να ανταποκρίνονται σε νέες προτεραιότητες όπως οι αμυντικές δυνατότητες ή η ετοιμότητα», σύμφωνα με το προσχέδιο που είδε η εφημερίδα Financial Times.
Το χρηματοδοτικό μέγεθος του εθνικού προϋπολογισμού κάθε χώρας -αυτό που η Επιτροπή αποκαλεί «φάκελο»- θα υπολογίζεται βάσει ενός νέου, σύνθετου τύπου, που αναπροσαρμόζει σημαντικά τα κριτήρια κατανομής των πόρων, αναφέρει το προσχέδιο.
Αυτή η ανανεωμένη μέθοδος αλλάζει την κατανομή των λεγόμενων κονδυλίων συνοχής, καταργώντας τον τρόπο ταξινόμησης των περιφερειών με βάση το επίπεδο ανάπτυξής τους.
Η Ρόμι Χάνσουμ, ερευνήτρια στο Jacques Delors Centre στο Βερολίνο, δήλωσε ότι «οι φτωχότερες χώρες θα επωφεληθούν περισσότερο εις βάρος χωρών που είναι κατά μέσο όρο πλουσιότερες αλλά διαθέτουν φτωχότερες περιφέρειες, ιδιαίτερα η Γαλλία, και σε κάποιο βαθμό η Ισπανία και η Γερμανία».
Επιπλέον, η Επιτροπή επιδιώκει να μειώσει το «αγρο-ευημεριακό χάσμα», περιορίζοντας τις διαφορές στην επιδότηση ανά εκτάριο μεταξύ παλαιών και νεότερων κρατών-μελών.
«Οι χώρες με μεγάλες γεωργικές εκτάσεις και σχετικά χαμηλότερη επιδότηση ανά εκτάριο, που είναι βασικά όλες οι ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, θα επωφεληθούν περισσότερο», είπε η Χάνσουμ.
Οι αλλαγές σημαίνουν επίσης ότι χώρες που λαμβάνουν μεγάλα ποσά τόσο από περιφερειακά κονδύλια όσο και από αγροτικές επιδοτήσεις, όπως η Γαλλία και η Ιταλία, πιθανότατα θα αναγκαστούν να θυσιάσουν μέρος των κονδυλίων συνοχής, καθώς οι άμεσες γεωργικές επιδοτήσεις θα είναι προστατευμένες.
Ταυτόχρονα, το νέο σύστημα δίνει προτεραιότητα στις επενδύσεις για την εξωτερική ασφάλεια, ωφελώντας ειδικά τις χώρες που έχουν εξωτερικά σύνορα με τη Λευκορωσία και τη Ρωσία -όπως οι Βαλτικές χώρες, η Πολωνία και η Φινλανδία- καθώς και χώρες που διαχειρίζονται μεγάλο αριθμό αφίξεων μεταναστών, όπως η Μάλτα και η Ελλάδα.
Ωστόσο, αυτή η μετατόπιση πόρων προς την ανατολική Ευρώπη αναμένεται να περιοριστεί, καθώς κάθε εθνικός φάκελος «δεν μπορεί να είναι μικρότερος από το 80% και ούτε να υπερβαίνει το 105%» της τρέχουσας κατανομής των κρατών-μελών στον προϋπολογισμό, σύμφωνα με το προσχέδιο.
Η ιδέα δημιουργίας ενός ενιαίου φακέλου για κάθε κράτος-μέλος έχει προκαλέσει την οργή των σημερινών αποδεκτών των ευρωπαϊκών κονδυλίων, ιδιαίτερα των τοπικών και περιφερειακών αρχών που είναι οι παραδοσιακοί δικαιούχοι των κονδυλίων συνοχής.
