Η τάση των χωρών να περιορίσουν την παραγωγή εντός των εθνικών τους συνόρων και να μειώσουν την εξάρτησή τους από το διεθνές εμπόριο μπορεί να φαίνεται ως στρατηγική ασφάλειας, ωστόσο, σύμφωνα με νέα έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία.
Η έκθεση επισημαίνει ότι η πολιτική της «επαναπατρισμένης» παραγωγής (relocalisation) και της οικονομικής αποσύνδεσης δεν ενισχύει την ανθεκτικότητα των κρατών απέναντι στις κρίσεις. Αντίθετα, οδηγεί σε χαμηλότερη ανάπτυξη, ενίσχυση των στρεβλώσεων στις αγορές και αυξημένη ευαλωτότητα. Μάλιστα, η μείωση του διεθνούς εμπορίου εκτιμάται στο 18%, ενώ το παγκόσμιο ΑΕΠ ενδέχεται να υποχωρήσει άνω του 5%.
Η παγίδα της εξάρτησης από λίγους παρόχους
Παρόλο που οι περισσότερες χώρες συνεχίζουν να εισάγουν αγαθά από πολλές διαφορετικές αγορές, παρατηρείται μία επικίνδυνη αύξηση της εξάρτησης από λίγους βασικούς προμηθευτές. Χαρακτηριστικό είναι ότι σήμερα καταγράφεται αύξηση 50% στον αριθμό των προϊόντων που προέρχονται από περιορισμένο αριθμό χωρών, σε σύγκριση με τα τέλη της δεκαετίας του 1990.
Η Κίνα έχει αναδειχθεί στον μεγαλύτερο μονοπωλιακό πάροχο. Από το 1995 μέχρι σήμερα, το ποσοστό των εισαγωγών από συγκεντρωμένες πηγές που σχετίζεται με την Κίνα έχει εξαπλασιαστεί – από 5% στο 30%. Αντίθετα, η επιρροή των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της Ιαπωνίας έχει μειωθεί σημαντικά.
Αυτό σημαίνει πως μια διακοπή ή κρίση στην Κίνα μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις σε πολλές οικονομίες παγκοσμίως.
Κλάδοι σε υψηλό ρίσκο
Ο ΟΟΣΑ εντοπίζει συγκεκριμένους τομείς που είναι περισσότερο ευάλωτοι σε διαταραχές των εφοδιαστικών αλυσίδων:
Ο ενεργειακός τομέας (πετρελαιοειδή)
Η βιομηχανία ηλεκτρονικών
Οι επιχειρήσεις με πολύπλοκα και διεθνώς διασυνδεδεμένα δίκτυα εφοδιασμού
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι ακόμη και οι εσωτερικές κρίσεις – π.χ. φυσικές καταστροφές ή πολιτικές εντάσεις – μπορεί να είναι εξίσου ή και περισσότερο επιζήμιες από εξωτερικούς κινδύνους.
Νέες προκλήσεις: Ψηφιακή μετάβαση και περιβαλλοντικοί κανονισμοί
Οι επιχειρήσεις καλούνται πλέον να προσαρμοστούν σε αυστηρότερους κανονισμούς που αφορούν το περιβάλλον και τα ανθρώπινα δικαιώματα, γεγονός που ανεβάζει το κόστος λειτουργίας, ιδιαίτερα για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Παράλληλα, η τεχνολογία παρέχει δυνατότητες για καλύτερη παρακολούθηση των κινδύνων, αλλά φέρνει και νέες απειλές όπως οι κυβερνοεπιθέσεις ή η εξάρτηση από λίγους τεχνολογικούς παρόχους.
Οι συστάσεις του ΟΟΣΑ προς τις κυβερνήσεις
Ο ΟΟΣΑ προτείνει μια ισορροπημένη και ευέλικτη προσέγγιση που δεν θα απομονώνει τις χώρες αλλά θα ενισχύει την ανθεκτικότητα του παγκόσμιου εμπορίου:
Μείωση της γραφειοκρατίας και διευκόλυνση των εμπορικών συναλλαγών
Άρση εμποδίων σε υπηρεσίες-κλειδιά όπως οι μεταφορές και η χρηματοδότηση
Ασφαλής ψηφιοποίηση και διαχείριση των διασυνοριακών δεδομένων
Στενότερη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για προληπτική διαχείριση κρίσεων
