Μακριά από την «κανονικότητα» της προ μνημονιακής περιόδου παραμένει η ελληνική αγορά εργασίας, με την ανεργία να έχει επανέλθει μεν στα επίπεδα που ήταν πριν από την κρίση της περασμένης δεκαετίας, αλλά ο μέσος όρος των αποδοχών εξακολουθεί να υπολείπεται κατά 2/3 (!) από το επίπεδο που ήταν μέχρι και το 2008.
Τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν από νεότερη έρευνα του Eteron, με θέμα «Ελληνική αγορά εργασίας και νέες τεχνολογίες». Η έρευνα μελετά την πορεία της ελληνικής αγοράς εργασίας τη χρονική περίοδο 2011-2023, καθώς και τη σχέση της με τις νέες τεχνολογίες (αυτοματοποίηση, πράσινες τεχνολογίες και Τεχνητή Νοημοσύνη).
Από το περιεχόμενό της αναδεικνύονται δέκα δεδομένα για την ανάκαμψη της αγοράς εργασίας από το 2013 και εξής, τη σχέση της με τις νέες τεχνολογίες, τα χάσματα μεταξύ ανδρών και γυναικών, την πορεία των διάφορων κλάδων της οικονομίας, καθώς και των περιφερειών της χώρας. Τα δεδομένα αυτά αποκαλύπτουν ότι η ανάκαμψη της ελληνικής αγοράς εργασίας παρουσιάζει σημαντική ετερογένεια: ως προς τις αποδοχές, την εργασιακή εμπειρία γυναικών και ανδρών, αλλά και την τεχνολογική εξέλιξη.
Η ανάλυση που εκπονήθηκε από τον Στέφανο Τύρο, ερευνητή σε θέματα εργασίας και νέων τεχνολογιών στο Harvard Business School, αντλεί δεδομένα από την ΕΛ.ΣΤΑΤ. (για πληθυσμό, ανεργία, πληθωρισμό), από τη Μονάδα Εμπειρογνωμόνων για την Απασχόληση, την Κοινωνική Ασφάλιση και τις Κοινωνικές Υποθέσεις (Μ.Ε.Κ.Υ.), καθώς και από διεθνείς δείκτες για την αυτοματοποίηση, τις πράσινες τεχνολογίες και την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας; Σύμφωνα με το περιεχόμενό της, τα 10 δεδομένα-κλειδί για την ελληνική αγορά εργασίας είναι τα εξής:
1. Η ανεργία έχει επανέλθει στα προ κρίσης επίπεδα, αλλά οι πραγματικές αποδοχές έχουν ανακτήσει λιγότερο από το 1/3 της συνολικής τους πτώσης από την αρχή της κρίσης.
2. Από το 2013 έως το 2023 η ανεργία μειώθηκε, όμως οι θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν ήταν δυσανάλογα θέσεις μεσαίων – χαμηλών αποδοχών.
3. Οι θέσεις εργασίας που είναι εκτεθειμένες στην αυτοματοποίηση αυξήθηκαν σε μεγάλο βαθμό, ενώ οι πράσινες θέσεις εργασίας μειώθηκαν. Αντίθετα, οι θέσεις που είναι εκτεθειμένες στην Τεχνητή Νοημοσύνη αυξήθηκαν ελαφρώς.
4. Οι θέσεις εργασίας που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην Τεχνητή Νοημοσύνη έχουν υψηλότερες αποδοχές. Υψηλές αποδοχές καταγράφονται, επίσης, σε θέσεις εργασίας είτε με πολύ υψηλή είτε με πολύ χαμηλή έκθεση στην αυτοματοποίηση και την πράσινη μετάβαση.
5. Η αναλογία γυναικών προς ανδρών αυξήθηκε (από 70% σε 75%). Με αυτούς τους ρυθμούς, όμως, θα χρειαστούν ακόμη πέντε δεκαετίες για να φτάσει η απασχόληση των γυναικών αυτή των ανδρών.
6. Οι γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην αυτοματοποίηση και την Τεχνητή Νοημοσύνη, ενώ οι άνδρες καταλαμβάνουν τις περισσότερες πράσινες θέσεις εργασίας.
7. Οι μεγαλύτεροι κλάδοι (χονδρικό εμπόριο, γεωργία) μειώνονται, ενώ αυξάνονται οι τομείς υπηρεσιών καταλύματος και υγείας.
8. Ο κλάδος με τη μεγαλύτερη έκθεση στην αυτοματοποίηση είναι η Δημόσια Διοίκηση. Οι κατασκευές, καθώς και οι επαγγελματικές και επιστημονικές δραστηριότητες εμφανίζουν τον υψηλότερο αριθμό πράσινων θέσεων εργασίας. Οι επαγγελματικές και οι επιστημονικές δραστηριότητες, όπως και η παροχή υπηρεσιών, παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη έκθεση στην Τεχνητή Νοημοσύνη.
9. Η Αττική κατέχει το 1/3 της συνολικής απασχόλησης της χώρας, υπερδιπλάσιο ποσοστό από τη δεύτερη σε μέγεθος, την Κεντρική Μακεδονία. Το μερίδιο απασχόλησης της Αττικής παρέμεινε ουσιαστικά σταθερό κατά την περίοδο 2013-2023, με τη μεγαλύτερη (σχετική) αύξηση να παρατηρείται στην Κεντρική Μακεδονία και τη Στερεά Ελλάδα και τη μεγαλύτερη μείωση στη Θεσσαλία.
10. Η Αττική παρουσιάζει σαφώς διαφορετική επαγγελματική κατανομή σε σύγκριση με τις υπόλοιπες περιφέρειες, καθώς αποτελεί το διοικητικό και τεχνολογικό κέντρο της χώρας, ενώ εμφανίζει τη μεγαλύτερη τεχνολογική έκθεση από όλες τις περιφέρειες και στους τρεις τεχνολογικούς δείκτες.
«Οσον αφορά το μέλλον», επισημαίνεται στην έρευνα, «διαφαίνεται ότι οι διαφορετικές τεχνολογίες θα επηρεάσουν ανομοιογενώς τα επιμέρους τμήματα της αγοράς εργασίας, με τις γυναίκες να έχουν πολύ διαφορετικές προοπτικές από τους άντρες και την Αττική από την υπόλοιπη χώρα».
Ποιοι είναι οι πιο εκτεθειμένοι στην «αυτοματοποίηση»
Τη μεγαλύτερη έκθεση στην αυτοματοποίηση, στο σύνολο των κλάδων της ελληνικής οικονομίας, έχει η Δημόσια Διοίκηση, σύμφωνα με την έρευνα του Eteron.
Το γεγονός αυτό οφείλεται στη συσσώρευση μεγάλου μέρους της απασχόλησης σε θέσεις υπαλλήλων γραφείου ή εργαζομένων στην παροχή υπηρεσιών και ευρύτερα σε επαγγελματικές ομάδες οι οποίες εμφανίζουν υψηλό δείκτη αυτοματοποίησης (βλ. το σχετικό γράφημα).
Αντίστοιχα, οι κατασκευές, καθώς και οι επαγγελματικές και επιστημονικές δραστηριότητες συγκεντρώνουν τον υψηλότερο αριθμό πράσινων θέσεων εργασίας. Τέλος, οι επαγγελματικές και επιστημονικές δραστηριότητες και η παροχή υπηρεσιών εμφανίζουν την υψηλότερη έκθεση στην Τεχνητή Νοημοσύνη.
Ως προς τη δεύτερη συνιστώσα, αύξηση του δείκτη αυτοματοποίησης παρατηρείται στη Δημόσια Διοίκηση, στο εμπόριο και στις μεταφορές. Οι ίδιοι κλάδοι καταγράφουν και μείωση στις πράσινες θέσεις εργασίας.
Οσον αφορά την έκθεση στην Τεχνητή Νοημοσύνη δεν εντοπίζονται ξεκάθαρες μεταβολές. Επομένως, η πρώτη συνιστώσα φαίνεται να αποτελεί τον κυρίαρχο παράγοντα των αλλαγών της τελευταίας δεκαετίας.
Το προφίλ της έκθεσης
Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα, που άρχισε το 2008, έφτασε σε σημείο να εξανεμίσει το 30% του ΑΕΠ, με την ανεργία να αγγίζει σχεδόν το 30%. Και ενώ η πτώση αυτή έχει μελετηθεί σε μεγάλο βαθμό, η μετέπειτα αργή έξοδος από την κρίση παραμένει ως έναν βαθμό ανεξερεύνητη. Η παρούσα έρευνα επικεντρώνεται στην αγορά εργασίας, στο πώς αυτή διαμορφώθηκε από το 2011 έως το 2023, καθώς και στην αλληλεπίδρασή της με νέες τεχνολογίες: την αυτοματοποίηση, τις πράσινες τεχνολογίες και την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Ο λόγος για τον οποίο η μελέτη της εξόδου από την κρίση (όπως μπορεί να μετρηθεί και να οριοθετηθεί, π.χ., από την πτώση της ανεργίας στα προ κρίσης επίπεδα) είναι σημαντική συνδέεται με το γεγονός ότι κάτω από την επιφάνεια η κατανομή πολλών μεταβλητών μπορεί να αλλάξει δραστικά. Στην περίπτωση της αγοράς εργασίας, η σύγκλιση της ανεργίας στα επίπεδα προ του 2008 μπορεί να αποκρύπτει αλλαγές ως προς τις αποδοχές των εργαζομένων, την αύξηση ή τη μείωση του ποσοστού απασχόλησης συγκεκριμένων επαγγελμάτων ή κλάδων, την απασχόληση ανδρών και γυναικών, καθώς και την παραγωγική δραστηριότητα των περιφερειών της χώρας.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 9/5/2025)
