Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή παραμένει ευμετάβλητη, πολύπλοκη και επιβεβαιώνει περίτρανα τον υψηλότατο βαθμό παγκόσμιας αβεβαιότητας που δεν περιορίζεται μόνο στη γεωπολιτική σφαίρα (και στις πολλαπλές ενεργές εστίες), αλλά επεκτείνεται και στον δασμολογικό πόλεμο: η απειλή Τραμπ για δασμούς 50% στις εισαγωγές από την Ε.Ε. παραμένει με ορόσημο την 9η Ιουλίου, όταν λήγει το σχετικό μορατόριουμ.
Η παγκόσμια κοινότητα παρακολουθεί την κατάσταση, με τον Τραμπ να επιβεβαιώνει στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Χάγη τη δύναμή του, με τη fastr track επικύρωση της ανόδου των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ. Τα σενάρια για τις επιπτώσεις της κρίσης στη Μέση Ανατολή πληθαίνουν και συνδέονται άρρηκτα με το τι θα γίνει στην περιοχή.
Τρεις είναι οι βασικές εκδοχές:
1. Το πλέον επιθυμητό σενάριο είναι μια αποκλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ αλλά και Ισραήλ. Ακόμα και σε αυτό το σενάριο, το πλήγμα θα είναι ορατό και στην οικονομία, λόγω των αναταράξεων που εκτιμάται πως θα υπάρχουν έως την επίτευξη μιας συμφωνίας ειρήνης ή εκεχειρίας και κατά συνέπεια του αισθήματος ανασφάλειας που δημιουργείται ειδικά για τον κλάδο των υπηρεσιών.
2. Η «ουκρανοποίηση» της κρίσης, δηλαδή ένα μεσαίο σενάριο συνέχισης της σύγκρουσης για μεγάλο χρονικό διάστημα, με σποραδικές εντάσεις και με άμεσες επιθέσεις μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, που θα οδηγεί σε μια κατάσταση μόνιμης έντασης στην περιοχή, συγκεντρώνει επίσης πολλές πιθανότητες. Διατηρώντας σε «ομηρία» τον τουρισμό, την αγορά καυσίμων αλλά και γενικότερα τις μεταφορές, ακόμα και αν δεν κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ.
3. Το τρίτο σενάριο, που στην πράξη είναι πολλά εναλλακτικά αρνητικά σενάρια, αφορά μία επιδείνωση της κατάστασης: σε μια γενίκευση της σύγκρουσης, σε επέκτασή της σε γειτονικές χώρες, σε εμπλοκή διεθνών δυνάμεων (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα κ.λπ.) ή/και σε κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ. Με τον «ελέφαντα στο δωμάτιο» σε αυτό το σενάριο να είναι το θέμα της χρήσης πυρηνικών από το Ιράν ή από συμμάχους του, ένα σενάριο που προφανώς είναι απευκταίο και αλλάζει τα πάντα.
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Η αύξηση της οικονομικής αβεβαιότητας είναι δεδομένη και θα διαρκέσει μεγάλο διάστημα, έχοντας ως γνώμονα και τις υπόλοιπες γεωπολιτικές συγκρούσεις ανά τον πλανήτη. Οι μεγάλοι χαμένοι είναι ο τουρισμός, οι επενδύσεις και η εμπορική δραστηριότητα.
Ηδη τα πρώτα μηνύματα από την ελληνική τουριστική αγορά δείχνουν μαζικές ακυρώσεις, ειδικά στις περιοχές που είναι πιο «κοντά» στα μάτια των τουριστών, με επίκεντρο την Κρήτη, λόγω της βάσης της Σούδας. Η επίπτωση θα φανεί τους επόμενους μήνες (στην κορύφωση της σεζόν), όπως θα φανεί και από το ενδιαφέρον των επόμενων μηνών για επενδύσεις, εμπορικές συναλλαγές και από την κίνηση στα παγκόσμια φορτία.
Επίσης, η απόφαση του ΝΑΤΟ δρομολογεί ήδη την ανάγκη για αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες, με την ελληνική κυβέρνηση να διαμηνύει ήδη πως δεν θα αλλάξει το «καλάθι» της ΔΕΘ (δηλαδή για να αυξηθούν από το 2,7% στο 5% του ΑΕΠ οι στρατιωτικές δαπάνες δεν θα χρειαστεί να μειωθούν δημοσιονομικοί πόροι από αναπτυξιακές πρωτοβουλίες), αλλά τούτο στην πράξη είναι μόνο η εικόνα της «στιγμής». Γιατί, όπως εξηγούν αρμόδιες πηγές, το «καλάθι» για μέτρα στήριξης προκύπτει μέσα από την υπεραπόδοση της οικονομίας και κάτι τέτοιο δεν είναι βιώσιμο σε συνθήκες διεθνούς κρίσης.
Αλλά και το ενεργειακό πεδίο είναι πολύ κρίσιμο. «Αν κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ, αν επικρατήσει μια γεωπολιτική κρίση ευρείας έντασης, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις πλήρεις διαστάσεις της. Δεν παύουμε να είμαστε μέρος ενός παγκόσμιου συστήματος και άρα μια παγκόσμια αστάθεια θα μας επηρεάσει» επισήμανε ο αρμόδιος υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου. Αλλά και ο ΣΕΒ διαμηνύει πως η κρίση έρχεται επιπλέον των τριγμών που υπάρχουν στη βιομηχανία λόγω των υψηλών τιμών ρεύματος που αναμένεται -ούτως ή άλλως- να δείχνουν τα δόντια τους το φθινόπωρο, λόγω των δομικών προβλημάτων στην αγορά, με τα αιτήματα για στήριξη να μένουν αναπάντητα.
Καμπανάκι για τον πληθωρισμό και sos για απώλεια εξαγωγών
Επισήμως κανείς δεν προβαίνει ακόμη σε καταμέτρηση των σεναρίων και των επιπτώσεών τους στην ελληνική οικονομία. Την Τρίτη έγινε μια πρώτη πρόβλεψη από το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής για τη μέχρι τώρα επίπτωση κατά 0,1% (μεγέθυνση στο 2,2 από 2,3% προηγουμένως). Το Γραφείο έδωσε έμφαση στον παράγοντα τιμές, εξηγώντας τον κίνδυνο που υπάρχει για την Ελλάδα: ο πληθωρισμός από τα μέσα του 2024 παρουσιάζει σημάδια ανθεκτικότητας, παρά την ισχυρή διαφαινόμενη τάση επιστροφής στον στόχο του 2,0%. Ανήλθε τον Μάιο στο 3,3%, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., αυξημένος τόσο σε σχέση με τον Μάιο (2,4%) όσο και σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (2,6%). Μάλιστα, ο πληθωρισμός τροφίμων (περιλαμβανομένων καπνού και αλκοόλ) τους τελευταίους τρεις μήνες βρίσκεται σε ανοδική τροχιά (στο 2,8%, από 0,4% τον Φεβρουάριο), αλλά και ο πυρήνας του πληθωρισμού διαμορφώθηκε στο 3,3% (επίσης αυξημένος λόγω των υψηλών ανατιμήσεων στις υπηρεσίες).
Το ζήτημα είναι πως ανά την Ε.Ε. ο πληθωρισμός «τρέχει» πιο αργά κι έτσι αν δεν «μαζευτεί» το ζήτημα, ειδικά στο σενάριο μιας νέας έκρηξης τιμών, θα υπάρξει θέμα ανταγωνιστικότητας της χώρας όχι μόνο στον τουρισμό, αλλά και στη μεταποίηση. «Η νέα σύρραξη στη Μέση Ανατολή, εφόσον δεν αποκλιμακωθεί σύντομα, ενδέχεται να πυροδοτήσει ένα νέο πληθωριστικό σοκ. Τα πρόσφατα γεγονότα προκαλούν αβεβαιότητα μεγαλύτερης έντασης» αναφέρεται.
Ούτως ή άλλως, στους κινδύνους προστίθεται μια ραγδαία επιδείνωση της παγκόσμιας οικονομικής προοπτικής, των εμπορικών και των γεωπολιτικών εντάσεων, που «ενδέχεται να έχει αρνητικές συνέπειες για τις ελληνικές εξαγωγές και τις ιδιωτικές επενδύσεις». Αλλά και μία πιθανή καθυστέρηση στην απορρόφηση κονδυλίων της Ε.Ε.
Στο μέτωπο των δασμών, εκτιμάται πως απαιτείται ενίσχυση των πιο ευαίσθητων εξαγωγικών κλάδων και επιχειρήσεων, αλλά και ενθάρρυνση των επιχειρήσεων να διαφοροποιήσουν τις αγορές εξαγωγών τους και να εξερευνήσουν νέες διεθνείς ευκαιρίες, κάτι που απαιτεί νέες στρατηγικές για την κάλυψη του κόστους (νέες διαφημιστικές δαπάνες, ευέλικτες τιμολογιακές πολιτικές στις νέες αγορές).
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 27/6/2025)
