Οι πιέσεις στην τουριστική αγορά είχαν φανεί από την αρχή του έτους, προτού ξεσπάσει νέα κρίση στη Μέση Ανατολή, εξηγούν αρμόδιες πηγές, επικαλούμενες τα στοιχεία που έδειχναν πως η συμπίεση εισοδημάτων στους μεγάλους «πελάτες» της Ελλάδας, αλλά και η αδυναμία της εγχώριας αγοράς να ανταποκριθεί, διευρύνοντας τη σεζόν και διατηρώντας τα κόστη σε λογικά επίπεδα, καθιστούσαν δύσκολο ένα νέο άλμα στις τουριστικές εισπράξεις. Την πίεση επιτείνει η ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Σαντορίνη και στις γύρω περιοχές, που προφανώς θα επηρεάσουν σφόδρα τις φετινές τουριστικές ροές, αλλά και σε νησιά με μεγάλο υπερτουρισμό και «τσιμπημένες» τιμές, τα οποία φαίνεται πως φέτος αρχίζουν να αποφεύγουν οι ταξιδιώτες.
Στο σκηνικό προστίθεται πλέον το νέο μέτωπο με επίκεντρο τη Μέση Ανατολή. Προκαλεί ήδη απτά προβλήματα, όπως δείχνουν τα πρώτα μηνύματα για μαζικές ακυρώσεις κρατήσεων, μετά την ακύρωση αεροπορικών πτήσεων, αλλά και το κλίμα ανασφάλειας που προκαλείται. Το πρόβλημα έχει πολλές πτυχές, με κορυφή του παγόβουνου τη ροή τουριστών από το Ισραήλ.
Σύμφωνα με στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, παρότι το Ισραήλ δεν είναι μία από τις κορυφαίες χώρες προσέλκυσης ταξιδιωτών για την Ελλάδα, η χώρα μας είναι ένας από τους κύριους προορισμούς που προτιμούν οι κάτοικοι του Ισραήλ. Ο εξερχόμενος τουρισμός από το Ισραήλ παγκοσμίως εκτιμάται σε 3 εκατ. ταξιδιώτες το 2023. Οι πρώτοι σε προτίμηση προορισμοί αυτών των ταξιδιωτών διεθνώς περιλαμβάνουν κατά σειρά την Τουρκία, τις ΗΠΑ, την Ελλάδα και την Αυστρία, ενώ οι πρώτοι κατά σειρά σε προτίμηση προορισμοί στη Μεσόγειο περιλαμβάνουν την Τουρκία, την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ισπανία και την Ιταλία.
Το Ισραήλ περιλαμβάνεται στις 20 κυριότερες χώρες προέλευσης ταξιδιωτών για την Ελλάδα, ωστόσο το μερίδιό του παραμένει σχετικά μικρό στο σύνολο των αφίξεων και των εισπράξεων (περίπου 2%). Οι ταξιδιώτες από το Ισραήλ είναι εισοδηματικού επιπέδου υψηλότερου του μέσου, αλλά με συντομότερη διαμονή.
Το πρόβλημα είναι πιο έντονο σε κάποιες περιοχές που συγκεντρώνουν το τουριστικό ενδιαφέρον, όπως η Κρήτη. Αλλά πέρα από το άμεσο πρόβλημα, αρμόδιες πηγές επισημαίνουν πως μια σύρραξη στην περιοχή μπορεί να προκαλέσει ευρύτερες αναταράξεις λόγω των ταξιδιωτικών οδηγιών που μπορεί να υπάρξουν, αλλά και γενικότερα της απροθυμίας, για παράδειγμα, από τις ΗΠΑ ή από άλλες υπερατλαντικές χώρες να προγραμματιστούν ταξίδια στη λεκάνη της Μεσογείου. Το ίδιο ισχύει ακόμα και για ευρωπαϊκά κράτη λόγω των πρόσθετων πιέσεων στις οικονομίες τους που θα προκαλέσει η σύγκρουση, αλλά και τα πιθανά ακόμα πιο αυξημένα κόστη μεταφορών λόγω της έκρηξης των πετρελαϊκών τιμών. Στο ίδιο σενάριο, κρίσιμος θα είναι και ο παράγοντας ανατιμήσεων στην εγχώρια αγορά: είτε στις μεταφορικές υπηρεσίες είτε στο κόστος διαμονής.
Υπάρχει και ένα αντίβαρο που μπορεί να προέλθει είτε από την άνοδο της κρουαζιέρας, αν αποδειχθούν μη ασφαλείς οι λιμένες του Ισραήλ και γειτονικών κρατών, είτε από κατοίκους του Ισραήλ που θα θελήσουν να αναζητήσουν πιο μόνιμη «κατοικία» στην Ελλάδα λόγω της σύρραξης για την οικογένειά τους.
Εξαγωγές – επενδύσεις
Ο άμεσος αντίκτυπος της σύρραξης σε εξαγωγές και σε επενδύσεις είναι επίσης μικρός, αφού, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, οι εξαγωγές αγαθών προς το Ισραήλ αποτελούν περίπου το 1,4% των συνολικών ροών. Οι κύριες κατηγορίες αγαθών που εξάγονται στο Ισραήλ είναι βιομηχανικά είδη, καύσιμα και μηχανήματα, ενώ εισάγονται κυρίως καύσιμα, χημικά και πρώτες ύλες.
Οι ξένες άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα από το Ισραήλ αντιστοιχούν κατά μέσο όρο μόλις στο 1,3% των συνολικών εισροών, αν και το Ισραήλ καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση μεταξύ των χωρών της Μέσης Ανατολής, μετά τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Οι ελληνικές επενδύσεις στο Ισραήλ είναι σχεδόν μηδενικές.
Ωστόσο, προφανώς είναι πολλά τα προβλήματα που προκαλούνται στις μεταφορές, ενώ το ρήγμα στο οικονομικό/επενδυτικό κλίμα διεθνώς είναι πολύ πιο μεγάλο. Είναι σε εξέλιξη, με άδηλη κατάληξη, ακόμα ένα μέτωπο, το οποίο είναι κοντά μας, μεγάλος άγνωστος «x», τη θέση που θα έχει η Τουρκία και το κατά πόσο θα πλησιάζει πιο πολύ προς την Ελλάδα.
Κίνδυνος για πολλαπλά βαρίδια στη βιομηχανία
Τα καμπανάκια ηχούσαν από τις προηγούμενες εβδομάδες στην αγορά ενέργειας, με επίκεντρο το ρεύμα, λόγω της ορατής τάσης για νέα, μεγάλη άνοδο τιμών, με κορύφωση το φθινόπωρο, κάτι που θα προκαλούσε επιπλέον πιέσεις και στους εταιρικούς πελάτες. Πλέον προστίθενται τα μέτωπα της Μέσης Ανατολής αλλά και η συμφωνία των Βρυξελλών για οριστικό κλείσιμο της κάνουλας με τη Ρωσία.
Η τελευταία απόφαση που ανακοινώθηκε την Τρίτη σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει προκαλέσει ήδη αναστάτωση στην αγορά, μιλώντας για μόνιμα υψηλότερες τιμές φυσικού αερίου, αφού πλέον το LNG θα κυριαρχεί στην αγορά. Σημειώνεται ότι αποφασίστηκε να σταματήσει τις εισαγωγές καυσίμων έως το 2027.
Παράγοντες της αγοράς επισημαίνουν ότι το μόνο δεδομένο είναι πως η βιομηχανία θα έρθει αντιμέτωπη με υψηλότερο κόστος παραγωγής αλλά και μεταφοράς το επόμενο διάστημα, χωρίς να είναι δυνατόν να εκτιμηθεί το πόσο μεγαλύτερο θα είναι το βάρος που θα πρέπει να επωμιστεί. Και αυτό αφού πολλά εξαρτώνται και από τις κλιματικές συνθήκες και από άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή του ρεύματος. Και βεβαίως από την πορεία της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή…
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 20/6/2025)
