Η νέα εστία πολεμικής έντασης στη Μέση Ανατολή επαναφέρει εκρηκτικά σενάρια για τις διεθνείς αγορές ενέργειας και προκαλεί έντονη ανησυχία στο ελληνικό οικονομικό επιτελείο. Η ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν στο στενό του Ορμούζ ενεργοποίησε άμεσα τους μηχανισμούς επιτήρησης του υπουργείου Οικονομικών, εντείνοντας τους φόβους για ένταση των πληθωριστικών πιέσεων, ανατροπή των ενεργειακών ισοζυγίων, ακόμα και «εκτροχιασμό» των στόχων Προϋπολογισμού για το 2025.
Οι πληροφορίες της «DEALnews» αναφέρουν πως ήδη από τις πρώτες ώρες ξεσπάσματος της νέας φάσης της κρίσης στη Μέση Ανατολή οι μηχανισμοί του υπουργείου «πήραν μπρος», ούτως ώστε να παρακολουθούνται διαρκώς και στενά οι εξελίξεις στις διεθνείς αγορές, κυρίως στο πετρέλαιο και στη μεταφορά εμπορευμάτων, και να προληφθούν, ει δυνατόν, μεγάλες αναταράξεις.
Το οικονομικό επιτελείο έχει σημάνει «κόκκινο συναγερμό» ειδικά για τις εξελίξεις στην αγορά πετρελαίου. Ηδη η πρώτη αντίδραση των αγορών ήταν σφοδρή. Η τιμή του αργού πετρελαίου τύπου brent εκτοξεύτηκε κατά 14% μέσα σε λίγες ώρες, αγγίζοντας τα 79 δολάρια το βαρέλι, προτού υποχωρήσει προσωρινά κοντά στα 74 δολάρια. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ημερήσια άνοδο από το 2022, ενδεικτική της έντασης που επικρατεί στις αγορές ενέργειας. Ο υπουργός, ωστόσο, φάνηκε καθησυχαστικός σε τηλεοπτική συνέντευξή του, λέγοντας πως το βαρέλι brent είναι σε χαμηλότερα επίπεδα από ό,τι πέρυσι (σ.σ.: τη Δευτέρα).
Η Ελλάδα, ως χώρα που εισάγει σχεδόν το σύνολο των υγρών καυσίμων που καταναλώνει, επηρεάζεται άμεσα από τις διακυμάνσεις αυτές, ενώ και η βιομηχανία διύλισης πετρελαίου και παραγωγής πετρελαιοειδών, η οποία αποτελεί βασικό εξαγωγικό άξονα της οικονομίας μας, στηρίζεται αποκλειστικά στις εισαγωγές αργού, καθώς η χώρα δεν παράγει ούτε σταγόνα.
Πέραν όμως των άμεσων συνεπειών που έχει ένα επίμονο «άλμα» στις τιμές του πετρελαίου, με αύξηση του ενεργειακού κόστους για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, το υπουργείο Οικονομικών έχει να ανησυχεί και για έναν επιπλέον λόγο: Ο κρατικός Προϋπολογισμός του 2025 έχει βασιστεί σε μέση ετήσια τιμή brent στα 73,1 δολάρια. Η όποια επίμονη υπέρβαση αυτού του ορίου μεταφράζεται σε νέες πληθωριστικές πιέσεις, περιορισμό της ευελιξίας άσκησης κοινωνικής πολιτικής και παροχών, και αναπροσαρμογή των προβλέψεων για το δημοσιονομικό αποτέλεσμα.
Το ΥΠΟΙΚ, η ΤτΕ και όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες εξετάζουν ακόμα και το απευχόμενο σενάριο του πλήρους αποκλεισμού του στενού του Ορμούζ, που, σύμφωνα με διεθνείς εκθέσεις, θα μπορούσε να οδηγήσει την τιμή του brent ακόμα και πάνω από τα 110-120 δολάρια το βαρέλι.
Η επιφυλακή εκτείνεται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με την προσοχή να δίνεται και στο ποιες αποφάσεις στήριξης των οικονομιών θα μπορούσαν να αναληφθούν σε επίπεδο Βρυξελλών, ενώ ιδιαίτερης σημασίας είναι και οι επόμενες συνεδριάσεις του Eurogroup και στο ποια θέματα θα θέσουν στο τραπέζι οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης, με πληροφορίες να αναφέρουν πως η Αθήνα ήδη ετοιμάζει το δικό της «σενάριο».
Επιστροφή πληθωριστικών πιέσεων και αντοχών της οικονομίας
Το ΥΠΟΙΚ παρακολουθεί με ιδιαίτερη ανησυχία τις επιπτώσεις στο μέτωπο του πληθωρισμού, καθώς στη χώρα μας είναι δυσανάλογα ανθεκτικός συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρωζώνη,με τον υπουργό να προειδοποιεί πως «εάν κλείσουν εντελώς τα στενά, οι επιπτώσεις θα είναι εξαιρετικά αρνητικές». Ηδη τον Μάιο ο ετήσιος πληθωρισμός στην Ελλάδα επιταχύνθηκε στο 2,5%, από 2% τον Απρίλιο, με τις μεγαλύτερες επιβαρύνσεις να καταγράφονται στις κατηγορίες των τροφίμων και της ενέργειας. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., η συνιστώσα του κόστους ενέργειας αντιστοιχεί στο 8,2% του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.
Τα πιο δυσμενή σενάρια, που είναι αναγκασμένο το ΥΠΟΙΚ να λαμβάνει υπόψη, αφορούν την περαιτέρω άνοδο του πετρελαίου, καθώς ένα τέτοιο ενδεχόμενο απειλεί να επιταχύνει τον πληθωρισμό τους επόμενους μήνες, περιορίζοντας την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και προκαλώντας νέες πιέσεις στην κυβέρνηση για στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών. Επιπλέον, οι αναλυτές φοβούνται ένα ντόμινο αύξησης τιμών στις μεταφορές, στη βιομηχανική παραγωγή και την αγροτική εφοδιαστική αλυσίδα.
Ωστόσο, η γεωπολιτική αβεβαιότητα, εάν παραταθεί, καθώς και η επάνοδος του πληθωρισμού επηρεάζουν και τις αγορές χρέους και την επιτοκιακή πολιτική των κεντρικών τραπεζών.
Τυχόν επιδείνωση των συνθηκών και παραμονή των τιμών σε υψηλά επίπεδα θα ενισχύσει τις πιέσεις στο κόστος δανεισμού των κρατών, ιδίως εκείνων με υψηλό χρέος όπως η Ελλάδα, ενώ εν αναμονή βρίσκεται η επανεξέταση του επιπέδου των επιτοκίων δανεισμού από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το φθινόπωρο, με πολλούς αναλυτές να προβλέπουν «πάγωμα» στη διαδικασία μείωσης.
Το υπουργείο Οικονομικών και οι αρμόδιες Αρχές θέτουν ως βασική προτεραιότητα τη διατήρηση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων υπό έλεγχο, στόχος που δυσχεραίνεται σε περιβάλλον αβεβαιότητας και αυξημένων πληθωριστικών προσδοκιών.
Η κυβέρνηση είχε ήδη μπροστά της δύσκολες ισορροπίες λόγω της υποχρέωσης για επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 2,1% του ΑΕΠ το 2025. Η γεωπολιτική αναταραχή προσθέτει νέα μεταβλητά δεδομένα στην εξίσωση. Το αυξημένο ενεργειακό κόστος θα περιορίσει τα περιθώρια ελιγμών για δημοσιονομική ευελιξία και πιθανότατα να φέρει αλλαγές και στην κοινωνική πολιτική. Αν και ο Κυριάκος Πιερρακάκης παρουσιάζεται καθησυχαστικός για το ενδεχόμενο να επηρεαστούν οι θετικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης που θα ανακοινώσει ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ και για τις οποίες έχουν καλλιεργηθεί υψηλές προσδοκίες, γεγονός είναι πως λίγους μόλις μήνες έπειτα από την ανάληψη των καθηκόντων του έχει να αντιμετωπίσει την πρώτη μεγάλη κρίσης της θητείας του, καθώς η ελληνική οικονομία βρίσκεται ενώπιον ενός κρίσιμου τεστ αντοχής. Οι επόμενες εβδομάδες θα κρίνουν κατά πόσο η διεθνής κρίση θα αποτελέσει απλώς έναν βραχυπρόθεσμο κλυδωνισμό ή τη θρυαλλίδα για ευρύτερες αναθεωρήσεις στον σχεδιασμό της οικονομικής πολιτικής, με συνέπειες για νοικοκυριά, επιχειρήσεις, αλλά και για την πορεία δημοσιονομικής σταθεροποίησης που ακολούθησε η κυβέρνηση όλα τα προηγούμενα χρόνια της διακυβέρνησής της.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (20 ΙΟΥΝΙΟΥ 2025)
