Αύξηση περίπου 15% σημείωσαν την περασμένη εβδομάδα οι διεθνείς τιμές πετρελαίου, μετά την αιφνιδιαστική επίθεση του Ισραήλ σε στρατιωτικές και πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Η τιμή του Brent ενισχύθηκε κατά 10 δολάρια, φτάνοντας τα 78 δολάρια ανά βαρέλι, καθώς η ένταση μεταξύ των δύο χωρών εξελίχθηκε σε πυραυλικό πόλεμο, με ανησυχίες για πιθανή επέκταση της κρίσης στη Μέση Ανατολή.
Η τελευταία άνοδος συγκρίνεται με εκείνη που σημειώθηκε πριν από περίπου εννέα μήνες, όταν παρόμοια αύξηση τιμής κατά 10 δολάρια προκλήθηκε από περιορισμένες στρατιωτικές ενέργειες μεταξύ Ιράν και Ισραήλ. Ωστόσο, οι σημερινές συγκρούσεις είναι πιο εκτεταμένες, δημιουργώντας μεγαλύτερη αβεβαιότητα.
Σε ιστορική σύγκριση, οι πιο έντονες διακυμάνσεις στις τιμές πετρελαίου τα τελευταία χρόνια καταγράφηκαν το 2022, με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τότε, η τιμή του Brent ξεπέρασε τα 100 δολάρια και παρέμεινε σε αυτό το επίπεδο για πάνω από έξι μήνες. Ο βασικός λόγος ήταν η αναμενόμενη απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου από τη Δύση, σε συνδυασμό με περιορισμένη παγκόσμια προσφορά.
Σήμερα, το σκηνικό είναι διαφορετικό. Η προσφορά πετρελαίου υπερβαίνει τη ζήτηση, κυρίως λόγω της επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας και της ενίσχυσης των εμπορικών περιορισμών, ιδιαίτερα από τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA), η προσφορά αναμένεται να αυξηθεί φέτος κατά 1,8 εκατ. βαρέλια ημερησίως, υπερκαλύπτοντας την αναμενόμενη αύξηση της ζήτησης, που εκτιμάται σε 720.000 βαρέλια.
Η υπερβάλλουσα προσφορά εξηγεί και την υποχώρηση των τιμών κάτω από τα 70 δολάρια πριν από τα πρόσφατα γεγονότα. Παρά τη νέα άνοδο, οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι οι τιμές δύσκολα θα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα για μεγάλο διάστημα, εκτός αν υπάρξει σοβαρή αναστάτωση στην παραγωγή ή στις εξαγωγές από τον Περσικό Κόλπο.
Μέχρι στιγμής, η παραγωγή και οι εξαγωγές πετρελαίου από τις χώρες του Κόλπου συνεχίζονται απρόσκοπτα. Οι πετρελαϊκές υποδομές του Ιράν δεν έχουν πληγεί, ενώ οι εξαγωγές του προς την Κίνα αυξήθηκαν κατά περίπου 40%, φτάνοντας τα 2,4 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Επίσης, το Ιράν δεν έχει προχωρήσει – όπως έχει απειλήσει σε παλαιότερες κρίσεις – στο κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, κρίσιμου διαύλου για τη μεταφορά περίπου του 20% της παγκόσμιας πετρελαϊκής παραγωγής.
Ακόμη και σε περίπτωση κλιμάκωσης και απόφασης του Ιράν να μπλοκάρει τα Στενά, εκτιμάται ότι η διακοπή θα είναι σύντομη, λόγω της πιθανής άμεσης αντίδρασης των ΗΠΑ και άλλων χωρών. Ανάλυση της Citi αναφέρει ότι, σε αυτό το ενδεχόμενο, οι τιμές θα μπορούσαν να φτάσουν έως και τα 90 δολάρια, χωρίς όμως να διατηρηθούν σε αυτά τα επίπεδα.
Τέλος, ακόμη και σε σενάρια πλήγματος σε υποδομές άλλων πετρελαιοπαραγωγών χωρών, η αυξημένη παραγωγική δυναμικότητα και τα υπάρχοντα αποθέματα θα μπορούσαν να μετριάσουν τις επιπτώσεις στις τιμές.
