Οι γεωπολιτικές εντάσεις στη Μέση Ανατολή εισήλθαν σε νέα φάση το περασμένο σαββατοκύριακο, μετά τα αμερικανικά αεροπορικά πλήγματα κατά του Ιράν, με αποτέλεσμα να ενταθούν οι ανησυχίες για την ασφάλεια της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου. Η μέχρι πρότινος σταθερή αντίδραση των αγορών ενέργειας φαίνεται να υποχωρεί μπροστά στο ενδεχόμενο διαταραχών σε κρίσιμες θαλάσσιες διόδους.
Η τιμή του Brent εκτοξεύθηκε τη Δευτέρα πάνω από τα 80 δολάρια το βαρέλι για πρώτη φορά από τα μέσα Ιανουαρίου, μετά την ανακοίνωση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ πως οι επιθέσεις κατέστρεψαν ολοσχερώς τρεις βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Ωστόσο, η αρχική άνοδος περιορίστηκε, καθώς τα Στενά του Ορμούζ – το πλέον στρατηγικό πέρασμα για τις παγκόσμιες ροές πετρελαίου – παρέμειναν ανοιχτά.
Αναλυτές εκτιμούν πως η αγορά πετρελαίου εισέρχεται σε νέα περίοδο αστάθειας. Ο Saul Kavonic της MST Marquee προειδοποιεί πως «υπάρχει πραγματικός κίνδυνος για πρωτοφανείς διαταραχές στην προσφορά, ίσως ακόμη και σοβαρότερες από εκείνες που ακολούθησαν τον πόλεμο στην Ουκρανία το 2022».
Τα Στενά του Ορμούζ στο επίκεντρο των εξελίξεων
Περίπου 20 εκατ. βαρέλια πετρελαίου και προϊόντων διέρχονται καθημερινά από τα Στενά του Ορμούζ, ποσότητα που αντιστοιχεί σχεδόν στο 20% των παγκόσμιων αποστολών. Τυχόν αποκλεισμός τους από το Ιράν θα προκαλούσε σοβαρούς τριγμούς στις διεθνείς αγορές και ενδεχομένως θα οδηγούσε σε εμπλοκή δυτικών δυνάμεων για την αποκατάσταση της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας.
«Αν κλείσουν τα Στενά, η τιμή του πετρελαίου μπορεί να πλησιάσει ξανά τα 100 δολάρια ανά βαρέλι», εκτίμησε ο Kavonic. «Και αν ο αποκλεισμός κρατήσει πάνω από λίγες εβδομάδες, ίσως δούμε επίπεδα τιμών του 2022 να επανέρχονται».
Ωστόσο, η Τεχεράνη φέρεται διατεθειμένη να αποφύγει μια τόσο άμεση κλιμάκωση. Ο Μπομπ ΜακΝάλι της Rapidan Energy εκτίμησε στο Bloomberg πως το Ιράν «θα επιδείξει προσοχή» και ίσως στραφεί σε πιο έμμεσες τακτικές, αξιοποιώντας περιφερειακούς συμμάχους, όπως οι αντάρτες Χούθι στην Υεμένη.
Σενάρια και επιπτώσεις στην αγορά
Η πιθανότητα περαιτέρω κλιμάκωσης παραμένει ανοικτή. Η Vanda Insights σημειώνει πως οι αγορές πετρελαίου παραμένουν εξαιρετικά ευαίσθητες στις εξελίξεις, με καθημερινές διακυμάνσεις στις τιμές. «Η αγορά προσπαθεί να αξιολογήσει αν το σοκ των τελευταίων επιθέσεων σημαίνει ουσιαστική αύξηση του κινδύνου για την παγκόσμια προσφορά», αναφέρει η Βαντάνα Χάρι.
Ο Χάρι Τσιλιγκιριάν της Onyx Commodities σημειώνει ότι «η μπάλα βρίσκεται πλέον στο γήπεδο του Ιράν», ενώ προσθέτει ότι πλήγματα κατά αμερικανικών ή ενεργειακών στόχων θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέα ράλι τιμών.
Παράλληλα, οι επιπτώσεις δεν περιορίζονται μόνο στο αργό πετρέλαιο. Η Sparta Commodities προειδοποιεί για κινδύνους στις αγορές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και προϊόντων διύλισης, όπως ντίζελ και καύσιμα αεροσκαφών, ιδιαίτερα για τις ευρωπαϊκές αγορές που εξαρτώνται από τις ροές μέσω του Περσικού Κόλπου.
Η Τζουν Γκο τονίζει πως «η διαφοροποίηση τιμών Ανατολής-Δύσης αναμένεται να διευρυνθεί», προκαλώντας επιπλέον πίεση στις εφοδιαστικές αλυσίδες και ενίσχυση του πληθωρισμού στις εισαγωγικές αγορές.
Καθώς οι αναλυτές προσπαθούν να σταθμίσουν τα γεωπολιτικά ρίσκα έναντι των βασικών θεμελιωδών στοιχείων της αγοράς, η μεταβλητότητα αναμένεται να παραμείνει υψηλή και οι επόμενες εβδομάδες κρίσιμες για την πορεία των τιμών ενέργειας.
