Η ελληνική οικονομία πέτυχε τα προηγούμενα χρόνια την πολυπόθητη ανάκαμψη, καταφέρνοντας μάλιστα να υπεραποδίδει σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες σε ρυθμούς ανάπτυξης, με τις προβλέψεις μάλιστα για τα επόμενα έτη να είναι εξίσου θετικές. Ωστόσο, τα καμπανάκια από επίσημους φορείς αυξάνονται. Ο ένας μετά τον άλλον εγχώριοι και διεθνείς θεσμικοί οργανισμοί, οίκοι αξιολόγησης και αναλυτές χτυπούν «συναγερμό» για τις παθογένειες της ελληνικής οικονομίας, οι οποίες δεν δείχνουν να βρίσκουν λύση.
ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ
Μάλιστα, σε κρίσιμους τομείς που εν τέλει θα καθορίσουν τη διεθνή θέση της Ελλάδας μέσα στην παγκόσμια οικονομία τα χρόνια που έρχονται η πρόοδος που συντελέστηκε τα προηγούμενα χρόνια έχει πλέον προσκρούσει στο «ταβάνι» που θέτει η ίδια η δομή της ελληνικής οικονομίας και που χωρίς ριζικές αλλαγές δεν πρόκειται να ανυψωθεί περαιτέρω.
Πιο πρόσφατο «καμπανάκι» ήταν τα συμπεράσματα που συμπεριλαμβάνονται στην έκθεση της Κομισιόν με τις εαρινές προβλέψεις 2025, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου, για τομείς που «καίνε» την Ελλάδα, όπως η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και η παραγωγικότητα.
Στασιμότητα της παραγωγικότητας
Στην έκθεση του ευρωπαϊκού εξαμήνου αναφέρεται ρητά πως η ελληνική οικονομία παρουσιάζει σημάδια ανάκαμψης, ωστόσο η παραγωγικότητα παραμένει ένα από τα βασικά της προβλήματα. Σύμφωνα με το Country Report της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η παραγωγικότητα εργασίας στην Ελλάδα παραμένει η χαμηλότερη στην Ε.Ε., με το ΑΕΠ ανά ώρα εργασίας να αντιστοιχεί μόλις στο 56,2% του ευρωπαϊκού μέσου όρου το 2023. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε μονάδες αγοραστικής δύναμης ήταν στο 70% του μέσου όρου της Ε.Ε. το 2024, το δεύτερο χαμηλότερο στην Ενωση.
Η δομή της ελληνικής οικονομίας, με μεγάλη εξάρτηση από χαμηλής παραγωγικότητας κλάδους όπως ο τουρισμός και η εστίαση, συνδέεται άμεσα με το γενικό χαμηλό επίπεδο παραγωγικότητας. Επιπλέον, η απασχόληση σε μεσαίας – υψηλής τεχνολογίας βιομηχανίες ήταν μόλις 1,4% του συνόλου το 2024, έναντι 6% στην Ε.Ε. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ιδίως οι πολύ μικρές, κυριαρχούν, με το 72,6% των εργαζομένων να εργάζονται σε αυτές, αλλά εμφανίζουν πολύ χαμηλότερη παραγωγικότητα, μόλις το 49% της παραγωγικότητας των μεγάλων επιχειρήσεων.
Αναλυτικά, το ΑΕΠ ανά ώρα εργασίας στην Ελλάδα ανέρχεται σε περίπου 38 ευρώ, ενώ στη Γερμανία φτάνει τα 75 ευρώ και στη Δανία τα 141 ευρώ. Παράλληλα, οι Ελληνες εργαζόμενοι απασχολούνται κατά μέσο όρο 39,8 ώρες την εβδομάδα, το υψηλότερο επίπεδο στην Ε.Ε., χωρίς αυτό να μεταφράζεται σε αντίστοιχα υψηλή παραγωγικότητα.
Σύμφωνα με την Ετήσια Εκθεση του Εθνικού Συμβουλίου Παραγωγικότητας για το 2024, η παραγωγικότητα της εργασίας στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 0,3% ανά ώρα εργασίας και κατά 2% ανά απασχολούμενο. Ωστόσο, η παραγωγικότητα παραμένει στο 61% του μέσου όρου της Ε.Ε. των 27 και στο 55% του μέσου όρου της Ευρωζώνης.
Καθώς επισημαίνεται πως η βελτίωση της παραγωγικότητας είναι κρίσιμη για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, την αύξηση των μισθών και τη βιώσιμη ανάπτυξη, θα έπρεπε ο κυβερνητικός σχεδιασμός θα θεωρεί εκ των ων ουκ άνευ την εφαρμογή μέτρων όπως η αύξηση των επενδύσεων πάγιου κεφαλαίου, η ενίσχυση της μεταποίησης, η στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για να γίνουν πιο ανταγωνιστικές και η προώθηση της καινοτομίας και της ανάπτυξης δεξιοτήτων στον δευτερογενή τομέα, μειώνοντας έτσι το μερίδιο του τουρισμού και των ακινήτων στην ελληνική ανάπτυξη.
Η ανταγωνιστικότητα δεν σχετίζεται μόνο με το κόστος εργασίας
Σε ένα δεύτερο επίπεδο, η Κομισιόν τονίζει ότι η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας στο μέλλον δεν μπορεί να βασίζεται σε περαιτέρω μειώσεις μισθών, καθώς κάτι τέτοιο είναι κοινωνικά μη βιώσιμο. Αντιθέτως, η χώρα χρειάζεται ενίσχυση της καινοτομίας και μείωση του χάσματος παραγωγικότητας με την Ε.Ε.
Η Ελλάδα βελτίωσε σημαντικά τη μισθολογική ανταγωνιστικότητα τη δεκαετία 2010-2019 μέσω μειώσεων μισθών, όμως η μη μισθολογική ανταγωνιστικότητα παραμένει χαμηλή. Το επιχειρηματικό περιβάλλον έχει βελτιωθεί, αλλά υπάρχουν ακόμη προβλήματα με συνεχείς αλλαγές στη νομοθεσία, πολυπλοκότητα και αστάθεια στο φορολογικό πλαίσιο, καθώς και καθυστερήσεις και γραφειοκρατία στην απονομή Δικαιοσύνης. Συγκεκριμένα, απαιτούνται 771 ημέρες για την επίλυση μιας αστικής ή εμπορικής υπόθεσης πρώτου βαθμού, καθώς η μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης δεν δείχνει να… προχωρά.
Η Κομισιόν υπογραμμίζει πως περαιτέρω ενίσχυση της καινοτομίας είναι απαραίτητη. Οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη έφτασαν το 1,49% του ΑΕΠ το 2023, παραμένοντας κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. (2,24%). Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται «μέτριος καινοτόμος», επιτυγχάνοντας το 77,5% του ευρωπαϊκού μέσου όρου στην καινοτομία.
Στο σύνολο, σύμφωνα με την Παγκόσμια Επετηρίδα Ανταγωνιστικότητας 2024 του IMD, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 47η θέση μεταξύ 67 χωρών, σημειώνοντας άνοδο δύο θέσεων σε σχέση με το 2023.
Η βελτίωση αυτή οφείλεται κυρίως σε αναβαθμίσεις σε τρεις από τις τέσσερις βασικές κατηγορίες δεικτών:
• Οικονομική αποδοτικότητα: Από την 58η θέση το 2023, η Ελλάδα ανέβηκε στην 52η το 2024.
• Κυβερνητική αποτελεσματικότητα: Από την 53η θέση το 2023, η χώρα κατατάσσεται στην 52η το 2024.
• Επιχειρηματική αποτελεσματικότητα: Από την 48η θέση το 2023, η Ελλάδα βρίσκεται πλέον στην 44η θέση για το 2024.
Ωστόσο, η χώρα παραμένει στάσιμη στην κατηγορία των υποδομών, διατηρώντας την 40ή θέση παγκοσμίως.
Στον τομέα της φορολογικής ανταγωνιστικότητας, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 27η θέση μεταξύ 38 χωρών του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με τον Δείκτη Διεθνούς Φορολογικής Ανταγωνιστικότητας του 2024. Η χώρα παρουσιάζει καλύτερες επιδόσεις στη φορολόγηση φυσικών προσώπων (9η θέση) και εταιρική φορολόγηση (17η θέση), αλλά υστερεί στη φορολόγηση της κατανάλωσης (34η θέση) και στους φόρους επί της ιδιοκτησίας (27η θέση).
Στον τομέα του τουρισμού, η Ελλάδα ανέβηκε πέντε θέσεις και κατατάσσεται στην 21η θέση μεταξύ 119 χωρών στον Δείκτη Ανάπτυξης Ταξιδιών και Τουρισμού 2024 του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, με συνολική βαθμολογία 4,52.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΦΥΛΛΟ 12/6/2025)
