Το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο (ΕΔΣ) παρουσίασε την αξιολόγησή του για την Ετήσια Έκθεση Προόδου 2025, σύμφωνα με το νέο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο που εφαρμόζεται από τις 30 Απριλίου 2024. Η αξιολόγηση αφορά τόσο τα δημοσιονομικά αποτελέσματα του 2024 όσο και το αίτημα της Ελλάδας για ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής, όπως προβλέπεται στον Κανονισμό (ΕΕ) 2024/1263.
ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
Το 2024 χαρακτηρίστηκε από θετικά δημοσιονομικά αποτελέσματα, κυρίως λόγω των αυξημένων εσόδων από την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής. Αυτά τα έσοδα συνέβαλαν στη συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών, οι οποίες τελικά μειώθηκαν κατά 0,3%, έναντι προβλεπόμενης αύξησης 2,6%. Ως αποτέλεσμα, το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώθηκε στο 4,8% του ΑΕΠ, ενώ το συνολικό δημοσιονομικό ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης έφτασε το 1,3%. Το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκε στο 153,6%, σημειώνοντας πτώση κατά 10,3 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2023.
ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΤΟ 2025
Για το 2025, προβλέπεται αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών κατά 4,5%, η οποία υπερβαίνει ελαφρώς τον στόχο του 3,7% που θέτει το Μεσοπρόθεσμο Σχέδιο 2025–2028. Παρ’ όλα αυτά, η απόκλιση αυτή θεωρείται εντός του επιτρεπτού ορίου του ευρωπαϊκού πλαισίου. Συνολικά, η αύξηση των δαπανών αναμένεται να διαμορφωθεί στο 4,2%, κάτω από το ανώτατο όριο του 6,5%, ενώ το δημόσιο χρέος αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στο 145,7%.
ΡΗΤΡΑ ΔΙΑΦΥΓΗΣ
Το ΕΔΣ υποστηρίζει την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής, λόγω των ιδιαίτερων γεωπολιτικών συνθηκών και των αναγκαίων αμυντικών δαπανών. Η ρήτρα αυτή επιτρέπει προσωρινή απόκλιση από την προγραμματισμένη πορεία, υπό εξαιρετικές συνθήκες. Παράλληλα, υπογραμμίζεται η ανάγκη για συνέχιση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και στοχευμένη αξιοποίηση των δαπανών.
ΠΙΘΑΝΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ
Η παγκόσμια οικονομική αβεβαιότητα, οι εμπορικές εντάσεις και οι πιθανές επιπτώσεις στις εξαγωγές και τις επενδύσεις ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά την ελληνική οικονομία. Το υψηλό επίπεδο δημόσιου χρέους καθιστά αναγκαία τη σταθερή δημοσιονομική πολιτική και την επιτάχυνση μεταρρυθμίσεων σε κρίσιμους τομείς, όπως η δημόσια διοίκηση, η αγορά εργασίας και η ενέργεια.
Αναλυτικότερα:
Το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο (ΕΔΣ), στο πλαίσιο του νέου ευρωπαϊκού δημοσιονομικού πλαισίου που τέθηκε σε ισχύ στις 30 Απριλίου 2024, δημοσιοποίησε την αξιολόγησή του επί των δημοσιονομικών δεδομένων της Ετήσιας Έκθεσης Προόδου 2025, καθώς και επί του αιτήματος ενεργοποίησης της εθνικής ρήτρας διαφυγής. Συγκεκριμένα:
To 2024 χαρακτηρίσθηκε από τα «ενεργητικά μέτρα εσόδων» οφειλόμενα κυρίως στην πάταξη της φοροδιαφυγής τα οποία λειτούργησαν ευεργετικά στον περιορισμό των πρωτογενών δαπανών. Οι δαπάνες αυτές μειώθηκαν κατά 0,3% όταν το όριο προέβλεπε αύξηση 2,6% και οδήγησαν το πρωτογενές πλεόνασμα στο 4,8% και το συνολικό ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης στο 1,3%. Ο λόγος χρέους της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 153,6% το 2024, σημειώνοντας σημαντική μείωση κατά 10,3 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2023.
Για το 2025, η αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών εκτιμάται στο 4,5%, υπερβαίνοντας τον στόχο του 3,7% του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού–Διαρθρωτικού Σχεδίου (ΜΔΣ) 2025–2028. Ωστόσο, η απόκλιση αυτή παραμένει εντός του επιτρεπόμενου ορίου (0,3 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ), σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πλαίσιο. Η σωρευτική αύξηση των δαπανών για το 2025 εκτιμάται στο 4,2%, χαμηλότερα από το ανώτατο όριο του 6,5%, επιβεβαιώνοντας τη συμμόρφωση με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ. Παράλληλα, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ αναμένεται να υποχωρήσει στο 145,7%, καταγράφοντας επιπλέον μείωση κατά 7,9 ποσοστιαίες μονάδες, κυρίως λόγω της συνεχιζόμενης αναπτυξιακής πορείας της οικονομίας και της βελτίωσης του πρωτογενούς πλεονάσματος.
Υπό το πρίσμα της αυξημένης γεωπολιτικής αβεβαιότητας, η ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής — όπως προβλέπεται στον Κανονισμό (ΕΕ) 2024/1263 — θεωρείται εύλογη. Η ρήτρα επιτρέπει προσωρινή απόκλιση από την εγκεκριμένη πορεία καθαρών δαπανών σε περιπτώσεις εξαιρετικών περιστάσεων με σοβαρές δημοσιονομικές επιπτώσεις που υπερβαίνουν τον έλεγχο των κρατών μελών. Το ΕΔΣ αναγνωρίζει την ύπαρξη τέτοιων εξαιρετικών συνθηκών, ιδίως λόγω των αναγκαίων αμυντικών δαπανών. Ωστόσο, τονίζει την ανάγκη για αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία, με έμφαση στην ορθολογική κατανομή και αποτελεσματικότητα των δαπανών, ώστε να διαφυλαχθεί η βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους μεσοπρόθεσμα.
Η έκθεση επισημαίνει επίσης ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε φάση σημαντικών ανακατατάξεων. Ο αυξημένος κίνδυνος παγκόσμιου εμπορικού πολέμου με υψηλούς δασμούς ενδέχεται να επιδράσει αρνητικά στην οικονομική δραστηριότητα και να υπονομεύσει την επενδυτική εμπιστοσύνη, αυξάνοντας τον κίνδυνο ύφεσης.
Η ελληνική οικονομία, όντας στενά διασυνδεδεμένη με τις οικονομίες της ΕΕ, είναι ευάλωτη σε εξωτερικές επιδράσεις, όπως η μείωση της ζήτησης για εξαγωγές, ο τουρισμός και οι άμεσες ξένες επενδύσεις.
Τέλος, τονίζεται ότι το υψηλό δημόσιο χρέος της Ελλάδας καθιστά απαραίτητη τη διατήρηση της δημοσιονομικής συνέπειας. Η ενίσχυση της εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία και η επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων — ιδίως στη δημόσια διοίκηση, την αγορά εργασίας και τον ενεργειακό τομέα — είναι κρίσιμες για τη βελτίωση της παραγωγικότητας και την επίτευξη βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης.