Η ανάπτυξη και η αναβάθμιση των υποδομών αποτελεί κεντρικό θέμα για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, ειδικά σε μια εποχή όπου οι απαιτήσεις για σύγχρονα και αποτελεσματικά έργα είναι όλο και μεγαλύτερες.
Καθώς η Ελλάδα προσπαθεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της και να προσελκύσει νέους επενδυτές, το ζήτημα των υποδομών αναδεικνύεται σε καθοριστικό παράγοντα για το μέλλον της.
Το κράτος και οι στρατηγικές παραχωρήσεις
Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Σταμπουλίδη, Αναπληρωτή Διευθύνοντα Σύμβουλο του Υπερταμείου, το κράτος διατηρεί την ιδιοκτησία των υποδομών, ενώ η αξιοποίησή τους πραγματοποιείται μέσω στρατηγικών παραχωρήσεων και πωλήσεων ποσοστών των εταιριών που τις διαχειρίζονται. Αυτός ο μοντέλο διαχείρισης αποσκοπεί στη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας και στην ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης, με ταυτόχρονη δημιουργία πολλαπλασιαστικών οφελών για τις τοπικές κοινωνίες και το περιβάλλον. Η ανάπτυξη και παρακολούθηση έργων, σύμφωνα με τον Σταμπουλίδη, γίνεται μέσω μετρήσιμων στόχων και δεικτών απόδοσης, που διασφαλίζουν την επιτυχία των επενδύσεων.
Ιδιωτική χρηματοδότηση και το ρόλο των τραπεζών
Τα έργα υποδομών στην Ελλάδα χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από ιδιωτικά κεφάλαια. Σύμφωνα με τον Σπύρο Βενετσιάνο, Γενικό Διευθυντή της Eurobank, τα έργα αυτά ανέρχονται σε περίπου 8 δισ. ευρώ και περιλαμβάνουν σημαντικές υποδομές όπως ΣΔΙΤ, παραχωρήσεις και ηλεκτρικές διασυνδέσεις. Ειδικά τα αεροδρόμια αποτελούν βασική προτεραιότητα, με την ολοκλήρωση έργων που συνδέουν τη χώρα με το διεθνές επενδυτικό κοινό. Ενισχυτικός παράγοντας στην όλη διαδικασία είναι ο ρόλος των τραπεζών, οι οποίες αξιολογούν την ικανότητα των εταιριών να υλοποιήσουν τα έργα που χρηματοδοτούν.
Προκλήσεις και προοπτικές
Η πρόοδος στην υλοποίηση έργων υποδομών αντιμετωπίζει ορισμένα εμπόδια, όπως η έλλειψη προσωπικού και τα διοικητικά κενά. Ωστόσο, η πολιτική σταθερότητα, σε συνδυασμό με τη γενναία χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, προσφέρει ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την υλοποίηση σημαντικών έργων. Ο Τάσος Ιωσηφίδης από την EY αναφέρει ότι το μοντέλο συνεργασίας για τα έργα ΣΔΙΤ στην Ελλάδα είναι από τα πιο επιτυχημένα στην Ευρώπη, με προοπτική εξαγωγής του στο εξωτερικό. Παρά τις προκλήσεις, η χώρα διαθέτει τις βάσεις για να εξελιχθεί σε έναν ελκυστικό προορισμό για επενδυτές στον τομέα των υποδομών.
Ανάγκες για νέο θεσμικό πλαίσιο
Οι επενδυτές αναζητούν όχι μόνο τις απαραίτητες υποδομές, αλλά και ένα σαφές και σταθερό θεσμικό πλαίσιο. Ο Ιωάννης Ορφανός από την Colliers Greece τονίζει ότι η Ελλάδα χρειάζεται να ενισχύσει την παραγωγική της βάση και να μην εξαρτάται αποκλειστικά από τον τουρισμό. Η ανάπτυξη βιομηχανικών περιοχών, λιμένων και logistics parks είναι ζωτικής σημασίας για την προσέλκυση νέων επενδύσεων και την ενίσχυση της εθνικής οικονομίας.
Αναλυτικότερα:
Για το ρόλο των υποδομών, τις προκλήσεις και τις εξελικτικές προοπτικές τους υπό το πρίσμα της προσέλκυσης επενδυτών, μίλησαν οι συμμετέχοντες σε συζήτηση στο 10o Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών που πραγματοποιείται στους Δελφούς στις 9-12 Απριλίου, με συντονιστή τον Διευθυντή του CNN Ελλάδας, Δημήτρη Πεφάνη.
Το Εκτελεστικό Μέλος – Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος του Υπερταμείου, Παναγιώτης Σταμπουλίδης, δήλωσε: «Καταρχάς να ξεκαθαρίσουμε ότι οι υποδομές δεν πωλούνται και ότι παραμένουν στην ιδιοκτησία του Δημοσίου. Στα λιμάνια, για παράδειγμα, οι προβλήτες και τα κτίρια ανήκουν στο Δημόσιο. Πωλούνται ποσοστά των Οργανισμών Λιμένων που διαχειρίζονται τις λιμενικές υποδομές. Τα περιουσιακά στοιχεία στο χαρτοφυλάκιο του Υπερταμείου, συγκεκριμένα οι υποδομές, αξιοποιούνται με δύο βασικούς τρόπους: Με μακροχρόνιες συμβάσεις παραχώρησης και με πώληση ποσοστών των εταιρειών που τις διαχειρίζονται».
Στη συνέχεια σχολίασε ότι: «Εστιάζουμε στην περιφερειακή ανάπτυξη, με επενδύσεις και έργα που έχουν σημαντικά πολλαπλασιαστικά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες και το περιβάλλον. Το βασικό ζητούμενο δεν είναι μόνο η μεγιστοποίηση του τιμήματος. Καθορίζουμε Βασικούς Δείκτες Απόδοσης με μετρήσιμους στόχους και ορόσημα προόδου για την παρακολούθηση των επιδόσεων της επένδυσης. Πρώτα από όλα, από τη στιγμή που δημιουργήθηκε η Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας (PPF), έχουν αλλάξει οι χρόνοι των διαγωνισμών σε κρίσιμα έργα υποδομών για όλη τη χώρα. Για αυτό και πλέον το πετυχημένο μοντέλο της Ελλάδος θα το εξάγουμε στο εξωτερικό».
Ο Γενικός Διευθυντής, Επικεφαλής Structured Finance, Eurobank Α.Ε., Σπύρος Βενετσιάνος, ανέφερε ότι τα έργα υποδομών ανέρχονται συνολικά σε 8 δισ. ευρώ, με τα περισσότερα εξ αυτών να αφορούν τις ΣΔΙΤ και τις παραχωρήσεις που χρηματοδοτούνται από ίδια κεφάλαια των εταιρειών και των Ομίλων και στη συνέχεια τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις, και τις οπτικές ίνες. Τόνισε πως τα περισσότερα έργα χρηματοδοτούνται από ιδιωτικά κεφάλαια, τα οποία καλύπτουν και εξαιρετικές ανάγκες, με σημαντικότερο έργο αυτή τη στιγμή την αξιοποίηση των 22 αεροδρομίων. Έκανε δε και ιδιαίτερη αναφορά στα οδικά έργα για την Αθήνα, τα οποία κρίνει ως αναγκαία και ζήτησε να ξεκολλήσουν οι Πρότυπες Προτάσεις, ενώ ζήτησε και την επιτάχυνση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων. Για το ρόλο των τραπεζών ανέφερε ότι αρκετές φορές έχουν χρησιμοποιηθεί ως φίλτρα, καθώς είναι σε θέση να εξετάσουν την ικανότητα των εταιριών να φέρουν εις πέρας έργα για τα οποία ζητούν χρηματοδότηση.
Ο Εταίρος της EY Ελλάδος, Επικεφαλής Τμήματος Εταιρικής Στρατηγικής και Συναλλαγών σε Κεντρική, Ανατολική, Νοτιοανατολική Ευρώπης και Κεντρική Ασία (CESA), Τάσος Ιωσηφίδης, τόνισε ότι υπάρχει μεγάλο κενό στις υποδομές που πρέπει να καλυφθεί. Για τα πλεονεκτήματα της παρούσας συγκυρίας για τη χώρας ανέφερε ότι υπάρχει πολιτική σταθερότητα αλλά και οι γενναίες χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης. Εξήρε, δε, και το ρόλο του PPF καθώς ωριμάζει ταχύτατα τα έργα, αλλά επισήμανε ότι υπάρχουν εμπόδια όπως η έλλειψη προσωπικού, ενώ πρέπει να εξεταστεί τι θα γίνει με το πέρας του Ταμείου Ανάκαμψης καθώς τα χρονοδιαγράμματα στενεύουν. Για το τελευταίο τόνισε ότι ύστερα από τη λήξη του, υπάρχουν και άλλες πηγές, ενώ υπάρχουν στην Ελλάδα και private equities που έχουν επενδύσει στις υποδομές στηριζόμενες στους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Σχετικά με τις ΣΔΙΤ ανέφερε ότι έχουμε το πιο πετυχημένο μοντέλο στην Ευρώπη αλλά δε θα πρέπει να γίνεται με πληρωμές διαθεσιμότητας, ενώ ζήτησε και αυτός την αναβάθμιση του πλαισίου για τις Πρότυπες Προτάσεις.
O Επικεφαλής Strategy & IR Officer της AKTOR GROUP, Λουκάς Καραλής, ανέφερε ότι ναι μεν υπάρχει ένα επίπεδο αυτοματισμού στον κατασκευαστικό τομέα, αλλά δεν εφαρμόζεται ακόμα σε μεγάλο βαθμό η τεχνητή νοημοσύνη. Παρατήρησε βέβαια ότι υπάρχουν και τρανά παραδείγματα για το αντίθετο, όπως το Μετρό Θεσσαλονίκης, ενώ έχει ξεκινήσει και η εφαρμογή του Business Information Model (BIM) για την πορεία των έργων κατασκευής και τα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν. Για την Τεχνητή Νοημοσύνη ανέφερε πως πρέπει να αρχίσει σταδιακά η ενσωμάτωσή της και είναι αρκετά πιθανό η Ελλάδα να γίνει πολύ ανταγωνιστική καθώς η πρόοδος απορρόφησης της νέας τεχνολογίας θα είναι γεωμετρική.
Ο Εταίρος, Επικεφαλής Χρηματιστηριακών Αγορών της Colliers Greece & Cyprus, Ιωάννης Ορφανός, δήλωσε με τη σειρά της πως οι υποδομές είναι το θεμέλιο για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων και πως στην Ελλάδα ναι μεν υπάρχουν έργα αλλά αφορούν συγκεκριμένους τομείς και περιοχές. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι τα νησιά και ο τουρισμός, ενώ η χώρα χρειάζεται τη διασύνδεση των λιμένων με τα βιομηχανικά πάρκα, και τη δημιουργία data centers. Για το Real Estate τόνισε πως χρειάζονται τόσο οι απαραίτητες υποδομές όσο και το θεσμικό πλαίσιο καθώς και να λυθούν προβλήματα που σχετίζονται με αυτό. Πρόσθεσε, τέλος, πως η Ελλάδα χρειάζεται καλύτερη βιομηχανική παραγωγή, λιμάνια, Logistics parks και να μη στηρίζεται μονοθεματικά στον τουρισμό.
